Opgegroeid tussen landmijnen: gevluchte broers helpen deze 'sluipmoordenaars' nu de wereld uit

Massoud Hassani is pas 14 als hij in 1998 vanuit Afghanistan naar Nederland komt. Hij trekt door verschillende landen voor hij uiteindelijk terechtkomt in Nijmegen, zijn familie blijft achter. In de Keizerstad wordt hij opgevangen bij een Afghaans pleeggezin, waar hij enkele jaren verblijft.

Zijn jongere broer Mahmud komt enkele jaren later met zijn moeder en twee zusjes ook naar Nederland. De vader van het gezin is in Afghanistan om het leven gekomen. Net als velen. "We speelden in Afghanistan buiten tussen de landmijnen. We woonden vijf jaar lang in een gebied waar het omringd was daarmee. In die periode hebben we veel gezien en meegemaakt", zegt Massoud.

Ze zagen herders die hun schapen verloren, omdat de dieren op een landmijn liepen. "Maar ook kinderen werden opgeblazen", vertelt Massoud ogenschijnlijk rustig. "Dat kwam sommige periodes gewoon bijna dagelijks voor. Dat soort explosieven lagen gewoon allemaal op straat."

Mahmud begint voorzichtig een beetje te lachen. Hij weet nog dat de twee broers in hun jeugd er ook weleens mee experimenteerden. "Met sommige munitie kon je spelen, ontdekten we. Als je het voorzichtig openmaakte en de brandstof aanstak, dan kon je fikkie stoken. Dan had je een mooi vuurtje. Maar dat ging bij anderen dus ook weleens mis."

De landmijnen liggen er in die jaren vooral door de oorlog die in de hele jaren 80 woedde. De Sovjet-Unie wilde het land toen veroveren op de Afghanen. 

Fantasierijk

Gevraagd naar welk woord hun kinderjaren het beste omschrijft, is het antwoord: fantasierijk. "Als kind sta je niet stil bij alle ellende om je heen", zegt Mahmud. "Al je vriendjes, je hele omgeving... iedereen zit in die situatie. Je weet gewoon niet beter dan dat. We hebben oprecht een hele leuke jeugd gehad."

"Het spelen met explosieven was voor soms best wel grappig", zegt Mahmud met een glimlach. "Onze jeugd is echt niet alleen maar omgeven door nare ervaringen", vult zijn oudere broer hem aan.

"Maar ja, nu ik ouder ben en zelf een zoontje heb en dan zijn omgeving vergelijk met die van mij toen, dan zie ik wel in dat dat echt niet kon. Dat we gingen voetballen tussen de landmijnen in. Af en toe hoorde je ook de gevechten om je heen. Het was toen normaal. Achteraf kan je wel zeggen dat het ons heeft gevormd", zegt Mahmud.

Massoud is de creatieveling van de twee, in hun jeugd al. Hij bouwt op school en thuis van alles. Mahmud is trots op de werken die zijn oudere broer maakt. "Ik nam het weleens mee naar school en vertelde er dan trots over, kan ik me herinneren." De creativiteit van de ene broer en het enthousiasme van de andere blijkt later nog goed van pas te komen.

Als Mahmud een paar jaar later samen met zijn moeder en zus naar Nederland komt, kan Massoud niet direct bij ze intrekken. Eerst moet er een huis geregeld worden en moeten er allerlei formulieren in orde worden gemaakt. Na verloop van tijd krijgt het gezin een huis toegewezen in Maastricht en trekt ook Massoud daar in. 

De broers gaan in Limburg naar school, hebben het naar hun zin. Zo erg zelfs dat Mahmud aangeeft nooit meer weg te willen uit de regio. "Ik hou van Maastricht", zegt hij. Massoud gaat wel weg, hij vervolgt zijn opleiding in Eindhoven, aan de Design Academy. In 2011 studeert hij daar af, met het project dat Mine Kafon is gaan heten. Kafon betekent zoiets als explosie in het Dari, een van de gesproken talen in Afghanistan.

"Er werd ons gezegd dat we voor ons afstudeerproject echt terug moesten naar onze roots, moesten onderzoeken wie we zijn. 'Wie ben ik eigenlijk?', vroeg ik me dus af. Ik herinnerde me hoe ik vroeger in Afghanistan al heel veel eigen speelgoed bouwde. Daar bedacht en bouwde ik zelfs creaties die lijken op de technieken die we nu gebruiken." En zo kwam Massoud uiteindelijk bij Mine Kafon uit.

Exposities en nominaties

Het project is een voorloper van het werk dat de twee broers nu uitvoeren. De MineKafon was een soort bal die wordt voortgedreven door de wind en in open gebieden, zoals bijvoorbeeld een woestijn, landmijnen kan herkennen en detoneren. Het project oogst veel lof, wordt genomineerd voor meerdere prijzen en wordt tentoongesteld in het Museum of Modern Art in New York. Maar Massoud vindt zijn project geen kunstobject, hij wil er echt mee aan de slag.

"Het kan echt anders", denkt hij. "Niet langer eindeloos speuren met honden of mensen naar landmijnen met gevaar voor eigen leven." Volgens de broers liggen er verspreid over 60 landen zo'n 100 miljoen landmijnen. "De MineKafon creëerde heel veel bewustwording, maar loste het probleem natuurlijk niet op." 

"De meeste landmijnen bevatten metaal", legt Massoud uit. "In 2014 kwamen we daarom op het idee om een soort van metaaldetector vast te maken aan drones en op die manier op zoek te gaan naar landmijnen." Een revolutionair idee, tien jaar terug. De twee broers blijken hun tijd ver vooruit te zijn. Zo ver zelfs dat veel mensen het niet zien zitten. "We kregen nauwelijks investeerders in eerste instantie."

Alle mijnen de wereld uit

Ook Mahmud is ondertussen betrokken geraakt bij het bedrijf, dat Mine Kafon is gaan heten. Hij rondde een opleiding Marketing af in Maastricht en deed eerder International Business. "Massoud vroeg me vaak al mee op reis voor Mine Kafon. Dan naar Londen, dan naar Zuid-Afrika, dan weer naar Denemarken. En van jongs af aan deden we al heel veel samen omdat we qua leeftijd niet veel van elkaar verschilden. Samenwerken was logisch, het was gewoon hetgeen dat we beiden wilden doen."

Zo werkt de techniek met de drones

De drone heeft tien verschillende sensoren en vliegt boven een weiland en geeft de exacte GPS-coördinaten van een gevonden mijn of explosief door. Deze data wordt bewaard op een landkaart. Vervolgens vliegt een drone met een robotarm boven alle gevonden landmijnen en zet er een klein explosief op. Als de drone weer op veilige afstand is, worden de explosieven vanaf een afstandje tot ontploffing gebracht. 

De twee broers zijn ambitieus met het bedrijf. In 2016 zeggen ze dat als alles meezit ze met hun technologie in 10 jaar tijd alle landmijnen de wereld uit kunnen helpen.  

Sneller en goedkoper

"Maar we zijn in eerste instantie veel bezig geweest met bewustwording creëren", zegt Massoud. "Alle neuzen binnen de industrie dezelfde kant op krijgen. Dat is geen verloren tijd geweest, want die bewustwording is er nu wel degelijk. Maar feit is wel dat het tijd heeft gekost. Nu gelooft men eindelijk in deze techniek en kunnen we vooruit."

De methode met de drones hebben ze inmiddels getest in Kroatië waar door de oorlog in voormalig Joegoslavië ook nog steeds veel mijnen worden gevonden. Volgens de broers zijn hun drones twintig keer sneller dan traditionele methodes, en moet het ook goedkoper kunnen met hun drones.

Inmiddels werken de broers samen met internationale partners en zijn ze bijvoorbeeld in gesprek met het Nederlandse ministerie van Defensie. Het gaat goed met het bedrijf: vanuit de regio wordt er geïnvesteerd, wat de grootste reden is dat ze zich hebben gevestigd in Maastricht. Ook veel werknemers komen ervandaan. 

"We groeien nog steeds", zegt de jongste broer. "We werken inmiddels met tientallen mensen, onder meer aan het verder ontwikkelen van de drones. Maar er is zoveel werk te doen, dat we nog steeds extra mensen zoeken."

Gaza en Oekraïne

2024 moet een belangrijk jaar worden voor Massoud en Mahmud. De drones van de broers gaan in Oekraïne helpen om landmijnen onschadelijk te maken. In dat land liggen de meeste landmijnen, naar schatting 10 miljoen. 

Nederland en een aantal andere Europese landen zoals Noorwegen, Zweden, Denemarken en Groot-Brittannië hebben zo'n 115 miljoen euro uitgetrokken om mijnen in Oekraïne op te ruimen.

"De situaties in Oekraïne en Gaza raken ons en zorgen er nog meer voor dat we aan de slag willen. Oekraïne is zo dichtbij, aan de rand van Europa", zegt Massoud. "Tegelijkertijd doet de situatie in Gaza ons ook denken aan onze jeugd, ook dat voelt dichtbij. We weten wat oorlog met mensen kan doen, en het gaat om mensenlevens uiteindelijk."

"We hopen op deze manier dus iets te betekenen voor de wereld. Het gaat de goede kant op daarmee", zegt Massoud. "Op dit moment is ons doel om zoveel mogelijk drones te gaan leveren, onder andere aan Oekraïne, maar ook aan andere landen. Je kan wel stellen dat 2024 een belangrijk jaar voor Mine Kafon wordt ja, misschien wel het belangrijkste tot nu toe", besluit Mahmud.

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.