Verbod op mentholsigaretten werkt, 'en dat is goed nieuws'
Het verbod op mentholsigaretten heeft effect, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Een kwart van de rokers is gestopt met roken sinds de mentholsigaretten in verschillende landen niet meer zijn toegestaan. "Menthol maakte sigaretten extra verslavend, vooral voor jongeren."
Ongeveer een kwart van de mentholrokers stopt binnen een of twee jaar na de invoering van een mentholverbod. Dat blijkt uit een studie van Amerikaanse onderzoekers aan de Universiteit van North-Carolina, die deze week is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nicotine & Tobacco Reasearch. De wetenschappers bekeken verschillende onderzoeken naar effecten van het verbod op mentholsigaretten in meer dan 170 Amerikaanse steden, twee Amerikaanse staten en verschillende landen in de Europese Unie.
"Dit is goed nieuws", zegt Robert van de Graaf, verslavingsarts en een van de oprichters van het initiatief 'Een Rookvrije Generatie'. Volgens Van de Graaf is het 'ook logisch' dat het verbod, dat sinds 2020 ook in Nederland geldt, werkt. "Menthol geeft sigaretten een lekker smaakje, het ruikt lekker, dus het was een goede marketingtruc."
Het hof oordeelde in 2016 om diezelfde reden dat het verbieden van mentholsigaretten mocht. Het stelde toen al dat de sigaretten door hun 'aangename aroma' roken aantrekkelijker moet maken, terwijl de EU zich juist heeft verplicht tabak te ontmoedigen en verslaving tegen te gaan.
Maar wat volgens Van de Graaf misschien nog wel belangrijker is: "We weten uit onderzoek dat menthol ervoor zorgt dat de rook sneller, dieper en makkelijker je longen in glijdt. Het verzacht de boel, waardoor de roker dieper kan inhaleren en minder snel een paniekreactie krijgt, zo van: ik stik."
Makkelijker inhaleren
En dat zorgt ervoor dat mentholsigaretten verslavender zijn dan sigaretten zonder. "Je lijf probeert eigenlijk altijd rook te vermijden. Daarom hebben we trilhaartjes in onze luchtwegen die rookdeeltjes tegenhouden, daarom moeten we hoesten in rokerige ruimtes en daarom lukt het ons niet om boven een rokende barbecue volop te ademen. Je lijf zal altijd proberen om rook uit je lijf te houden."
Maar menthol is een stofje dat het juist vergemakkelijkt om rook in je lijf te krijgen. "En dat kwam de tabaksindustrie goed uit", zegt Van de Graaf, "want zij willen dat mensen, vooral jongeren, zo snel mogelijk verslaafd raken. Hoe dieper je kan inhaleren, hoe prettiger effect je hebt."
Toen het verbod er kwam, gingen rokers mentholsigaretten 'hamsteren', zoals in onderstaande video te zien is:
Daar komt ook bij, dat, wie makkelijker inhaleert, een ontspannener gevoel krijgt dan wanneer het inhaleren moeilijker gaat. "Diep inademen en daarna weer diep uitademen heeft sowieso, ook zonder sigaretten, al een ontspannend effect", zegt Van de Graaf. "Dat is wat de industrie ook wil creëren met een sigaret, en daarom is goed kunnen inhaleren zo belangrijk."
Lekker smaken
Het verbieden van menthol is volgens Van de Graaf 'omgekeerde marketing'. "Een industrie zoals de tabaksindustrie werkt met de vier p's. Prijs, product, promotie, plaats. Ze zorgen dat het niet te duur is, maar ook niet te goedkoop – want een lage prijs zou suggereren dat het product niet gewild is. Het product moet er aantrekkelijk uit zien, lekker smaken, makkelijk zijn in gebruik, en een snel belonend effect hebben.
"De mentholsigaret voldeed daaraan." Daarnaast moet die op zoveel mogelijk plaatsen te koop zijn. "Hoe meer verkooppunten en gebruiksplekken er zijn, hoe verslavender het product wordt."
De tabaksindustrie waarschuwde dat, toen er nog werd gesoebat over het verbod, een verbod ervoor zou zorgen dat mentholrokers op zoek zouden gaan naar illegale sigaretten. Maar een van de auteurs van het Amerikaanse onderzoek, Sarah Mills, vertelde aan de Amerikaanse tv-zender CNN: "In tegenstelling tot wat de tabaksindustrie beweert, hebben we geen toename gezien in het gebruik van illegale producten."
Niet op iedereen effect
Toch heeft het verbod niet op iedereen effect. De onderzoekers ontdekten ook dat van de mentholrokers die niet stopten nadat er een verbod was ingesteld, ongeveer de helft overstapte op niet-mentholsigaretten. Twaalf procent stapte over op andere tabaksproducten en nog een kwart een manier vond om door te gaan met het roken van mentholsigaretten. Zo interviewde EditieNL drie jaar geleden rokers die overstapten op een ander soort sigaret.
"Maar je ziet toch dat elke maatregel die rookgedrag onaantrekkelijk maakt wel op een bepaalde groep effect heeft", stelt Van de Graaf. "80 procent van de rokers wil stoppen. Zo'n mentholverbod is zo'n duwtje."