Verhalen maken tussen de bommen, hoe kom je aan informatie uit Gaza?
"Het eerste dat sneuvelt in de oorlog is de waarheid." Het is een bekende tekst, voor het eerst uitgesproken door de Amerikaanse senator Hiram Johnson, in 1918. Ook deze dagen is hij weer actueel, in de oorlog tussen Israël en Hamas. Hoe kom je dan toch aan informatie?
Journalist Hamza Chalan staat elke dag om 04.00 uur op om verslag te doen van de oorlog. Hij is geboren en getogen in Gaza en voelt zich machteloos als hij ziet hoe zijn stad verwoest wordt door Israëlische bombardementen. "Als ik naar de mensen kijk die omgekomen zijn en naar de verwoeste gebouwen, dan krijg ik het gevoel dat het nooit goedkomt."
'Iemand moet het vertellen'
Maar deze gevoelens houden Chalan niet tegen zijn werk te doen. Het dringende plichtsgevoel om de verhalen van de slachtoffers in de Gazastrook naar buiten te brengen drijft hem. "Iemand moet het verhaal vertellen, dit weegt voor mij zwaarder dan wat het met mij doet."
Chalan werkt dus in de Gazastrook, voor veel andere journalisten is dat onmogelijk. Dat is niet zonder gevaar, vanwege de Israëlische bombardementen. "Ik was meerdere keren op een plek waar heel dichtbij is gebombardeerd", zegt Chalan. Het werk wordt daarnaast moeilijk gemaakt door gebrek aan stroom en gebrekkig internet.
Voor de oorlog zag het leven van Chalan er heel anders uit. Hij maakte video's over het leven in Gaza, waarin hij vertelde over de geschiedenis van Palestina, en over falafel.
Sinds de oorlog zijn de video's op zijn kanaal compleet anders. Lopend door de straten van Gazastad doet hij verslag van de verwoesting die wordt aangericht door Israëlische bombardementen, vertelde hij eerder.
Buitenlandse journalisten zijn er vrijwel niet in Gaza. De grenzen zitten dicht, niemand kan erin. Wel zijn er veel burgerjournalisten zoals Chalan. Grote internationale media als de BBC werken dan ook vaak met lokale journalisten die voor hen filmen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Altijd oppassen
Journalisten in de Gazastrook werken vaak in onveilige omstandigheden. "Hier moet je constant alert zijn want er kan op elk moment een bom vallen op de plek waar je bent", zegt Hamza Chalan. Dat is daarmee anders dan de verslaggeving in Israël.
Het werk daar is volgens RTL Nieuws-correspondent Olaf Koens relatief veilig. "Af en toe krijg je te maken met beperkingen, sommige gebieden zijn afgesloten, in andere moet je oppassen. Hamas vuurt nog altijd barrages aan raketten richting Israël, vooral naar de gebieden rondom de Gazastrook. Daar dragen we natuurlijk kogelwerende vesten en helmen, en moet je zorgen dat je in de buurt van een schuilkelder blijft. Soms gaat tijdens het werk het luchtalarm af, dan moet je rennen naar een schuilkelder."
Balans in perspectieven
De gevaren zijn volgens Koens niet te vergelijken met de risico's die lokale journalisten lopen in Gaza. "De Palestijnse collega's werken onder de meest moeilijke omstandigheden, ze raken familieleden kwijt, ze moeten vluchten, hun huizen worden gebombardeerd. Volgens het Comité ter Bescherming van Journalisten, een onafhankelijke organisatie die voor de rechten van journalisten wereldwijd opkomt, zijn er sinds het begin van de oorlog op 7 oktober zeker 24 journalisten om het leven gekomen, 20 Palestijnse drie Israëlische en één Libanese. Acht journalisten zijn gewond geraakt, drie journalisten zijn nog vermist.
Hoe komt RTL Nieuws aan informatie uit Gaza?
Hoofdredacteur van RTL Nieuws, Ilse Openneer ziet hoe journalisten worstelen om aan informatie te komen. "We mogen er niet zijn. Gaza is helemaal afgesloten. We hebben de mogelijkheid niet om de informatie zelf op te halen", zegt ze.
Openneer: "We werken al twintig jaar met een journalist die daar woont. De ervaring heeft geleerd dat deze journalist betrouwbare informatie verstrekt." Voor de duidelijkheid: dat is niet Hamza, die we eerder introduceerden.
Vertrouwde banden
Naast deze journalist laat RTL Nieuws burgers uit Gaza aan het woord om hun verhalen te vertellen. Volgens Openneer lukt het bijna altijd door de goede banden die over de jaren heen met mensen daar zijn gebouwd. "We hebben mensen in dienst die veel mensen daar goed kennen. Via deze vertrouwde banden kunnen we de verhalen van de burgers optekenen." De afgelopen 34 jaar hebben alle Midden-Oosten-correspondenten van het RTL Nieuws Gaza bezocht om er verhalen te maken. Daarnaast zijn er meerdere redacteuren in de Palestijnse gebieden geweest.
De blokkade van de Gazastrook en de bombardementen maken het steeds lastiger om mensen te bereiken. Er is inmiddels nauwelijks stroom en zelden een internetverbinding. Deze praktische omstandigheden zijn volgens Openneer vaak bepalend voor verslaggeving vanuit Gaza. "We blijven natuurlijk afhankelijk van of iemand stroom op zijn of haar mobiele telefoon heeft."
Informatie uit Israël krijgen is dus wel te doen. Vanuit Gaza is het een heel ander verhaal. Precies dat kan volgens Openneer de balans in perspectieven in de berichtgeving doen wankelen.
'Afschuwelijke oorlog voor beide kanten'
Van dat verschil moet je je als journalist bewust zijn, stelt Openneer. "Het ideaalbeeld zou zijn als wij een verslaggever in Gaza hebben en een andere in Israël. Maar omdat dat niet mogelijk is, moeten we altijd kritisch blijven op onze perspectieven."
Volgens haar probeert RTL Nieuws zo de berichtgeving zo gebalanceerd mogelijk te houden. "Het is een afschuwelijke oorlog voor beide kanten, we moeten het menselijke perspectief blijven bieden ongeacht waar iemand vandaan komt. Dat past bij RTL Nieuws vind ik."
