Landen geven miljarden uit aan kernwapens: 'Afschrikwekkend'

Vorig jaar hadden de negen landen met kernwapens – dat zijn de Verenigde Staten, Rusland, China, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, India, Israël, Pakistan en Noord-Korea – voor 13 procent meer geld uitgegeven aan nucleaire wapens. Dat blijkt uit een berekeningen van een internationale campagne voor de afschaffing van kernwapens en van vredesonderzoeksinstituut Sipri.

Die toename komt door meerdere factoren, zeggen experts tegen RTL Nieuws. Zo zijn er meer geopolitieke spanningen in de wereld en nemen ook de nucleaire dreigementen toe. Vier vragen en antwoorden over waar we nu staan op het gebied van kernwapens.

1. Wie heeft wat?

De Verenigde Staten en Rusland hebben nog altijd veruit de meeste kernwapens: ieder rond de vierduizend. Daarna heeft vorig jaar vooral China een groeispurt gemaakt op het gebied van kernwapens. Dat is ook terug te zien aan hoeveel het land heeft uitgegeven: de VS staan bovenaan – die hadden vorig jaar een groot defensiebudget – maar daarna prijkt China.

China heeft nu ruim 400 kernwapens. Dat aantal kan nog flink groeien. "In China neemt het aantal kernwapens het laatste jaar rap toe", zegt Niels van Willigen kernwapenexpert en universitair hoofddocent internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden. De twee grootste kernmachten, Rusland en de Verenigde Staten, geven vooral geld uit aan het moderniseren van de bestaande voorraden.

"Dat de negen kernmachten steeds meer investeren in kernwapens, maakt ook dat het aantal landen met kernwapens waarschijnlijk zal toenemen in de toekomst", zegt nucleair expert Paul van Hooft aan de HCSS. Dat voorziet ook Van Willigen: "De wereld vreest dat Iran de tiende kernmacht kan worden. Als Iran kernwapens heeft, zal Saoedi-Arabië als regionale rivaal die ook willen hebben."

2. Waarom kernwapens?

"Het heeft te maken met nucleaire afschrikking", zegt expert Van Willigen. "En afschrikking werkt alleen maar als je zeker weet dat de tegenstander jouw kernwapenarsenaal niet in één keer kan uitschakelen." Het gaat dus niet alleen om het hebben, maar ook om het behouden van de kernwapens. Want nucleaire wapens betekent dreiging, en dus macht.

Enkele tientallen kernwapens zouden al genoeg moeten afschrikken maar de kernmachten lijken het zekere te nemen voor het onzekere. Van Hooft: "Als je een land bent met kernwapens word je meer serieus genomen. Zo zou het niet moeten zijn, maar zo is het wel."

3. Gaan landen kernwapens écht gebruiken?

Specialist Van Hooft vindt het niet geheel onwaarschijnlijk dat kernwapens een keer worden ingezet. "Met negen landen en veel verschillende geopolitieke spanningen zijn er inmiddels veel scenario's denkbaar." Dan kan het een keer gebeuren dat een wereldleider iets verkeerd heeft begrepen en snel een signaal uitstuurt – met een kernwapen.

Kernwapens heb je in verschillende vormen en maten, maar zelfs de kleinere – zogenoemde 'tactische' kernwapens – zijn zeer vernietigend. "Je kunt de vernietiging van een moderne kleinere nucleaire bom vergelijken met de bom op Hiroshima", zegt Van Hooft. "Met een standaard kernwapen kun je nog steeds een stad als Amsterdam vernietigen."

4. Wie gaan hierover?

Met grote vernietiging komt dus grote verantwoordelijkheid, maar wie in de wereld drukken er op de knoppen? "Uiteindelijk heb je een beperkt aantal wereldleiders die mogen beslissen over het gebruik van kernwapens", legt Van Hooft uit. "Die zijn niet altijd even voorspelbaar of voorzichtig met hun communicatie. Dat maakte het spannend toen Donald Trump president van de VS was."

En zulke beslissingen zullen snel gemaakt worden, daar zullen geen democratische referenda over worden uitgestuurd. Volgens expert Van Willigen ligt de lat om een kernbom te gebruiken nog altijd heel hoog. "Het kost ook miljarden, gigantische bedragen", zegt Van Willigen. "Dat kan als motivatie dienen voor landen als de VS en Rusland om het aantal kernwapens juist naar beneden te brengen."