Steeds meer kinderen met oogproblemen, wachtlijsten ziekenhuizen groeien

De tienjarige Marloes is een van die kinderen met oogproblemen. Ze klaagde al een tijdje over hoofdpijn. Misschien is er iets met haar ogen, dacht haar moeder. Wat bleek: Marloes is bijziend en ziet nog maar voor 30 procent. Een schok voor moeder Silvia, want bij een eerdere ogentest kwamen er geen bijzonderheden naar voren.

Marloes had een eigen telefoon en tablet waar ze zo'n beetje dag en nacht op bezig was. "Ik wist niet dat veel schermtijd zo slecht was voor je ogen", zegt Silvia. Ze baalt er enorm van. "Als we dat eerder hadden geweten, dan hadden we er meer op gelet."

Iets wat ze nu veel meer doen, zoals deze beelden laten zien:

Kinderen krijgen op jonge leeftijd een aantal keer een ogentest. Op 3-jarige leeftijd op het consultatiebureau en op 5-jarige leeftijd nog een keer bij de jeugdarts. Jeugdarts Vasanthi Iyer maakt zich ernstig zorgen. Steeds vaker moeten zij en haar collega's kinderen doorverwijzen naar de orthoptist, omdat er twijfels zijn over hun zicht. "Wij merken dat de ziekenhuizen onze aanmeldingen niet altijd meer aankunnen en er daardoor ook steeds langere wachtlijsten ontstaan."

Orthoptist Linda den Hartog-Hootsen bevestigt dit beeld. "Wij zien vooral een toename in het aantal aanmeldingen van kinderen tussen de 6 en 9 jaar." En dat is volgens haar echt opvallend. Als orthoptist onderzoekt zij de oogstand, de samenwerking van de ogen en bij kinderen de ontwikkeling van het zicht.

Peiling onder orthoptisten

Uit een peiling blijkt dat driekwart van de orthoptisten (74 procent) zich zorgen maakt over de groei van de wachtlijsten. Bij meer dan de helft (57 procent) zijn de wachtlijsten sinds 2020 langer geworden. Bij een op de vier orthoptisten moet je langer dan vier maanden wachten voordat je aan de beurt bent. Een enkeling heeft zelfs een tijdelijke patiëntenstop ingevoerd vanwege de drukte, of overweegt een tijdelijke patiëntenstop in te voeren.

Bron: Nederlandse Vereniging van Orthoptisten

Volgens beide deskundigen zijn de oogproblemen vaak te verklaren door het toenemende schermgebruik. Zowel nationaal als internationaal onderzoek wijst uit dat de lockdowns in coronatijd een versterkend effect hebben gehad. Kinderen zaten veel meer binnen achter schermpjes in plaats van dat ze buiten speelden.

Maar ook na coronatijd blijft het vele schermgebruik een doorn in het oog. Jeugdarts Iyer: "We moeten steeds vaker aan ouders uitleggen hoe belangrijk het is om kinderen niet de hele dag voor een telefoon of een tablet te zetten, maar ze lekker buiten te laten spelen."

Achterstand op school

Die toenemende bijziendheid onder kinderen is zorgelijk. Want hoe langer je moet wachten op de juiste behandeling, hoe groter het risico dat kinderen op school bijvoorbeeld achter gaan lopen. "Ze zien simpelweg minder goed, of krijgen eerder hoofdpijn", legt orthoptist Den Hartog-Hootsen uit. Dat kan hun schoolprestaties beïnvloeden.

Bijziendheid klinkt niet meteen als heel ernstig. Met een bril is het probleem zo verholpen, zou je denken. "Vergis je niet dat als kinderen op jonge leeftijd al bijziend zijn, het risico op een hoge sterkte veel groter is", legt den Hartog-Hootsen uit. Je loopt dan zelfs risico om slechtziend te worden.

Jeugdarts Iyer voegt daaraan toe: "En de kosten die dat voor de maatschappij oplevert zijn enorm. Dat loopt op tot in de miljarden euro's." Nog los van het feit dat slechtziendheid op persoonlijk niveau ook een enorme belemmering kan opleveren. "Denk aan je zelfstandigheid die je daarmee kunt verliezen."

20-20-2-regel

Allebei zeggen ze: natuurlijk mogen kinderen best eens een filmpje kijken, zolang ze maar voldoende afwisselen. Daarbij adviseren ze om je zoveel mogelijk aan de 20-20-2-regel houden. Die regel houdt in: na 20 minuten dichtbij kijken, 20 seconden in de verte kijken. En die laatste 2 staat voor twee uur per dag buitenspelen.

Overigens geldt het risico op bijziendheid niet alleen voor de fervente filmpjeskijker, maar ook voor de boekenwurmen. En is er eenmaal schade aan je ogen, dan is die helaas onomkeerbaar. Wel kun je ook dan nog proberen het zicht minder te laten verslechteren door je zoveel mogelijk aan de 20-20-2-regel te houden. Jeugdarts Iyer probeert daarom samen met een netwerk van artsen gezonde alternatieven voor schermgebruik te stimuleren.

Voor Marloes geldt dat ze nu vaker gezellig bordspelletjes speelt met haar moeder. Af en toe mag ze best even op haar telefoon of tablet. Moeder Silvia: "Nu luistert ze er meer muziek op. Dat is gelukkig niet zo slecht voor haar ogen."