Bankje op schoolplein helpt kinderen die een vriendje willen: 'Maar werkt niet voor iedereen'

Al bijna een jaar staan er twee buddybanken op het schoolplein van OBS De Ammers in Groot-Ammers. "Het werkt heel goed", vertelt Esmee Quik, leerkracht van groep 3 en 4. "Kinderen gaan er echt op zitten als ze iemand zoeken om te spelen en je ziet daarna dat er gelijk kinderen op afgaan."

Overgewaaid uit Amerika

De trend is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten. Daar worden de bankjes buddy benches genoemd. Op talloze scholen in Amerika staan ze, maar bijvoorbeeld ook in speeltuinen. De bankjes moeten het makkelijk maken voor kinderen om verbinding met leeftijdsgenoten te krijgen. 

Het idee is simpel: een kind dat op de buddybank gaat zitten, geeft daarmee aan zich alleen te voelen en graag te willen spelen. Gaan zitten op een bankje zou makkelijker en laagdrempeliger zijn dan iemand aanspreken. Andere kinderen kunnen erop reageren door het kind op de bank uit te nodigen om te spelen.

Op OBS De Ammers werd in de klas stilgestaan bij de komst van het bankje. "We legden aan de kinderen uit hoe het bankje werkt", zegt Quik. Volgens de leerkracht wordt het bankje ook een jaar later 'voor 90 procent van de tijd' gebruikt als buddybankje, "maar soms natuurlijk ook gewoon om even te zitten."

Ook in Rotterdam, bij Obs Passe-Partout, prijkt een bankje op het schoolplein van groep 1, 2 en 3. Twee jaar geleden werd het zitmeubel dat alle kleuren van de regenboog heeft neergezet, op initiatief van een ouder. "De buddy bench leert kinderen om empathie te tonen, aardig voor elkaar te zijn en met andere klasgenoten om te gaan", stond er in het aankondigende nieuwsbericht op de website van de school.

Actieve bemoeienis leerkracht

"Bij sommige kinderen sloeg het goed aan", vertelt directeur Noortje van de Laar aan RTL Nieuws, "en bij andere kinderen wat minder." Volgens Van de Laar is het ook iets dat 'actief moet worden bijgehouden'. "Bij ons werkte het dankzij actieve bemoeienis van de leerkracht, maar het is het in de loop der tijd een beetje verwaterd."

Iets wat lerares Esmee Quik uit Groot-Ammers herkent: "Als kinderen even niet worden gezien of benaderd, benoem ik wel even bij de andere leerlingen dat er iemand op het bankje zit."

Toch heeft zoiets simpels als een vrolijk bankje nog steeds een belangrijke rol bij de Rotterdamse school. "Het is een gezellig, kleurrijk bankje centraal op het schoolplein. Het is nog steeds een ontmoetingsplek waar kinderen met elkaar zitten of de leerkracht zit met een leerling."

Niet alleen voor scholen is het buddybankje interessant, ook voor ondernemers. Het Amsterdamse Rock Products verkoopt buitenmeubilair en sinds een tijdje ook de speciale bankjes voor op scholen. Mede-eigenaar Bram Breukers zag het als 'perfecte toevoeging' aan zijn sociaal duurzame onderneming. Hij en zijn compagnon hebben allebei een jong gezin. "Ik zag het voorbijkomen op televisie en ik dacht: dat kunnen wij toch ook. Het idee achter de buddybank is fantastisch."

De eerste houten, gegraveerde bankjes met felgekleurde poten werden geschonken aan de scholen van hun kinderen. "En ik moet zeggen dat de verkoop vrij snel goed liep. Het wordt heel leuk ontvangen. Laatst heeft een school zelfs acht buddybankjes afgenomen voor zijn nieuwe schoolplein."

Twaalf kleuren

Ook Ben Kampers van COF Europe verkoopt het product sinds kort in Nederland. Eerder werden zijn bankjes al verkocht in België en Duitsland. "Het begint nu wel een beetje te lopen ja", zegt hij. Volgens Kampers zijn het 'gewoon normale bankjes' waar dan de term 'buddy bench' of een andere gekozen tekst in de rugleuning wordt gezet. Verkrijgbaar in twaalf verschillende kleuren.

Patricia Bolwerk van Stichting Stop Pesten Nu weet direct waar we het over hebben als we ernaar vragen. Ze heeft 'gemengde gevoelens' bij de speciale bankjes. "Het is fijn dat er veel kleine initiatieven zijn," verklaart ze zichzelf, "en het zal sommige kinderen ook echt wel een steun in de rug geven."

Kinderen gemener dan we denken

"We moeten alleen niet denken dat zoiets voor alle leerlingen werkt. Want er zullen ook leerlingen zijn die liever niet op zo'n bankje gaan zitten, maar die net zo graag met iemand zouden willen spelen." Daarbij verwijst de oprichter van de stichting naar een onderzoek waaruit blijkt dat één op de drie kinderen nooit aan een leerkracht of ouder vertelt dat het wordt gepest.

Daarnaast zou het bankje volgens Bolwerk ook averechts kunnen werken. "Kinderen zijn veel gemener dan we denken. Door op het buddybankje te gaan zitten, zet een kind zichzelf ook wel neer als iemand die zich alleen voelt of niemand heeft om mee te spelen." Dit zou volgens Bolwerk ook juist pestgedrag in de hand kunnen werken. Ze hoort het een kind al zeggen: "O, moet jij niet op het bankje zitten? Jij bent toch alleen?"

Dat zegt ook hoogleraar orthopedagogiek Laura Batstra van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij is naar eigen zeggen voor een 'onopvallende manier van inclusie'. "Zo'n bankje is natuurlijk verre van onopvallend en benadrukt de sociale isolatie nog extra, met alle risico's van dien." 

Vooral voor de jongere groepen

Daar kan Noortje van de Laar van Obs Passe-Partout zich wel iets bij voorstellen, met name bij kinderen uit groep 7 en 8. "Kinderen gaan dan anders naar elkaar kijken. Er is meer jaloezie en groepsvorming bijvoorbeeld. Dan kan het lastiger zijn. Daar zal het meer worden gebruikt als bankje om op te chillen." Volgens haar zal het daarom vooral bij de jongere groepen goed werken, gezien het daar meer om gewoon spelen gaat.

Batstra pleit ervoor het bankje anders te presenteren: "Bijvoorbeeld als plek waar iemand kan gaan zitten als die een nieuw spel bedacht heeft." Zo kunnen andere kinderen juist aanhaken bij het kind dat op het bankje zit, in plaats van andersom. 

Goede voorbeeld geven

"Maar het liefst zou ik zien dat wij als volwassenen meer het goede voorbeeld geven. Kinderen doen ten slotten niet wat je zegt maar wat je doet. Je kunt als ouder bijvoorbeeld bewust een klasgenootje van je kind dat om wat voor reden dan ook buiten de boot valt, uitnodigen voor een speeldate", zegt Batstra.

"Het kan enorm schelen als ouders ook wat meer aan elkaars kinderen denken, en ze met hun eigen kinderen bespreken dat het belangrijk is dat iedereen mee kan doen. Ook scholen en leerkrachten kunnen hier aandacht aan besteden, zonder buitenbeentjes expliciet aan te wijzen."

"Eigenlijk," zegt Bolwerk, "is het jammer dat het nodig is om een bankje neer te zetten. Het mooiste zou natuurlijk zijn als geen kind daarop hoeft te zitten."

Bekijk ook: Op deze basisschool hoort buitenspelen bij de les