Is Palestina-leus op Mauritshuis van BIJ1 strafbaar? 'Vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd'

"Activisten van BIJ1 hebben de leus 'From the River to the Sea, Palestina will be free' geprojecteerd op het Mauritshuis, die naast de werkkamer van de Minister President ligt", plaatste de partij gisteren op X, voorheen Twitter, met daarbij een foto van de projectie. Hiermee zegt partij zich te willen verzetten tegen 'de steeds toenemende druk op onze vrijheid van meningsuiting om solidair te zijn met de Palestijnen en hun strijd tegen de kolonisatie van het land'.

De actie van BIJ1 kon niet bij iedereen op enthousiaste reacties rekenen. 'Antisemitisch tuig', schreef PVV-leider Geert Wilders. 'Vrijheid van meningsuiting is een groot goed. En het brengt verantwoordelijkheden. Een slogan die voor zovelen gelijk staat aan de oproep tot vernietiging van Israël en haar joodse inwoners, is bedreigend en niet nodig om te demonstreren voor vrede en een tweestatenoplossing', zei D66'er Alexander Hammelburg.

Oproep tot geweld

De actie van de partij is opvallend. Vorige week werd in de Tweede Kamer nog een motie aangenomen dat het uitspreken van de leus de vernietiging van de staat Israël propageert en daarmee een oproep tot geweld is. De motie werd met een kleine meerderheid aangenomen. 

In een reactie laat BIJ1 weten dat de actie was bedacht naar aanleiding van het debat over Gaza vorige week in de Tweede Kamer. Toen werd de microfoon van BIJ1-fractievoorzitter Sylvana Simons uitgezet toen ze de omstreden leus wilde uitspreken.

Een van de bedenkers van de actie was Yuval Gal, nummer acht op de lijst en zelf geboren in Israël. "Hij was zo geraakt door wat Sylvana was overkomen dat hij een tegengeluid wilde laten horen", aldus een woordvoerder. In een reactie laat Gal weten dat hij 'een van de personen was die het een goed idee vond'. "De leus is een hele belangrijke boodschap voor ons", zegt hij.

Fractievoorzitter Sylvana Simons zou niet bij de actie betrokken zijn geweest. Ook zou ze er niets vanaf hebben geweten. Volgens Gal is dat ook niet nodig, 'omdat we allemaal achter dezelfde boodschap staan'.

Wortel van probleem

In een statement laat BIJ1 weten: "Elk mensenleven dat verloren gaat, is er een te veel. Daarom is BIJ1 van mening dat er gekeken moet worden naar de wortel van het probleem: de koloniale bezetting van Palestina. Met als gevolg de genocide in Gaza."

"De projectie van de leus impliceert onze wens voor een vrij Palestina, waarin iedere bewoner van de Jordaan Rivier tot de Middellandse Zee gelijke rechten heeft. Ongeacht huidskleur, nationaliteit, religie of cultuur. Dat is dan ook wat BIJ1 bedoelt met radicale gelijkwaardigheid."

De leus 'From the river to the sea, Palestine will be free' hoor je de laatste tijd regelmatig als het over de oorlog tussen Israël en Gaza gaat. Met 'From the river to the sea' wordt het gebied bedoeld van de rivier De Jordaan tot aan de Middellandse Zee. Daarin ligt nu de staat Israël en de Palestijnse gebieden. De uitspraak wordt door verschillende groeperingen op een andere manier uitgelegd. In dit artikel lees je hoe er over de uitspraak wordt gedacht: 

Maar gaat BIJ1 hier nu een grens over? Volgens hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder valt de projectie onder de vrijheid van meningsuiting en niet onder het demonstratierecht. Bij een demonstratie gaat het om het collectief uiten van gedachten en gevoelens. "In dit geval gaat het om een politieke uitspraak", zegt hij. "Die vrijheid van meningsuiting is niet onbegrensd."

Vrijheid van meningsuiting 

Hij legt uit dat binnen de vrijheid van meningsuiting heel veel mag. "De vrijheid van meningsuiting gaat zo ver dat je het recht hebt om te provoceren en ook om te shockeren."

Toch kun je ook te ver gaan. "Door bijvoorbeeld bevolkingsgroepen te beledigen of op te roepen tot geweld. Dan ga je te ver en mag de vrijheid van meningsuiting worden beperkt." Schilder denkt dat deze projectie 'nog niet kan worden gezien als oproep tot geweld'.

Volgens de woordvoerder van BIJ1 was de leus op 29 oktober om 23.00 uur 's avonds geprojecteerd op het Mauritshuis. 

Het Mauritshuis was niet gediend van de projectie. "Het Mauritshuis wil niet ongevraagd worden gebruikt als projectiescherm door derden voor welk onderwerp of discussie dan ook", aldus een woordvoerder. Daarnaast zou niemand van het museum de projectie met eigen ogen hebben gezien. 

Strafrechtelijk onderzoek?

Of er mogelijk een strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld naar de geprojecteerde leus is niet bekend. Het Openbaar Ministerie kan daar nog geen uitsluitsel over geven.

Afgelopen zomer oordeelde de rechtbank al eens over de slogan. Daarop besloot de rechtbank dat degene die de leus uitsprak, daarmee niet aanzette tot haat of opruiing. Volgens Femke Halsema doet het OM op dit moment nog onderzoek naar of de spreuk strafbaar is.