Duitsland schroeft wapenproductie op met nieuwe fabriek: 'We leven niet in tijden van vrede'

Niet alleen de Verenigde Staten, maar álle Europese landen moeten meer doen om Oekraïne te steunen, vindt bondskanselier Scholz. "De toezeggingen die tot nu toe zijn gedaan, zijn niet genoeg. De macht van Duitsland alleen is niet genoeg." 

Scholz bracht gisteren een werkbezoek aan de Duitse wapenfabrikant Rheinmetall, die onder meer Leopard-gevechtstanks, luchtafweersystemen en munitie produceert. Rheinmetall opende een nieuwe munitiefabriek in Unterlüss, waarin het bedrijf 300 miljoen euro zegt te zullen investeren. In de fabriek moet per jaar 200.000 stuks artilleriemunitie, explosieven en raketmotoren worden gemaakt.

Scholz wil vertrouwen winnen bij het Duitse leger en de Duitse defensie-industrie. Die moet van de Duitse regering opschalen vanwege de oorlog in Oekraïne, maar Europese wapenfabrikanten zoals Rheinmetall willen dat alleen doen als zij garanties krijgen van landen  dat hun dure fabrieken en productielijnen niet binnen een paar jaar overbodig zijn.

Naar de NAVO-norm

"Rheinmetall wil graag meer produceren, maar eist duidelijkheid van de EU", zegt historicus Hanco Jürgens, verbonden aan het Duitsland Instituut van de Universiteit van Amsterdam. "Het is logisch dat de industrie dat wil, maar politiek gezien is het riskant omdat je enorme bedragen moet uitgeven terwijl er kans is dat dit straks niet meer nodig is."

Volgens Scholz kunnen defensiebedrijven erop rekenen dat zijn regering de militaire uitgaven zal opvoeren naar de NAVO-norm. "Dat is dringend nodig. Want hoe hard deze realiteit ook is: we leven niet in tijden van vrede", zei Scholz tijdens zijn bezoek aan Unterlüss.

'Onverantwoord en gevaarlijk'

De veelbesproken norm staat weer eens volop in de aandacht door een uitspraak van de Amerikaanse oud-president Trump, die tijdens een campagnebijeenkomst  zei dat dat Rusland mag 'doen wat het maar wil' met NAVO-landen die weinig aan hun defensie uitgeven. Scholz reageerde hierop door te zeggen dat 'elke relativering van de NAVO-garantie voor wederzijdse hulp onverantwoord en gevaarlijk is'.

De afspraak is dat alle NAVO-landen van hun bruto binnenlands product (de optelsom van wat wordt verdiend met alle in het land geproduceerde goederen en diensten) minimaal 2 procent uitgeven aan Defensie. Dit om het militaire bondgenootschap sterk en geloofwaardig te houden. Maar in de praktijk komen veel landen die afspraak niet na. Waaronder ook Nederland, en de twee machtigste Europese landen Duitsland en Frankrijk.

Al kun je volgens Duitslanddeskundige Jürgens vraagtekens zetten bij die berekeningen. "Duitsland komt vaak wat kritisch in beeld, maar geeft als Europees land veruit de meeste militaire steun aan Oekraïne. Frankrijk zit weliswaar dichter bij die 2 procent dan Duitsland, maar doneert weer veel minder aan Oekraïne. Daar zit het probleem met al die berekeningen, wat reken je dan mee?"

Nieuw tijdperk

Volgens de laatste versie van de Ukraine Support Tracker van het Duitse Kiel Institut für Weltwirtschaft heeft Duitsland ruim 17 miljard euro aan militaire steun toegezegd aan Oekraïne. Het eerste Europese land daarna is het Verenigd Koninkrijk met 6,5 miljard euro. Lager op de lijst vinden we Nederland (2,5 miljard euro) en nog lager Frankrijk (0,5 miljard euro).

Duidelijk is dat de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 heeft geleid tot een nieuw tijdperk op het gebied van veiligheid en defensie in Europa. Zeker in Duitsland, dat een maand na de inval bekendmaakte dat het 100 miljard euro extra uittrekt voor zijn krijgsmacht, dat door jaren van bezuinigingen was verwaarloosd.

Inmiddels staat de Duitse begroting onder druk vanwege de Schuldenbremse ('schuldenrem'), de grondwettelijke verplichting die bepaalt dat de staatsschuld van Duitsland behapbaar moet blijven en dat Duitsland niet te veel geld leent. Ondanks alle beloftes is het afwachten welke gevolgen dit heeft voor de Duitse defensie-uitgaven.

Bovendien is het opstarten van nieuwe Europese wapenfabrieken niet eenvoudig. Het continent dat zich in eeuwige vredestijd waande, moet aan de bak, wil het de beloftes aan Oekraïne waarmaken. Veel wapenproductielijnen, waaronder die in Nederland, stammen uit een grijs verleden. Het opnieuw opstarten van deze lijnen is gemakkelijker gezegd dan gedaan vanwege een gebrek aan voldoende technici, machines en grondstoffen.