Studenten in actie tegen langstudeerboete: 'We zijn geen pinautomaat'

De Utrechtse studente Mylou doet de master International Development Studies en is daarnaast een bezige bij. "Ik heb een bijbaan in de horeca en op een sportschool om rond te komen. Daarnaast begeleid ik studenten in mijn vrije tijd. En ik ga een bestuursjaar doen."

Ze is nu zesdejaars. "Omdat ik eerst een bachelor heb gedaan en er vrijwillig dingen naast doe, loop je uit. In je studietijd is het juist heel belangrijk om andere dingen te doen. Ook daar leer je van. Dat betekent niet dat je zit te niksen."

De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wil een einde aan langstudeerders. Studenten die meer dan een jaar uitlopen met hun studie moeten vanaf schooljaar 2026-2027 3000 euro bovenop hun collegegeld betalen. Dat collegegeld is nu 2530 euro.

Jaarlijks denkt de nieuwe coalitie hiermee voor 282 miljoen de staatskas te spekken. 

Onaanvaardbaar

"Een belachelijke maatregel. Het zorgt voor heel veel stress en zorgen", zegt Mylou die ook bij het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) zit en daar kandidaat-voorzitter is. Het ISO, heeft samen met 40 andere maatschappelijke en politieke jongerenorganisaties de handen ineengeslagen. Ze komen met een brandbrief om de maatregel van tafel te krijgen en kondigen acties aan als er niets gebeurt.

Tienduizenden studenten zullen hier jaarlijks mee te maken hebben, vrezen de organisaties. Zij hebben het over een specifiek aantal van 94.000 studenten en noemen dat aantal 'onaanvaardbaar'.

Uit de meest actuele cijfers van het ministerie van Onderwijs komen overigens andere cijfers naar voren. In 2022 hadden 37.000 studenten een langstudeerboete kunnen krijgen, als die er zou zijn geweest.

Geen favoriete maatregel

NSC-leider Pieter Omtzigt verdedigde eerder de maatregel in een debat in de Tweede Kamer. Volgens hem kosten veel studies het vijfvoudige voor de belastingbetaler, dan wat het kost voor studenten. "Dan mag je ook aan een student vragen om, onder normale omstandigheden, de studie binnen de studietijd plus een jaar af te ronden", lichtte hij toe.

"Je zit daar als student immers met een forse bijdrage van de Nederlandse samenleving. Is het mijn favoriete maatregel in het hoofdlijnenakkoord? Dat is hij niet, zeg ik u eerlijk. Maar ik vind 'm echt verdedigbaar ten opzichte van de rest van de samenleving, die die studieplek betaalt." 

Maar Eva Brandmann, voorzitter van de jongerenorganisatie van NSC, heeft er geen goed woord voor over dat haar moederpartij dit doet. "Onderzoekers geven aan dat deze boete de druk en stress verhoogt bij een groep die al bovengemiddelde druk ervaart. Tijdens Rutte I is de langstudeerboete ook ingevoerd, maar na twee jaar afgeschaft. In praktijk bleek dat veel studenten stopten met hun studie en halverwege ontmoedigd raakten."

Nodig maar geen favoriete maatregel

Mylou zegt dat veel studenten, maar ook scholen en ouders zich grote zorgen maken. "Alsof studenten die vertraging oplopen dat altijd aan zichzelf te wijten hebben. Je kunt ook ziek worden of tegenslagen hebben of je tijd nodig hebben voor andere, belangrijke zaken. Veel studenten kampen al met stress en mentale klachten."

Studenten zullen volgens haar overwegen niet te gaan studeren omdat ze bang zijn voor de boete. "En het zet ook de ontwikkeling van studenten stil. Het animo voor medezegenschapsraden gaat achteruit. Studenten zullen minder vrijwilligerswerk gaan doen. Het is echt slecht voor de ontwikkeling." 

'Zorgvuldige invulling'

Hoe de maatregel ingevuld gaat worden, zal nog blijken. Het onderhandelaarsakkoord wordt de komende tijd verder uitgewerkt. Omtzigt beloofde wel een zorgvuldige invulling.