Voorwaardelijke celstraffen en vier keer vrijspraak in Middel X-zaak
Twee ouderen die werden verdacht van het leveren van het zelfdodingspoeder Middel X zijn veroordeeld tot voorwaardelijke celstraffen. Eén persoon werd veroordeeld tot twaalf maanden voorwaardelijk, de andere tot vier maanden. Vier andere verdachten werden vrijgesproken. Het OM had eerder celstraffen tot 2,5 jaar geëist.
Het Openbaar Ministerie klaagde voor deze zaak in eerste instantie zeven mensen aan, allemaal leden van de Coöperatie Laatste Wil, die zich inzet voor zelfbeschikking over het moment en de manier van overlijden. De verdachten hadden volgens het OM in georganiseerd verband een 'illegaal distributiesysteem' opgezet om het middel te verspreiden.
Eén verdachte is in de tussentijd komen te overlijden, het ging hier om een natuurlijke dood. De rechter stond bij aanvang van de rechtszaak uitgebreid hierbij stil. "Ik wens zijn nabestaanden en alle dierbaren veel sterkte met dit verlies." Er is geen oordeel gegeven over de zaak van deze verdachte, 'omdat de wet dit simpelweg niet mogelijk maakt'.
Over Jos van Wijk, voormalig voorzitter van de Coöperatie Laatste Wil, zei de rechter dat zijn handelen in de zaak 'laakbaar' was. "Maar uw aandeel in de criminele organisatie was klein." Hem werd een voorwaardelijke celstraf van vier maanden opgelegd.
Demonstranten
Over de gezamenlijke groep oordeelde de rechtbank dat er sprake was van een criminele organisatie. "In 2018 heeft het OM verzocht het inkopen van Middel X te staken, toen is deze criminele organisatie ontstaan omdat er mee is doorgegaan." De rechtbank acht bewezen dat de organisatie ten doel had om hulp bij zelfdoding te verlenen, wat het een criminele organisatie maakt.
Eén persoon werd vrijgesproken omdat er onvoldoende bewijs voor betrokkenheid bij criminele samenwerkingsverband is. Drie anderen werden ook vrijgesproken omdat er te weinig bewijs is voor deelname én ondersteuning van de organisatie.
Tijdens de rechtszaak werd duidelijk hoorbaar gedemonstreerd buiten de rechtbank door demonstranten die de verdachten wilden steunen. Met flink wat lawaai, verspreid door onder meer een alarm en megafoon, was de rechter op sommige momenten niet goed meer te verstaan. Pas na een kwartier stopte dit.
Heb jij vragen over zelfdoding?
Stichting 113: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl
24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week
Het helpen bij zelfdoding is strafbaar in Nederland, alleen artsen mogen daarbij helpen. Die moeten zich wel houden aan de voorschriften uit de euthanasiewet, die euthanasie toestaat voor patiënten die uitzichtloos en ondraaglijk lijden.
In 2018 had het OM expliciet aan de coöperatie laten weten dat het gezamenlijk inkopen en doorverkopen van Middel X niet is toegestaan, en dat de leden het risico op vervolging liepen. De verdachten zouden zich volgens de aanklacht daarvan 'heel goed bewust' zijn geweest. Ze zouden ook hun best hebben gedaan om 'bewijs te wissen'.
Idealisme
De verdachten zelf gaven in eerdere zittingen aan uit idealisme te hebben gehandeld. "Ik heb altijd mensen aan wie ik het heb verhandeld, goed geïnformeerd", zei een van de verdachten. "Ik heb altijd gezegd: 'Let goed op, doe het niet alleen'. Ik heb naar eer en geweten gehandeld, met goede bedoelingen."
Een andere verdachte gaf aan 'geen enkele wet te hebben overtreden'. "Ik vind het pijnlijk dat mij dat voor de voeten wordt geworpen." Justitie sprak van 'doorgeslagen idealisme'.
Slachtofferadvocaat Sébas Diekstra, die een reeks nabestaanden bijstaat, laat weten: "Een deel van mijn cliënten heeft laten weten verbijsterd te zijn door de uitspraak en vooral de opgelegde straf. Zeker omdat vastgesteld is dat er sprake is geweest van deelname aan een criminele organisatie en het verstrekken van het inhumane zelfdodingsmiddel."
"Zij zeggen niet te begrijpen waarom de rechtbank de verdachten er op deze manier mee laat wegkomen. Ook zouden de verdachten elkaar na de uitspraak hebben gefeliciteerd, wat lijkt te bevestigen hoe discutabel de uitspraak is. Cliënten hopen dat het OM hoger beroep zal aantekenen, zeker om te voorkomen dat de indruk wordt gewekt dat men hier zomaar mee weg kan komen."
In juli vorig jaar werd Alex S. veroordeeld tot 3,5 jaar cel, waarvan 1,5 jaar voorwaardelijk. Hijzelf en het Openbaar Ministerie hebben in die zaak hoger beroep aangetekend. De 31-jarige Eindhovenaar was ook de leverancier van Middel X aan de verdachten in de zaak waarover dit artikel gaat.
Een andere grote rechtszaak was tegen Tom de M., een 77-jarige man die eveneens bij de Coöperatie Laatste Wil betrokken was. Gisteren werd bekend dat hij een einde aan zijn leven heeft gemaakt.
In de rechtbank van Breda werd eind juni 30 maanden cel tegen hem geëist. Hij had Middel X volgens justitie aan zeker 223 mensen verkocht en daarmee 74.400 euro verdiend.