Eten we minder vlees bij waarschuwing op etiket, zoals op pakjes sigaretten?

We kennen allemaal de waarschuwingen op pakjes sigaretten. In tekst en soms met heftig beeld worden mensen eraan herinnerd dat roken slecht is voor de gezondheid. Wat als diezelfde tactieken gebruikt worden op vleesproducten? Dat het eten van vlees slecht is voor de gezondheid van de planeet?

Dan zou dat er ongeveer zo uit kunnen zien:

Onderzoekers van de Universiteit van Durham legden bovenstaande drie etiketten voor aan drie groepen respondenten. Ook was er een controlegroep: zij kregen geen etiketten te zien. De respondenten, in totaal 1001, kregen naast vleesgerechten ook plaatjes te zien van vis-, vegetarische en veganistische maaltijden.

'WAARSCHUWING: Het eten van vlees draagt bij aan klimaatverandering', staat er onder één van de vleesmaaltijden. Naast een klimaatwaarschuwing kregen de respondenten ook een gezondheidswaarschuwingslabel en een waarschuwingslabel voor een pandemie te zien.

Afname 'aanzienlijk'

De onderzoekers stellen dat de waarschuwingslabels de vleesconsumptie 'aanzienlijk' verminderde in vergelijking met de controlegroep. De afname was bij de verschillende etiketten ongeveer even groot. Het ging om een afname van 7,4 procent (klimaatwaarschuwing), 8,8 procent (gezondheidswaarschuwing) en 10 procent (pandemiewaarschuwing).

Als dit soort labels in de praktijk worden ingevoerd, kunnen we dan ook dit soort resultaten verwachten? Dat is nog zeer de vraag. "We weten van dit soort waarschuwingen dat het twee kanten op kan gaan", zegt Anne Lutgerink van het Voedingscentrum. 

Dit type waarschuwing is een zogenoemde fear appeal, een boodschap van angst, legt ze uit. "Dat kán effectief zijn als het voldoet aan bepaalde voorwaarden."

'Handelinsperspectief'

Wat zijn dan die voorwaarden? Ten eerste moet het voldoende relevant zijn voor jou persoonlijk, ten tweede moet de dreiging aanzienlijk genoeg zijn. Ten derde, ook belangrijk, is dat je weet wat je ánders kunt doen. Handelingsperspectief, wordt dat genoemd.

"Als er niet helemaal aan die voorwaarden voldaan wordt, dan kan het effect ook zijn dat je gaat wegkijken", zegt Lutgerink. Als het bijvoorbeeld niet lukt om te stoppen met roken, dan ga je de gezondheidsboodschap op de pakjes negeren.

Vlees en het klimaat

Vlees is verantwoordelijk voor 40 procent van broeikasgassen die vrijkomen bij productie van het voedsel van de gemiddelde Nederlander. Vlees heeft zo’n grote klimaatimpact omdat voor de productie van 1 kilo vlees gemiddeld 5 kilo plantaardig voer nodig is. Minder vlees eten is dus goed voor het klimaat.

Bron: Milieu Centraal

Ja, de waarschuwingen in tekst en beeld kúnnen ervoor zorgen dat mensen hun gedrag willen aanpassen, maar daarvoor is het ook nodig dat je weet hóe je moet veranderen. 

"De vraag is of je het bij klimaatcommunicatie voldoende persoonlijk relevant kunt maken. Klimaatverandering is voor veel mensen heel abstract en niet direct terug te leiden naar je eigen gedrag. Het is dus de vraag of je de dreiging significant genoeg kunt maken. En weten mensen voldoende wat ze dan kunnen doen? Als je bijvoorbeeld niet goed weet hoe je gezond vegetarisch kan koken, wat goede vleesvervangers zijn en of die te betalen zijn, dan loop je het risico dat mensen de negatieve informatie negeren."

Het Voedingscentrum denkt dat er andere maatregelen zijn die meer potentie hebben, zoals het aanpassen van de schappen in de supermarkt en het aanpassen van de prijs.

Qua waarschuwingen zou je ook kunnen kijken naar een andere vorm, zegt Lutgerink. Ze noemt als voorbeeld enkele grote webwinkels waar klanten voor de meest duurzame bezorgoptie kunnen kiezen. "Als je duurzaamheid belangrijk vindt, dan is dit een moment dat je die waarde kunt nastreven."