Seks onder 25: meiden beleven minder plezier dan jongens, orgasmekloof groot

'Seks onder je 25e 2023' is een grootschalig onderzoek naar de seksuele gezondheid van jongeren van 13 tot 25 jaar uitgevoerd door Rutgers en Soa Aids Nederland in samenwerking met het RIVM, CBS en GGD'en. Ruim tienduizend jongeren deden mee aan het onderzoek.

Jongeren zijn over het algemeen positief over hoe ze seks beleven. Ze beoordelen hun seksleven gemiddeld met een 7. Acht op de tien geniet erg van seks. Maar wat opvalt: jongens genieten een stuk meer van seks dan meiden. De eerste keer seks omschrijft 64 procent van de jongens als 'fijn', tegenover 28 procent van de meiden.

Pijn bij vrijen

Dit heeft mogelijk te maken met pijn bij de eerste keer seks. Driekwart van de meiden heeft bij de eerst keer een beetje pijn of omschrijft het als zeer pijnlijk. Peter Leusink is arts-seksuoloog bij de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie (NVVS).

Hij zegt dat veel vrouwen pijn hebben bij het vrijen omdat ze niet opgewonden zijn. "Dat kan te maken hebben met het feit dat vrouwen vaker ongewenst seksueel gedrag meemaken of dat ze voorafgaand aan penetratieseks niet genoeg opgewonden waren."

Als een vrouw niet opgewonden is, kan seks pijn doen en beleeft ze minder plezier aan seks. "Als je niet opgewonden bent, is er geen zwelling van de clitoris en word je niet vochtig in de vagina. Penetratieseks hebben met een droge vagina doet pijn en schuurt. Als je eenmaal pijn hebt gehad, heb je de volgende keer ook geen zin om te gaan vrijen."

Orgasmekloof

Ook bij latere ervaringen met seks lopen meiden achter in plezier op jongens. Er is sprake van een orgasmekloof. Bij de laatste keer seks kreeg 85 procent van de jongens meestal of altijd een orgasme, tegenover 49 procent van de meiden.

De verklaring voor de orgasmekloof moeten we volgens Leusink zoeken in de vorm van seks die jongeren hebben. "Vaak is penetratieseks de enige vorm van seks. Ze verkennen elkaar niet door middel van zoenen, orale seks of elkaar stimuleren met de hand. Er is iets in het gedrag van jongeren waardoor ze te snel, eenzijdige penetratieseks hebben. Daarvan krijgen vrouwen geen orgasme."

"Jongeren praten niet over hun seksuele wensen en grenzen", zegt Leusink. "Ze hebben mogelijk het idee dat seks automatisch moet gaan volgens een vaststaand script, maar dat is niet zo. Seks is een leerproces. Seks is afstemmen." Hij pleit ervoor dat jongeren samen seks verkennen. "Dat ze weer wat meer met elkaar gaan onderhandelen, flirten en langzame seks hebben. Het is belangrijk dat dat wordt gezien als normaal en ze zich niet schamen als ze niet weten hoe het moet."

In het bijzonder roept hij jonge vrouwen op om meer na te denken over hoe zij seks willen hebben en daarvoor ook uit te komen. "Daardoor gaan jongens ook stilstaan bij het feit dat hun manier van seks niet de enige manier is. Jongens ervaren meer plezier aan seks als meiden dat hebben."

Grensoverschrijdend gedrag

Het onderzoek heeft niet alleen gekeken naar plezier in seks, maar ook naar hoeveel jongens en meiden te maken hebben gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag. In totaal blijkt 20 procent van de meiden en 4 procent van de jongens weleens gedwongen te zijn tot seksuele handelingen die zij niet wilden. Volgens Leusink zijn deze cijfers al decennialang hetzelfde. "In elke sector, ook bij vrouwen boven de 25."

"We moeten dit zoeken bij mannen", zegt hij. "Mannen vertonen gedrag waarbij ze kennelijk het idee hebben dat vrouwen beschikbaar zijn. Waar dat idee precies vandaan komt, weet ik niet. Mannen denken dat ze het initiatief moeten nemen, moeten jagen en dat seks penetratieseks is. Daar moeten we het met jongens over hebben."

Voorlichting en bewustwording over seks is daarin belangrijk. "Jongens moeten in hun oren knopen dat seks afstemmen is met de ander. Een 'ja' betekent niet altijd all the way. En een 'nee' betekent niet meteen dat je wordt afgewezen. Het betekent misschien geen seks, maar wel zoenen, samen douchen of tegen elkaar aanliggen."

'Communiceren heel belangrijk'

Stichting Kikid probeert met jongeren in gesprek te gaan over seksualiteit. Dit doen ze door middel van theatervoorstellingen op scholen. De drie belangrijkste tips (inclusief een tip voor influencers) die zij aan jongeren geven voor meer bewustwording zijn:

• Communiceren is heel belangrijk. Je moet altijd, ook als het awkward is, vragen: wil jij dit ook?
• Respect voor jezelf en voor de ander. Zit bijvoorbeeld nooit ongewenst aan iemand.
• Doe niet aan sexting - het sturen van seksueel getinte berichten, foto's of video's. Het gaat te vaak mis. Maar mocht je het toch niet kunnen laten (omdat je heel erg verliefd bent), zorg dan dat je hoofd en andere herkenbare dingen zoals tatoeages en sieraden niet zichtbaar zijn. Mocht de foto dan toch worden doorgestuurd, dan ben je in elk geval onherkenbaar.
• Een tip gericht aan influencers: draag de juiste boodschap uit, want veel jongeren kijken tegen jullie op.

Het onderzoek laat verder zien dat het condoomgebruik afneemt, vooral bij jongeren zonder vaste relatie. Die toename kan zorgen voor meer ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). "Toch zijn beide niet toegenomen", zegt Leusink. "We gaan dit misschien nog in de toekomst zien. Dat soa's niet zijn toegenomen, kan ermee te maken hebben dat jongeren ook minder sekspartners hebben."

Het gebrek aan communicatie over seksueel gedrag kan de oorzaak zijn van het mindere condoomgebruik. "Want over condoomgebruik moet je onderhandelen."

Uit een eerder onderzoek van het RIVM bleek dat het aantal gonorroegevallen in Nederland was gestegen. De stijging was het grootst bij vrouwen. Volgens Leusink zijn de cijfers van het RIVM vooral gebaseerd op GGD-bezoekers. "Dat is een selecte groep van seksueel actieve mensen. Dit onderzoek zegt iets meer over de gehele populatie jongeren onder de 25 in Nederland."

Daarnaast valt op dat steeds minder meiden de pil gebruiken en steeds vaker een koper- of hormoonspiraaltje. "De pil heeft ten onterechte een negatief imago omdat er hormonen inzitten. Sommige vrouwen kunnen daar toch last van hebben en switchen naar een ander middel. Dat vind ik positief."

Tot slot komt ook naar voren dat steeds meer jongeren positief staan tegenover homoseksualiteit. In 2012 keurde 52 procent van de jongens het af als twee jongens elkaar zoenden op straat, tegenover 24 procent in 2023. Bij meiden daalde dit van 26 procent naar 9 procent.