Zes moorden op één dag, dus gaan alle alarmbellen af over geweld tegen vrouwen in Spanje

Een 76-jarige vrouw uit Fuengirola, in het zuiden van Spanje, werd vrijdagavond gewurgd door haar man. Veel mensen kijken er niet van op als ze het bericht zaterdagochtend horen. Spanje is eraan gewend geraakt dat jaarlijks tientallen vrouwen vermoord worden - vorig jaar waren het er 58 - nadat ze eerst vaak jarenlang slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld. 

Zes slachtoffers

Dat de moord in Fuengirola dit weekend ineens wel grote belangstelling krijgt, komt omdat later op zaterdag vanuit het dorp Zafarraya bij Granada het bericht komt dat daar een man zijn 20-jarige ex-vriendin en haar moeder heeft vermoord. Zaterdagmiddag nog een: in het dorp Las Pedroñeras, halverwege Madrid en Murcia vermoordt een man zijn 44-jarige ex en hun twee kinderen. De vrouw zat in een beschermingsprogramma, na jaren huiselijk geweld.

Door die geschiedenis van huiselijk geweld gaan de moorden in Las Pedroñeras de boeken in als, wat Spanjaarden noemen, 'machismo-geweld'. De definitie daarvan kent Iñaki Lahud Alastrue, hoogleraar aan Universiteit Complutense in Madrid, gespecialiseerd in mannelijke dominantie in de Spaanse samenleving. "Er moet sprake zijn van een patroon waarin de man de vrouw onderdrukt, haar vrijheden inperkt, haar letsel toebrengt en haar uiteindelijk vermoordt. Als je zo'n patroon ziet, kun je zeggen dat de moord is gepleegd vanuit de overtuiging van de dader dat hij als man superieur is aan zijn vrouw, dat hij mag bepalen hoe ze leeft en ook wanneer ze sterft."

Stijgende lijn

Met de cijfers gaat het de verkeerde kant op. In 2023 werden 58 Spaanse vrouwen vermoord door hun partner, dat is het hoogste aantal sinds 2002. Vanaf dat jaar worden cijfers bijgehouden. Ook het aantal meldingen van huiselijk geweld stijgt. In 2020 en 2021 werd de stijging toegeschreven aan coronaregels. Mensen zaten veel meer samen binnen. Er moet toch iets anders aan de hand zijn. Het aantal meldingen is in 2022 en 2023 blijven stijgen.

De gestaag stijgende lijn in de grafiek hierboven, maakte geen sterke reactie los onder politici en bestuurders. De zes doden van zaterdag doen dat wel. Minister Ana Redondo van Gelijkheid noemde 'gendergeweld een structureel gevaar waar de Spaanse samenleving al jaren onder lijdt. Machismo is ondraaglijk en verschrikkelijk'. Dat er nu wel wordt gereageerd, roept kritiek op. Volgens critici had meteen bij de eerste stijging van de cijfers moeten worden ingegrepen.

Crisisberaad

Redondo heeft een crisisvergadering belegd. Dinsdag zal op het hoogste niveau gesproken worden over de moorden en over het geweld achter de voordeuren van veel Spaanse huizen. Of dat concreet resultaat oplevert is zeer de vraag. Er waren al eerder van zulke crisisvergaderingen, een in december 2022, toen in een maand elf doden vielen door geweld tegen vrouwen. In januari 2023 was er weer een. Toen vielen zes doden in de eerste weken van het jaar.

Hoogleraar Iñaki Lahud Alastrue heeft lage verwachtingen van het crisisberaad. "Er is geen wet te bedenken die morgen een einde maakt aan hoe sterk machismo is ingebakken in de Spaanse samenleving. En de moorden kunnen we alleen voorkomen als het huiselijk geweld wordt gestopt. Dat is een taak voor de hele samenleving. Vraag eens aan je de buren hoe het thuis gaat als je iedere dag geschreeuw vanuit hun huis hoort."

Hoog percentage

Amnesty International trekt met regelmaat aan de bel over het huiselijk geweld in Spanje. In Nederland wordt ervan uit gegaan dat 45 procent van de bevolking wel eens te maken heeft gehad met huiselijk geweld, in Spanje wordt dat geschat op bijna 60 procent, maar Amnesty heeft kritiek op de Spaanse statistieken. Mogelijk zou het percentage dus hoger zijn. 

Volgens Amnesty komen slachtoffers veel obstakels tegen als ze aangifte willen doen en zouden kinderen op school al lessen moeten krijgen waarin het gaat over huiselijk geweld en wat je ertegen kunt doen.