Na 28 pleegkinderen weet Tonny: 'Kind kan van meerdere moeders houden'

Als een van haar pleegkleinkinderen op een tractor met een onbezorgde glimlach - 'wawoe wawoe' - langs het speeltuintje sjeest, wordt ze daar heel gelukkig van, zegt Tonny.

Ze kijkt uit over de speeltuin voor haar huis. Op een rond pleintje staan klimtoestellen, een tractor, een glijbaan. Het is een paradijs voor kinderen. Kijk je door haar tuindeuren via de achterkant naar buiten, word je getrakteerd op een weids uitzicht met niets anders dan weilanden.

Tonny heeft vriendelijke ogen, een vastberaden blik. Een hart vol liefde, maar ze is streng als het moet, zegt ze. In haar huis gelden duidelijke regels. "Dat moest ook wel met zeven kinderen, anders werd het chaos", lacht Tonny - door alle 28 pleegkinderen die in haar huis woonden tante Tonny genoemd.

Zeven, het waren er altijd maximaal zeven. Vier van haarzelf, twee langdurige pleegkinderen, één crisiskind voor de korte opvang. Vele kinderen zijn door haar voordeur gekomen: ze waren verlegen, brutaal, ongemanierd of juist ontzettend netjes. Allemaal hebben ze één ding gemeen: thuis ging het niet meer.

Hun moeder heeft een psychische kwetsbaarheid, is drugsverslaafd of heeft andere problematiek. Vaders zijn vaker niet dan wel in beeld. Jeugdzorg is al tientallen keren bij ze op bezoek geweest, van de meeste kinderen zijn de rugzakjes tot aan de rand gevuld voordat de instantie besluit dat het echt niet langer meer gaat zo. Dan wordt een crisisgezin gezocht.

Groot gezin

Tonny en Kees – die jarenlang in de betonindustrie heeft gewerkt – waren ouders van twee kleine kinderen toen ze besloten pleegouders te worden. Tonny was geïnspireerd door de film Ciske de Rat. "Ik was geraakt door het verhaal en wilde een groot gezin. Kees had zijn bedenkingen: je weet niet welke narigheid van een ander je in huis haalt, zei hij. Maar uiteindelijk stond ook hij ervoor open."

Al was hij ook druk met zijn baan, dus de meeste zorg zou op Tonny haar schouders komen. Dat vond ze prima. Niet veel later stond een 15-jarig meisje op de stoep. Dikke laag make-up, korte rok, hondsbrutaal, maar ook onzeker. "Een tiener, wat moest ik daarmee", lacht Tonny, ze had twee kleuters thuis rondlopen, ze zaten nog lang niet in de puberfase, dus dat was even wennen. "Ze loog, spijbelde en jatte, maar ze zat ook heel lief met mijn zoontjes in de zandbak te spelen en avonden te klaverjassen met Kees. Met horten en stoten groeide het contact."

Na zes weken ging ze terug naar huis met een ervaring rijker: het was toch niet zo slecht thuis. Later kwam ze nog een keer langs en vertelde ze dat het wonen bij Tonny en Kees erger had voorkomen, anders was ze misschien weggelopen naar Amsterdam.

Hoop uitdagingen

Kees kreeg gelijk: de crisisopvang ging gepaard met een hoop uitdagingen. Kinderen die wegliepen, bijvoorbeeld. "Een van de jongens stapte kwaad met een grote rugzak op zijn fietsje. Ik belde mijn zoon, die in de buurt woont: hij gaat waarschijnlijk naar jou. Later kwam het kind weer thuis met een reep Tony Chocolonely, bij Tony had hij met een pen een N geschreven. Hij schoof die reep onder mijn neus: 'Sorry tante Tonny'. Toen was het weer goed."

Maar ook: een pleegdochter met anorexia, heen en weer naar de kliniek, fysiek geweld, hechtingsproblemen, een 6-jarig kind dat naast haar stond en zei: 'Als je dood bent, is het gelukkig klaar.' "Daar schrok ik van, zeg." 

Talloze voogden die kwamen en weer gingen. "Als er weer iemand belde die zei 'ik ben de nieuwe voogd van…' zei ik: kom maar langs als je minimaal een jaar in dienst bent, het was gewoon niet meer te doen zoveel als het er waren."

Op de vraag hoe ze dit onstuimige gezinsleven volhield, zegt ze: "Ik denk dat ik wel redelijk kan relativeren. Voor elk kind heb ik 120 procent mijn best gedaan, meer heb ik niet. Ik hoop dat ik ze een goede basis heb gegeven, maar als volwassene zijn ze verantwoordelijk voor hun eigen keuzes. Ik zeg altijd: 'We gaan je met alles helpen, maar jij moet er zelf iets van maken.'"

Geen crisis op vakantie

Voor de pleegzorgorganisatie had ze één regel: in de zomervakantie moest er een oplossing zijn voor de tijdelijke crisiskinderen, want dan ging ze met haar eigen gezin op vakantie. "We moesten ook even bijtanken. Eén keer lukte het niet, en namen we er eentje mee op vakantie. Slapen deed hij niet, dus fietste ik 's nachts of 's ochtends met hem over de camping en nadat hij werd getreiterd in de zandbank, ging hij slaand en vechtend de camping over. Hij beet goed van zich af, maar dit kon echt niet", lacht ze.

Na die vakantie was ze helemaal kapot. "Dit doen we niet meer, zeiden Kees en ik tegen elkaar. In de zomer zijn we drie weken vrij, pleegzorg regelt het maar."

En zo geschiedde.

Twee kinderen bleven tot ze volwassen waren bij het gezin en horen er nog steeds bij. 23 jaar geleden kwam er een jongetje in huis, een baby. Zijn moeder had een psychose in haar kraambed gekregen en bleef labiel. Ze sliep overal en nergens, soms in de daklozenopvang. De vader was niet in beeld. 

Na anderhalf jaar had de moeder haar leven nog steeds niet op de rit en kregen Tonny en Kees de vraag of hun pleegzoon bij hen kon opgroeien. "Ik was net 40 en heb wel even getwijfeld, mijn jongens zaten net op de middelbare school, paste een baby wel bij ons gezin?" Toch besloten ze ervoor te gaan. "En ja, het is toch fijn als iemand een broertje of een zusje heeft tegen wie hij later kan klagen over zijn ouders, dus besloten we dat er nog een leeftijdgenootje welkom was."

Opnieuw jonge kinderen

Jacqueline kwam op haar tweede verjaardag, ze was een maandje ouder. Haar moeder had een hersenbloeding gekregen toen ze tien maanden oud was, haar vader was drugsverslaafd en kon niet voor haar zorgen. Ze ging naar een oma, een tante, twee pleeggezinnen. "Op een koffieochtend voor pleegouders hoorde ik dat ze al in vier gezinnen was geweest, dan heb je al een flinke hechtingsachterstand en ik wist meteen: kom maar bij ons. Jacqueline kwam echt op ons pad."

De twee moeders van deze kinderen zijn dankbaar. "Een moeder kan van meerdere kinderen houden, dus een kind kan ook van meerdere moeders houden. Ze hoeven niet te kiezen."

Dan komt haar schoondochter Sorsha binnen, in de schutting tussen hun huizen – ze wonen naast elkaar – hebben ze een deur gemaakt. Op haar arm zit een vrolijke baby, een pleegkind. Haar zoon was dit leven gewend en ook hij wilde samen met zijn vriendin een kind in nood helpen.

In het gesprek met Sorsha komen ook de problemen naar voren. Het jonge gezin wil een weekje op vakantie en heeft weken geleden een paspoort aangevraagd bij pleegzorg. "Het duurt ontzettend lang en het is nog steeds niet geregeld, dus waarschijnlijk kan de baby nu niet mee", zegt ze.

Instanties

Tonny worstelde ook met de instanties. "Soms gaat het alleen maar over papieren en hokjes en vakjes en de rechten van de moeder, dat ik denk: hebben we nog wel genoeg oog voor het belang van het kind?" Ze heeft een schrijnend voorbeeld. "Het is echt verschrikkelijk", zegt ze en de tranen springen in haar ogen. "We hebben een jongetje gehad van wie de moeder een partner had die bewezen de kinderen seksueel had misbruikt."

Toch moest het jongetje bij zijn moeder en haar partner op bezoek. "We hebben gestreden om dat tegen te gaan, tot aan de Raad voor de Kinderbescherming aan toe, maar de moeder was slim en verhuisde telkens naar een andere gemeente waar haar achtergrond niet bekend was. Toen ze naar een andere provincie ging, was de reisafstand te groot en mocht het jongetje van zijn nieuwe voogd daar logeren. In die weekenden ging het mis."

Moeilijke beslissing

Tonny en Kees zagen hem veranderen en op een gegeven moment heeft hij ook iets uitgespookt met een van de kinderen in hun gezin. "Hij was slachtoffer en getraumatiseerd, maar werd uiteindelijk ook dader. Hier in huis zaten kwetsbare kinderen, ondanks dat de jongen tot rust kwam als hij hier was, kon hij gewoon niet blijven."

Die beslissing doet nog steeds pijn. "We hebben hem niet kunnen beschermen. Het liefst had ik hem heel dicht bij me gehouden, maar uit bescherming voor de andere kinderen heb ik hem na heel lang wikken en wegen aangegeven bij de politie, zodat hij professionele hulp kreeg. Die heeft hij gelukkig aangenomen. Via Facebook zie ik dat hij een eenzame strijder is geworden."

Weinig contact

Met hem heeft ze geen contact meer. Dat geldt voor de meeste kinderen. Begrijpelijk, zegt ze zelf. "Je komt hier als je thuis weg wordt gehaald, dat is niet altijd even leuk. Het is voor sommige kinderen een moeilijke tijd om aan terug te denken. Sommige blijven ook maar heel kort, een paar weken. De kortste was twee dagen: haar moeder werd opgepakt nadat ze op Schiphol was geland. Twee dagen later kreeg ze haar kind weer terug. Van sommigen krijg ik af en toe een berichtje op Facebook, van anderen hoor ik niets meer."

Tonny en Kees besloten te stoppen met de crisisopvang toen Jacqueline en haar 'broertje', die langdurig in het gezin zaten, in de war raakten. "Ze zeiden: 'Als de andere kinderen steeds weggaan, hoe zit het dan met ons?' Ze waren bang dat zij ook weer weg moesten. Daarnaast waren ze best pittig, dus we hadden onze handen vol. Het was wel mooi zo, we stopten met de crisisopvang."

Pleegoma

Nog één keer zei ze ja toen de pleegzorgorganisatie belde, voor een tienermoeder. "Ze was hoogzwanger en moest echt even het huis uit, daar kon ik geen nee tegen zeggen." Het meisje is uiteindelijk anderhalf jaar gebleven. Nog steeds heeft Tonny goed contact met haar.

Voor deze baby werd ze voor het eerst pleegoma. Later gebeurde dat nog eens. Met Jacqueline, met wie ze botste in de pubertijd, heeft ze nu goed contact. Ze schrijft brieven, mooie brieven, zegt Tonny. Die krijgt ze met Moederdag. "In een van die brieven schreef ze dat ze zwanger was, en ze vroeg of ik oma wilde zijn voor haar kind." Het is no-brainer: natuurlijk.

Ook haar eigen zoon en schoondochter hebben twee pleegkinderen. Daarnaast hebben haar zonen ook biologische kinderen. Inmiddels heeft ze tien kleinkinderen. Elke vrijdag drentelen er een aantal rond in Tonny's huis. "Een groot geschenk. Ik heb nog zoveel liefde te geven, maar nu hoef ik ze alleen maar bij te sturen, niet meer op te voeden."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.