'Rouw is geen ziekte', werknemers stuiten op onbegrip na dood dierbare

Vier op de tien bazen geven hun werknemers na verlies niet genoeg tijd om te rouwen, zo blijkt uit het onderzoek, dat vandaag is gepubliceerd. En ook: ruim een kwart krijgt naar eigen zeggen geen begrip voor de situatie. Eerder deze maand bleek uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat vorig jaar 6 procent van alle werknemers in de twee jaren daarvoor enige tijd niet of niet volledig werkte, na het verlies van een naaste. 

"Schokkende cijfers", zegt Piet Fortuin, voorzitter van CNV. De roep om rouwverlof klinkt al enige tijd. "Er is weinig tot niets geregeld in dit land", zegt Fortuin. "Er is een aantal cao's die wel iets hebben geregeld, voor een uitvaart bijvoorbeeld, maar er staat niets vast voor hoe er vervolgens dan moet worden omgegaan met rouw op de werkvloer." 

Verder van huis

De kans is volgens Fortuin heel groot dat deze werknemers uiteindelijk verder van huis zijn, doordat ze in een burn-out belanden. "Uiteindelijk kost ze dit meer geld door een hoog ziekteverzuim. Werkgevers die geen ruimte geven aan verlies, betalen daar op langere termijn vaak de rekening voor." Volgens de vakbond gaat 37 procent van de rouwende werknemers te snel aan het werk en krijgt 10 procent een burn-out.

In onderstaande video legt Marrit, die haar man en dochter verloor, uit hoe rouw eruit kan zien:

Ook Linda Zwanenburg kan meepraten over hoe lastig het is om te werken en te rouwen. Ze verloor als twintiger haar vader, hij was pas 47, hij bleek ziek en overleed een paar weken na die diagnose. "Op werk waren mensen eerst wel geschokt, natuurlijk", vertelt ze, "maar dat veranderde ook wel snel."

Haar werkgever toonde weinig begrip en steun, zegt Linda, zelfs toen haar vader nog ziek was. "Ik was toen druk met alles regelen, omdat ik nog thuis woonde en mijn moeder hielp tijdens mijn vaders sterfbed. Ik kreeg toen al vrij snel telefoontjes van de werkgever, hij zei op een gegeven moment: 'Moet je geen vakantie-uren opnemen?' Door de druk die ik ervoer ben ik snel weer naar werk gegaan. Vrijdag was de crematie, maandag zat ik weer op werk."

Alleen maar huilen

Alleen dat werken, dat ging niet. Ze kon alleen maar huilen, zat in een traject met de bedrijfsarts, er kwam een probleemanalyse, een plan van aanpak, 'allemaal moetjes', noemt ze het. "Terwijl je daar geen energie voor hebt. Je hebt gewoon rust nodig, maar alles is heel erg gericht om je zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen. Bedrijven willen gewoon lage verzuimcijfers. Mijn baas zocht continu contact met me. Maar je moet wel goed in de gaten houden met wat voor werknemer je te maken hebt. Ik was een hele harde werker en meldde me echt nooit ziek. Dus als ik dan aangeef dat het echt niet gaat, dan moet je dat serieus nemen."

Daarom is het volgens Chantal Frederiks, rouwbegeleider en auteur van het boek Verlies is voor altijd, heel goed dat er nu harde cijfers zijn die onderbouwen waarom rouwverlof zo belangrijk is. "Anders zien bedrijven daar de urgentie niet van in."

Balans

Volgens haar zou rouwverlof ervoor kunnen zorgen dat er minder uitval is, uiteindelijk, en sneller herstel. "Je kunt niet normaal functioneren als je ondertussen aan het rouwen bent. Je bent doodmoe: rouwen is alsof je dagelijks een marathon loopt." Het is een kwestie van balans, stelt Frederiks: aan de ene kant moet er begrip zijn, maar aan de andere kant moet een baas ook weer niet doen alsof iemand niets meer kan.

Het is, volgens Linda, vooral fijn als een werkgever zou erkennen dat verdriet tijd kost. "Na drie maanden zei mijn werkgever zelfs: 'Het is inmiddels drie maanden geleden, je moet ook doorgaan met je leven'. Het allerergste vond ik dat ik die periode niet eens kón rouwen, omdat ik alleen maar gedoe had met mijn werkgever. Je rouwperiode is zo belangrijk en die hebben ze van me afgepakt."

'Ik was niet ziek'

Linda pleit voor een rouwverlof, om meer ruimte te krijgen voor het verdriet, maar ook om je niet ziek te hoeven melden. "Ik vind dat heel onwenselijk, want ik was in de rouw, ik was niet ziek, maar ook niet in staat om te werken."

"Rouw staat zo op de voorgrond na verlies", zegt Boyd Thijssens. Hij is voorzitter van de De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), die de oproep van het CNV steunt. "We moeten in onze maatschappij gaan inzien dat het geen ziekte is, maar dat dat tegelijkertijd niet betekent dat iemand gewoon kan functioneren."

Volgens Thijssens geeft rouw 'best vaak' functioneringsproblemen. "Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat het proces per persoon verschilt. Voor de één is het goed om te blijven werken, voor de ander juist niet. Rouw laat zich niet zo makkelijk vangen in een standaard herstelcurve."

Thijssens plaatst wel één kanttekening bij het rouwverlof: zo'n verlof zou volgens hem kunnen insinueren dat het binnen een aantal weken klaar is. 

Politiek

Toch is het CNV van mening: het moet er komen. "Wij denken dat het in elk geval een basis is", zegt Fortuin. "En die dagen moeten mensen dan flexibel in kunnen zetten." De vakbond hoopt voldoende politieke partijen mee te krijgen. "Steeds meer partijen vinden dit van belang." Er zijn zelfs al partijen (de SGP, GroenLinks/PvdA, Partij voor de Dieren) die rouwverlof opnemen in hun verkiezingsprogramma.

Fortuin: "Maar er zijn ook wel vragen: waarom moet dat nu, wie gaat dat allemaal betalen? Maar wij hopen dat de politiek hier het belang van gaat inzien."