Colosseum bekrast? Waarom toeristen zich niet kunnen beheersen
Namen krassen in het eeuwenoude Colosseum, bier drinken bij een heilige tempel of op een heilige plek met je blote billen op de foto. Niet alleen de Britse toerist maakte zich schuldig aan vernieling, ook Nederlandse toeristen hebben wat op hun kerfstok staan. Waarom doen mensen dit? "Als je de lokale bevolking snapt, maak je moreel een andere keuze."
De Italiaanse politie heeft vandaag de identiteit onthuld van de man die twee namen in het Colosseum heeft gekrast. De Italiaanse minister Gennaro Sangiuliano van Cultuur noemde deze actie een 'onbeschaafde en bizarre' daad, 'een belediging voor iedereen die waarde hecht aan archeologie, monumenten en geschiedenis'. De toerist was de afgelopen dagen de meest gezochte persoon van Italië.
"Je naam achterlaten door te krassen is eeuwen oud", vertelt ontwikkelingspsycholoog Bertus Jeronimus van Rijksuniversiteit Groningen. In Egypte en Soedan zijn talloze bewijzen van voornamelijk Europese kolonisten die hun namen achterlieten op belangrijke archeologische ontdekkingen. "Met een bekrassing laat je een markering van jezelf achter, ten koste van een ander. Want diegene die na je komt, geniet niet van dezelfde schoonheid."
Weinig respect
De vandaal is niet de enige die de Italiaanse oudheden niet op waarde wist te schatten. Sinds het massatoerisme na de lockdown weer op gang kwam, werden beelden kapotgegooid in het Vaticaan Museum, reden toeristen met een auto of scooter over de Spaanse trappen en vloog er een drone tegen de toren van Pisa. Vorig jaar maakten de toeristen het soms wel heel bont, en de Italianen waren woest.
Ook Nederlandse reizigers hebben niet altijd door wat gebruikelijk is in andere culturen. Een Nederlandse man werd in 2016 opgepakt in Myanmar nadat hij een stekker uit een luidspreker trok en daarmee een preek van boeddhistische monniken had onderbroken. Hij ergerde zich aan de geluidsoverlast, verklaarde hij later. Voor deze daad kreeg hij drie maanden celstraf.
Jacht op toeristen
Een jaar later was er in India een jacht op een Nederlandse toerist die bier dronk bij de heilige Virupaksha-tempel in Hampi. In verschillende Indiase media werd de foto van de man verspreid, waarop te zien is dat hij een bierfles vasthoudt. Heiligschennis, volgens de lokale gemeenschap. 'Actievoerders uit de regio zijn een protest begonnen en willen dat de Nederlandse toerist zo snel mogelijk wordt opgepakt', schreef de Bangalore Mirror destijds.
In 2018 werd een toen 22-jarige man uit Haarlem opgepakt nadat hij 'pornografisch' zou hebben gedanst tijdens een zwembadfeest in Cambodja. Samen met negen andere jonge toeristen heeft hij ruim een maand in een Cambodjaanse cel gezeten.
Het zijn overigens niet alleen mannen die tijdens hun reis de lokale regels aan hun laars lappen. In 2015 werd een Nederlandse vrouw opgepakt omdat ze foto's van haar blote billen maakte in een Cambodjaanse tempel. De Cambodjanen waren woedend over de blootloperij van de toeristen in hun heiligdommen.
Onnozel en impulsief
Waarom doen toeristen dit soort dingen? Er zijn volgens Jeronimus meerdere oorzaken voor dit gedrag: pure onnozelheid, impulsiviteit, gebrek aan kennis van het land, of etnocentrisme. "Dan vind je andere culturen en normen minder waard dan wat jij kent en gewend bent."
In een ander land wanen reizigers zich anoniemer en durven ze meer. De 'daders' van deze baldadigheden zijn vaak Europeanen en Amerikanen en vaak jonge mannen. "Dit heeft met de leeftijdscriminaliteitscurve te maken: baldadig gedrag en vandalisme zien we vaak bij mannen tussen de 16 en 25 jaar. Jonge vrouwen hebben dit minder. Dit komt mede door hormoonverandering. Mannen nemen meer risico en hebben meer moeite hun impulsen te beheersen. Als mannen ouder worden, verandert dit gedrag."
Sociale verbondenheid
In 2018 deed een groep internationale wetenschappers onderzoek naar de invloed van onze sociale identiteit. Ze bestudeerden waarom buitenlandse toeristen in Brazilië de favela's bezochten en daar met hun dure camera's zonder enige gêne foto’s maakten, een Braziliaan zou de extreme armoede niet snel vastleggen. Zij ontdekten dat de mate van sociale verbondenheid die we voelen bepaalt of we er op een morele manier naar kijken.
Zo zullen Nederlanders op 4 mei geen vrolijke selfies maken tijdens de Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, legt consumentenpsycholoog Patrick Wessels uit. "Onze sociale identiteit beïnvloedt onze gedachten, gevoelens en ons gedrag. Wie zich beter identificeert met de lokale bevolking, begrijpt dat het moreel niet zo’n goed idee is om bijvoorbeeld in het Colosseum je naam te krassen."
Volgens de wetenschappers zit de oplossing in informatieverstrekking. Een korte boodschap op een website of een bord die toeristen wijst op de gewoontes en gebruiken, helpt diegenen die daar anders niet over na zouden denken. "Wie zich sociaal verbonden voelt met de lokale bevolking, zal een morele afweging maken in keuzes die je als toerist op reis maakt", zegt Wessels.
Uit slaap gehouden
Waren de Nederlandse toeristen dan zo onbelezen? Dat niet, vertelde de vriendin van stekkertrekker uit Myanmar, destijds aan de Volkskrant. "Veel mensen denken dat we wereldvreemd zijn, maar we hebben allebei verre reizen gemaakt en ons ingelezen in Myanmar." Ze vertelde dat ze tijdens hun wereldreis uit hun slaap werden gehouden door een hard en hoog geluid. In hun hotelkamer konden ze elkaar nauwelijks verstaan. Na anderhalf uur besloot haar vriend naar de bron op zoek te gaan. De vraag of het wat zachter kon, werd niet begrepen en dus trok hij de stekker uit de versterker.