'Albanië niet bepaald een Disneyland', maar wel populair voor vakanties

Een trendbestemming voor vakantiegangers, zo kun je Albanië gerust noemen. Het land duikt de laatste tijd opvallend vaak op in lijstjes van reisbureaus en -organisaties.

Gisteren liet de ANWB nog aan RTL Nieuws weten dat Nederlanders 'vaker dan vorig jaar voor alternatieven' kiest die níet in de geijkte landen als Frankrijk en Spanje liggen. "Ze gaan naar Slovenië of Albanië omdat de bestemming zelf goedkoper is dan bijvoorbeeld Italië of Spanje."

Ook op de socialemediakanalen van influencers valt de naam Albanië vaker, zoals op deze:

Deze week trok het land in Europa ook de aandacht door een deal met Italië, dat ongewenste asielzoekers voortaan in het Balkanland onderbrengt voor opvang. Maar wat is Albanië - in het zuiden grenzend aan Griekenland, en in het noorden aan Montenegro en Kosovo - eigenlijk voor land?

Culinair, goedkoop, mooi en veilig

Max Andela, die soms als docent Oost-Europese geschiedenis en soms als reisleider in en rond de Balkan werkt, woonde zelf in 2022 en 2023 bij elkaar zo'n anderhalf jaar in de Albanese hoofdstad Tirana. Voor toeristen, zegt hij, is Albanië een prachtige bestemming. "Het land is om te beginnen heel erg mooi. Het eten is ook fantastisch. De grond is ontzettend vruchtbaar, waardoor ze bijna alles zelf kunnen verbouwen. Ze zetten er heerlijke mediterraanse gerechten op tafel."

Daarbij komt: het is goedkoop, de mensen zijn gastvrij en buitengewoon vriendelijk, én het is veilig. Zo veilig zelfs, dat kleine criminaliteit nauwelijks bestaat. "Zakkenrollers bestaan er niet", zegt Andela. "Je fiets hoef je eigenlijk nooit op slot te zetten. Ruziemaken doen ze ook niet graag. Bij voetbalderby's tussen rivalen zijn twee wijkagenten genoeg om de orde te bewaken. Toen Feyenoord de finale van de Conference League in Tirana speelde en Nederlandse fans de confrontatie zochten, begrepen de Albanezen totaal niet waarom mensen zich zo misdroegen."

Maar, zo benadrukt hij al snel, er zijn ook duidelijk schaduwkanten. De bevolking is overwegend arm: het gemiddelde inkomen van zo'n 96 procent van de inwoners ligt rond de 500 euro per maand. Een klein percentage is juist schatrijk. "Maar je kunt beter niet vragen hoe ze aan dat geld komen. Dat is geen zuivere koffie. Een bijnaam voor Tirana is ook 'lavatrice', oftewel wasmachine."

Voor bewoners zelf is Albanië 'bepaald geen Disneyland', zegt Andela dan ook. "Het is niet voor niets dat jongeren liever naar Europa trekken. Samen met Moldavië is het het armste land van Europa."

Bevolking wil bij Europa horen

Er is dus misdaad, maar wel op zo'n 'hoog niveau' dat je er als vakantieganger niets van merkt. "En er is veel corruptie, maar ook daar merk je als toerist niets van. Het is wel veelzeggend dat je in heel Albanië niet één vestiging van McDonald's of Starbucks zult vinden. Die bedrijven weigeren namelijk steekpenningen aan de maffia te betalen."

Politiek vaart Albanië een pro-Europese koers. Michael Kemper, hoogleraar Oost-Europese Studies aan de UvA, legt uit: "De bevolking wil dolgraag bij de Europese Unie aansluiten. Ze keren zich juist af van Rusland en Servië, die de andere kant op bewegen."

Dat heeft met de geschiedenis van het land te maken, zegt Kemper. Het land zuchtte onder het communisme, en van 1944 tot 1985 onder dictator Hoxha. "Albanezen kijken niet met nostalgie naar het verleden, maar met afkeer. En de tweede reden is dat Albanezen smachten naar betere economische welvaart. Wat dat betreft hebben ze hoge verwachtingen van aansluiting bij Europa."

Religies leven vreedzaam samen

Op de achtergrond speelt het verschil in religieuze beleving een rol, volgens de hoogleraar. Rusland kent maar één dominant geloof, de orthodoxe kerk. Albanië kent een verscheidenheid aan religies, en die leven allemaal vreedzaam samen. "Ik denk dat Albanië zich vroeg of laat zal aansluiten bij Europa. Ze laten ook zien dat ze vooruitgang boeken op belangrijke terreinen zoals het bestrijden van corruptie. Er is nog veel werk te doen, maar het land beweegt duidelijk de goede kant op."

Max Andela weet van zijn tijd in Tirana dat religie in het dagelijks leven een kleine rol speelt. "De grootste groep is moslim, maar je merkt er niet veel van. Ze zijn moslim zoals Brabanders katholiek zijn."

De politieke situatie is rustig en de verkiezingen in Albanië verlopen eerlijk, zegt hij. "Feitelijk is het land pas sinds ongeveer 2000 democratisch, maar de democratie is wel gezond."

Wel moet er volgens hem op het gebied van corruptie en 'het moderne, Europese leven' nog veel veranderen in Albanië. "Wat betreft de rechten van LHBTI-mensen is het nog hopeloos ouderwets. Je zult niet mishandeld worden, maar hand in hand lopen op straat kan eigenlijk niet. Dat moet achter gesloten deuren. En vrouwen zijn niet gelijk, die blijven bij hun ouders wonen tot ze trouwen - meestal met een partner die door de familie is uitgekozen."