'From the river to the sea', wat bedoelen verschillende partijen met deze uitspraak?

Partijleider Stephan van Baarle van DENK eindigde zijn betoog dinsdag in de Tweede Kamer ook met de leus. Kamervoorzitter Vera Bergkamp greep in. "Dit soort woorden wil ik niet meer horen."

Joost Eerdmans

Daarop bracht Joost Eerdmans van JA21 gisteren een motie in, waarin wordt gesteld dat het uitspreken van de leus de vernietiging van de staat Israël propageert en daarmee een oproep tot geweld is. De motie werd met een kleine meerderheid aangenomen.

De Tweede Kamer is niet de enige plek waar de uitspraak tot commotie leidt. De slogan wordt veelvuldig gebruikt bij pro-Palestina demonstraties en in Oostenrijk werd een protest verboden, omdat de spreuk werd verkondigd. De minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk waarschuwde politieagenten voorafgaand aan een demonstratie dat de spreuk een 'mogelijke misdaad' is.

Over de letterlijke vertaling van de quote, lijkt weinig discussie te bestaan. Met 'From the river to the sea' wordt het gebied bedoeld van de rivier De Jordaan tot aan de Middellandse Zee. Daarin ligt nu de staat Israël en de Palestijnse gebieden.

PLO

Zeker is dat de leus al tientallen jaren wordt gebruikt door verschillende Palestijnse politieke organisaties. De PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie omarmde de spreuk bij haar oprichting in 1964. Sindsdien gebruiken zowel sympathisanten van de Palestijnen als terroristische groepen als Hamas de slogan.

Van Baarle

Volgens sommigen, zoals DENK-leider Van Baarle, roept de slogan op tot een 'Eenstaatoplossing'. Een democratische staat, waarin zowel de Joodse bevolking, als de Islamitische bevolking met gelijke rechten zouden samenleven.

Femke Halsema

Volgens anderen betekent de leus het definitief beëindigen van de staat Israël. Zo noemde burgemeester van Amsterdam Femke Halsema de uitspraak eerder al 'onaanvaardbaar', omdat het volgens haar 'het bestaan van Israël miskent'. Verschillende organisaties noemen de spreuk 'antisemitisch', omdat de leus zou staan voor het verdrijven van het Joodse volk.

CIDI

"Verwerpelijk en walgelijk", zo noemt Centrum Informatie en Documentatie Israël-directeur Naomi Mestrum de uitspraak. "Je zegt eigenlijk dat de staat Israël opgeheven moet worden. Hamas heeft op 7 oktober laten zien wat zij onder die uitspraak verstaan. Dat je zoiets roept na zo'n terreuraanslag. Dat kan ik niet zien als een roep naar een vredesoplossing."

Nederlands Palestina Komitee

Robert Soeterik van het Nederlands Palestina Komitee ziet dat heel anders: "De leus richt zich tegen de overheersing door Joodse Israeli's van de Palestijnen en voor de vorming van een staat waarin Palestijnen en Joden gelijkwaardig samenleven. Iets anders beweren is een poging om de pro-Palestinabeweging te criminaliseren. De leus is niet anti-Joods, maar antizionistisch."

Martijn Dekker

Martijn Dekker is politiek antropoloog bij de UvA met een expertise van het Palestijns-Israëlisch conflict. Volgens Dekker vraagt de slogan om vrijheid van de Palestijnse bevolking. "Leuzen moet je altijd in de context zien. Bij demonstraties vragen pro-Palestinabetogers om de vrijheid van de Palestijnse bevolking. Geen verschillende wetten voor verschillende bevolkingsgroepen, zoals nu gebeurt. Daarin is het huidige politieke en juridische systeem in Israël inderdaad problematisch."

"Maar dat betekent niet dat de leus oproept tot het verdrijven van de Joodse mensen." Volgens Dekker slaat de quote juist op het samenleven van de verschillende groepen binnen een staat. "Maar ik begrijp ook dat als je bijvoorbeeld familie hebt verloren in de holocaust of onlangs bij de aanslag van Hamas, je dat anders interpreteert."

Netanyahu's wens

Daarnaast verwijst hij naar de Israëlische premier Netanyahu, die zelf meerdere malen de wens heeft uitgesproken dat Israël het 'gehele gebied rechts van de rivier De Jordaan zal beheersen'. “In het eerste artikel van de grondbeginselen van zijn partij Likud staat dat het Joodse volk exclusief recht op Israël heeft, het land dat tussen de zee en de rivier de Jordaan ligt.”

Volgens Femke Halsema doet het OM nog onderzoek naar of de spreuk strafbaar is. Afgelopen zomer oordeelde de rechtbank al eens over de slogan. Daarop besloot de rechtbank dat de degene die de leus uitsprak, daarmee niet aanzette tot haat of opruiing.

Elk woord gewogen

"Het lijkt mij heel ver gaan om deze spreuk te gaan verbieden", zegt Dekker. Maar in deze kwestie wordt elk woord op een goudschaaltje gewogen. Daarom wordt de spreuk natuurlijk ook juist gebruikt in demonstraties, ook om te provoceren: jij vindt dat ik dat niet meer mag zeggen, waarom mag ik dat dan niet meer zeggen?''