Van virussen tot kinderlongen: klimaatverandering grootste bedreiging voor gezondheid
Hittestress, nieuwe infectieziekten of longproblemen door de rook van bosbranden. Het zijn enkele voorbeelden van schadelijke gezondheidseffecten door de opwarming van de aarde. Klimaatverandering is de grootste bedreiging voor de volksgezondheid van de mensheid, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. "Klimaatverandering heeft ook een effect op een gezonde zwangerschap."
Voor het eerst is er aandacht voor op een klimaattop. Ministers van Volksgezondheid praten vandaag in Dubai over hoe mensen beter beschermd kunnen worden tegen de gevolgen van de wereldwijde opwarming.
Een groepje artsen in witte jassen voert daarom actie op de top. "We zitten echt in de problemen", zegt Joseph Vipond, een Canadese arts. Hij herinnert zich een stervend kind na een aanval van astma, verergerd na het inademen van rook door bosbranden in het westen van Canada. "Dit heeft gevolgen voor de echte wereld."
Effect zit dieper
De vrees bestaat dat deze gevolgen de grote vooruitgang in de medische wereld van de afgelopen decennia voor een deel teniet kan doen. Ook minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, aanwezig op de top in Dubai, ziet dat gevaar, zegt hij desgevraagd. "Het antwoord is kort, maar krachtig: 'Ja'."
"We denken veelal bij klimaatverandering en onze gezondheid aan een hittegolf, of een ernstige storm of een overstroming", zegt Kuipers. "In werkelijkheid zit het effect veel, veel dieper dan dat. Klimaatverandering heeft ook een effect op een gezonde zwangerschap, op onze longen, of op de mentale ontwikkeling van kinderen."
Daarnaast verandert door klimaatverandering ook de samenstelling van de bacteriën die mensen bij zich dragen. Dat hangt samen met de vermindering van de biodiversiteit. "En dat is weer heel belangrijk voor ons immuunsysteem en de manier waarop ons afweersysteem reageert op infectieziekten."
Volgens Kuipers vormt het klimaat dan ook een grotere bedreiging dan corona. "Na een paar jaar is corona sterk naar de achtergrond gedrongen, met uitzondering van sommige mensen die er langdurige klachten aan hebben overgehouden. Dit is van een nog veel grotere omvang en zal een permanente impact hebben. En dat betekent dat het alle hens aan dek is om er wat aan te doen."
3,6 miljard mensen
Uit onderzoek blijkt dat wereldwijd 3,6 miljard mensen in gebieden wonen die zeer gevoelig zijn voor klimaatverandering. Experts verwachten dat na 2030 vooral hitte, malaria, diarree en ondervoeding kunnen leiden tot veel extra sterfgevallen.
Het gaat daarbij voor een deel om ziektes die door bijvoorbeeld insecten worden overgedragen, zoals dengue (knokkelkoorts), malaria of het westnijlvirus. Muggen die virussen bij zich dragen komen vaker voor in gebieden waar ze eerst niet konden overleven, door stijgende temperaturen en meer regen.
Zo is het aantal gevallen van dengue volgens de WHO gegroeid van ongeveer een half miljoen in het jaar 2000 tot meer dan vijf miljoen in 2019. Ook malaria komt meer voor. In 2022 werden vijf miljoen meer gevallen geregistreerd dan het jaar ervoor.
WHO: jaarlijks 250.000 extra sterfgevallen
Klimaatverandering raakt het leven en de gezondheid van mensen op veel verschillende manieren, stelt de WHO. Allerlei factoren die belangrijk zijn voor de gezondheid worden erdoor beïnvloed: schone lucht, veilig drinkwater, gezonde voeding en een veilige leefomgeving. Tussen 2030 en 2050 zal klimaatverandering vermoedelijk tot ongeveer 250.000 extra sterfgevallen per jaar leiden, door bijvoorbeeld hittestress, malaria en diarree.
De overstromingen in Pakistan vorig jaar leidden tot een flinke stijging van het aantal patiënten met malaria. Als gevolg van stormen, overstromingen en droogte, waardoor er minder toegang is tot schoon water, komt er ook weer meer cholera voor. Vorig jaar rapporteerden 44 landen gevallen van cholera, een stijging van 25 procent.
Door extreme hitte worden mensen vaker aan gevaarlijk hoge temperaturen blootgesteld. Vorig jaar waren er ongeveer 86 dagen met zulke hoge temperaturen, schreef het medische vakblad The Lancet vorige maand.
Ook luchtverontreiniging, vooral als gevolg van de verbranding van fossiele brandstoffen, leidt tot gezondheidsschade, waarschuwt de WHO. Dit zorgt voor een toename aan ademhalingsproblemen en hart- en vaatziekten.
