Veel EU-geld naar boeren, maar die zijn klaar met 'verstikkende bureaucratie'

Wij Nederlanders kennen het fenomeen. Ons land is zo'n beetje de bakermat van het boerenprotest. Nu is het in Nederland wat dat betreft wat rustiger, maar in de landen om ons heen niet. In België, Duitsland en Italië wordt geprotesteerd. Ook de Spaanse en Griekse boeren hebben aangekondigd deze maand de straat op te gaan. 

In de video hieronder zie je hoe Franse boeren protesteren: 

Natuurlijk zijn er nog altijd zorgen van boeren over het beleid van hun eigen, nationale regering. Zo begon de woede in Frankrijk en Duitsland onder andere door het verlagen van de dieselsubsidie voor landbouwvoertuigen. In Vlaanderen zijn boeren het niet eens met het stikstofbeleid. Maar er is inmiddels ook een gemene deler: de boosheid richting Europa.

Miljarden aan subsidie

Voor we die boosheid uitleggen, kijken we eerst even naar wat de boeren aan Europa hebben. Want er gaat een hoop geld van de EU naar boeren toe. Via het fonds van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, vloeide er in 2019 volgens het Europees Parlement 38,2 miljard euro naar de boeren toe. Daarnaast was er bijna 14 miljard speciaal voor plattelandsontwikkeling en ruim 2 miljard voor marktuitgaven.

Het land dat het grootste deel van die Europese pot krijgt, is Frankrijk. Daarna volgen Duitsland en Spanje. Dat zijn dan ook de landen met de meeste boeren. Die flinke pot kwam er ooit om onder andere onzekerheden voor boeren op te vangen. Zo kan door weersomstandigheden een oogst mislukken, waardoor een boer inkomen misloopt. Subsidies konden daar dus garant voor staan.

Maar er is inmiddels ook veel frustratie richting de Europese Unie. Zo zegt Tom Vandenkendelaere, politicus in het Europees Parlement voor de Vlaamse christendemocratische partij CD&V tegen het Belgische Nieuwsblad: "Boeren krijgen nu pas steun als ze aan een hele reeks (groene) maatregelen voldoen."

Kalenderboeren

"Zo bestaat er het kalenderboeren", zegt Vandenkendelaere, die ook dicht bij de Belgische Boerenbond staat. "Europa legt dan op voor welke data boeren moeten oogsten, ploegen en zaaien. Maar in onze polders en met ons weer werkt dat gewoon niet." En zo komt een deel van de Europese subsidies uiteindelijk niet bij de boeren terecht.

Dat zie je ook bij de Europese regel dat boeren 4 procent van hun terrein braak moeten laten liggen. Het idee erachter is om de natuur en de biodiversiteit vooruit te helpen. Gebeurt dat niet, dan lopen boeren hun subsidies mis. 

Gisteren werd bekend dat deze maatregel met een jaar is uitgesteld. Maar dat is voor veel boeren niet genoeg. "Elk jaar komen er meer regeltjes. De regel dat je 4 procent van je akkerland niet mag gebruiken voor de productie moet van tafel. Niet alleen dit jaar, maar voor altijd", zegt een boer tegen RTL Nieuws-verslaggever Ruben Leter, die tussen de protesten in Brussel staat. 

Een ander centraal thema is oneerlijke concurrentie. Zo zeggen de Spaanse boeren: "Europese boeren hebben te maken met goedkope landbouwproducten die van buiten de EU worden geïmporteerd. Die producten voldoen niet aan Europese milieu-eisen en vormen zo een bron van oneerlijke concurrentie die vele duizenden boerenbedrijven in Spanje en Europa in hun bestaan bedreigt."

Vrees voor Argentijns vlees

Zo onderhandelt de EU over vrijhandel met een aantal Zuid-Amerikaanse landen. Dat leidt mogelijk tot het Mercosur-akkoord. Boeren vrezen dat de EU, als dat akkoord er komt, bijvoorbeeld goedkoop vlees uit Argentinië zal importeren. Vlees dat in Argentinië aan minder strenge eisen hoeft te voldoen dan in Europa, op het gebied van milieu en dierenwelzijn.

Juist daarom zijn niet alleen boeren, maar ook milieuorganisaties tegen het akkoord. Dat lijkt enigszins zijn vruchten af te werpen. De regeringen van Frankrijk en Wallonië hebben al aangegeven het akkoord niet te zullen steunen. Maar dan is er nog dat andere land waar zorgen over zijn: Oekraïne.

Vrees voor Oekraïens graan

Door de oorlog in dat land, is afgesproken dat Oekraïense boeren hun producten zonder het betalen van invoerrechten, naar de Europese markt kunnen brengen. Dat leidt vooral in Oost-Europa tot spanningen. Neem graan, dat vanwege een zeeblokkade door Rusland, via land in Europa mocht worden geëxporteerd. Alleen kwam het graan ook op de binnenlandse markt van buurlanden terecht. Poolse en Roemeense boeren waren daar niet blij mee. De prijzen van hun graan kwamen onder druk te staan.

De EU is van niet van plan de Oekraïners invoerrechten te gaan laten betalen. Wel is al duidelijk geworden dat er andere voorwaarden komen. Als Oekraïne meer eieren, suiker en pluimvee naar de EU exporteert dan in eerdere jaren, moeten ze alsnog heffingen betalen.

Argentijns vlees of Oekraïens graan, de angst is met name dat bedrijven en consumenten zulke goedkopere producten graag inslaan. Een boer die vandaag aanwezig is bij het protest in Brussel, zegt tegen verslaggever Leter: "Iedereen is veel te ver gegaan. Het is moeilijker en moeilijker om te produceren, het kost meer en meer geld. En de mensen willen altijd maar goedkopere voeding krijgen."

'Verstikkende bureaucratie'

Dan is er nog het plan van de EU om boeren minder pesticiden te laten gebruiken omdat dat beter is voor de natuur, terwijl boeren zeggen pesticiden nodig te hebben om voedsel te blijven produceren. Er is de natuurherstelwet die boeren gaat raken. En vooral de wat boeren zelf 'de verstikkende bureaucratie veroorzaakt vanuit Europese regelgeving' noemen. 

Zo zegt een boer tegen verslaggever Leter: "Al die overbodige wetten en regels die er zijn, al die paperassen. En dan worden we ook nog eens niet genoeg betaald. Het is allemaal veel te veel."

Gaat de EU reageren?

Zoals in bovenstaand artikel naar voren kwam, heeft de EU al een paar keer gereageerd op de protesten. Zo zijn verschillende plannen teruggedraaid of uitgesteld. En ook vandaag op de EU-top, die eigenlijk over steun aan Oekraïne gaat, zullen de boeren niet onbesproken blijven. De Franse president Macron heeft aangegeven het ook over het landbouwbeleid te willen hebben.