Almere ziet geen andere oplossing: vierdaagse lesweek komt eraan

Ouders in Almere met kinderen op een basisschool ontvangen deze week een brief namens een zestal scholengemeenschappen over het lerarentekort. Het gaat om Stichting Almere Speciaal, Prisma, ASG, Taalcentrum Almere, Eduvier en SKO. Zij vertegenwoordigen vrijwel alle basisscholen in de stad. 

'Heel vervelend'

In die brief wordt de 'vierdaagse schoolweek' nog genoemd als één van de oplossingen. Als een leerkracht afwezig is, wordt op dit moment nog gezocht naar vervanging, staat er. Soms worden groepen gecombineerd of moeten leerlingen thuisblijven en daar huiswerk maken. "Deze situatie is voor u en uw kind heel vervelend. Ook voor ons zijn dit moeilijke beslissingen", staat in de brief.

Volgens Marc Kammeraad van scholengemeenschap SKO is niet de vraag of, maar wanneer de vierdaagse lesweek in heel Almere wordt ingevoerd. "Ik weet niet per wanneer, maar waarschijnlijk vanaf 2024 of hooguit 2025 doen alle scholen het", zegt hij stellig.

Deze ouders in Almere zijn er elk geval niet echt blij mee:

Een aantal scholen in Almere is al overgegaan op een vierdaagse lesweek. Op basisschool de Droomspiegel wordt dit na de kerstvakantie ingevoerd. "We krijgen de vacatures gewoon niet gevuld", zegt directeur Hans van Est. Sommige ouders zijn boos, andere snappen het wel, ziet de directeur. Alleen groep 3 wil hij vrijwaren, want dat is een 'belangrijk jaar'.

Met de rug tegen de muur

Andere scholen staan dus hetzelfde lot te wachten. "We staan met de ruggen tegen de muur", zegt Kammeraad van SKO. Op sommige scholen lukt het nu nog wel om vijf dagen les te geven. Dat is fijn, zegt Kammeraad, maar dat is eerder de uitzondering dan de regel. "Daar gaan we nu niet direct een dag vanaf halen."

Toch zegt hij dat verstandig is om de vierdaagse lesweek tegelijk in te voeren op zoveel mogelijk scholen. "We willen duidelijkheid voor alle scholen en ouders. We willen absoluut voorkomen dat ouders gaan schoolhoppen naar scholen waar nog wel vijf dagen wordt lesgegeven."

Scholengemeenschap ASG, zogenaamd penvoerder van Het Noodplan Lerarentekort Almere, laat weten dat het voor scholen inderdaad een mogelijkheid is om over te gaan tot een vierdaagse lesweek als het bestuur daartoe besluit.

Vijfde schooldag

Het gaat dus om een vierdaagse 'lesweek'. Het idee is dat kinderen de vijfde dag nog wel naar school kunnen. Er staat dan geen bevoegde leerkracht meer voor de klas. De dag kan ook worden ingevuld met sport en muziek. Daarvoor is wel extra geld nodig, zegt Kammeraad.

Daarom is ook gekozen voor een gezamenlijke brief aan alle ouders in Almere. "Zo willen we ze voorbereiden op wat vroeg of laat gaat komen."

Noodklok

In de brief staat dat Almere met de andere grote steden de noodklok heeft geluid bij het ministerie. "Het is ontzettend belangrijk dat we nieuwe leerkrachten, docenten in onze sector aangetrokken krijgen."

Het ministerie van Onderwijs erkent dat het lerarentekort in Almere merkbaar oploopt. "Wij zijn en blijven met Almere in gesprek over hoe om te gaan met deze oplopende tekorten", zegt het ministerie, met daarbij de aantekening dat de inzet altijd is dat kinderen vijf dagen per week naar school kunnen. "Scholen mogen onder voorwaarden voor een deel activiteiten laten verzorgen door andere professionals dan leraren, bijvoorbeeld voor kunst- of muziekles", voegt het ministerie daaraan toe.

Uit net verschenen onderzoek van het UWV blijkt dat het lerarentekort in het hele land steeds verder oploopt. Er is een nieuwe cao, met een hoger salaris voor leraren en ook is er meer aandacht voor de werkdruk, maar dat mag tot op heden niet baten. 

In Almere is het tekort volgens het UWV het grootste van het land.

Kan dat zomaar, een vierdaagse schoolweek? Een woordvoerder van de onderwijsinspectie zegt tegen RTL Nieuws dat een vierdaagse schoolweek in het primair onderwijs op structurele basis niet is toegestaan. "Daar zit een max op van 7 of 8 weken."

In gesprek met de school

Als een school toch overgaat op een vierdaagse lesweek, dan gaat een inspecteur van de Onderwijsinspectie in eerste instantie in gesprek met de school. Die onderzoekt de noodzaak en of de kwaliteit van het onderwijs eronder lijdt. "De inspecteur zal dan natuurlijk wel zeggen: doe het niet, want dit mag niet. Maar het ministerie kan ook uitzonderingen maken."

Kammeraad van scholengemeenschap SKO zegt gebruik te maken van een 'wettelijke experimenteerruimte'. "Maar dit probleem is de komende tien jaar niet opgelost. Dus eigenlijk willen we een structurele oplossing. Daarover zijn we nu ook over in overleg met de minister en de onderwijsinspectie."

Opvallend hoge uitval

Volgens het UWV kampt inmiddels het hele land met een tekort aan onderwijspersoneel. "Het wordt er ook niet beter op", zegt arbeidsmarktadviseur Freek Kalkhoven. In Almere is het tekort het grootst.

Oorzaak van het tekort aan leerkrachten is de vergrijzing, een lage instroom van nieuwe leerkrachten en een relatief hoge uitval. "Afgelopen tien jaar zijn heel veel mensen met pensioen gegaan. Tegelijkertijd komen er te weinig leraren binnen vanuit de lerarenopleiding. De PABO wordt iets populairder, maar de stijging is onvoldoende om de grote vraag te kunnen bijbenen."

Burnoutgerelateerde klachten

Ook opvallend is dat veel leraren uitvallen, vooral jonger leraren kampen met burnoutgerelateerde klachten, zegt Kalkhoven. "9 procent van de startende leerkrachten in het primair onderwijs stopt er na één jaar mee. Na drie jaar wordt dit 14 procent." In het voortgezet onderwijs is het niet beter: daar ligt het percentage uitval na drie jaar zelfs op 24 procent. "Dan wordt het op een gegeven moment dweilen met de kraan open."