Vandaag verkiezingen in twee Duitse deelstaten: 'Hoofdpijn voor regering'

In Thüringen gaat de AfD ruim aan kop in de peilingen, en in Saksen belooft het een nek-aan-nekrace te worden met de christendemocratische CDU. De AfD staat er al langer goed voor in Oost-Duitsland.

"De partij is vanaf 2015 best populair", legt Duitsland-correspondent Jeroen Akkermans uit. "Ze waren aanvankelijk een anti-Europapartij, toen werd het een anti-migratiepartij, en vervolgens werd het een anti-klimaatpartij. Toen kwamen er nog de coronamaatregelen overheen, waar het AfD óók tegen was."

De partij profileert zich in de huidige verkiezingen vooral als anti-immigratiepartij, een thema dat erg leeft in Duitsland. De kwestie kwam afgelopen week weer sterk naar boven doordat drie mensen werden doodgestoken bij een aanslag in Solingen.

De mesaanval werd opgeëist door Islamitische Staat. De opgepakte verdachte is een Syriër, die in 2022 aankwam in Duitsland. De AfD gebruikte dat tijdens de campagne als argument om harder op te treden tegen migranten. Na de aanslag in Solingen neemt de Duitse overheid extra maatregelen. "De lokale overheden krijgen meer autoriteit om mensen te doorzoeken", zegt Akkermans. "Bij festivals en feesten mogen er geen messen meer meegenomen worden."

Ook wil de regering meer doen om uitgeprocedeerde asielzoekers de deur te wijzen, iets wat ze tot noch toe niet goed lukte. "De regering heeft afgelopen vrijdag een vliegtuig met 28 afgewezen asielzoekers met een lang strafblad teruggestuurd naar Afghanistan. Zo'n vliegtuig bereid je niet in een paar dagen voor, daar gaan maanden aan vooraf", vertelt Akkermans.

"Misschien hebben de autoriteiten de vlucht een paar dagen naar voren kunnen trekken, vlak voor de verkiezingen in Thüringen en Saksen. Ze proberen er hoe dan ook alles aan te doen om te laten zien dat ze toch wat doen aan uitzettingen, want dat is een groot punt van kritiek. Bijna een kwart miljoen mensen zijn uitgeprocedeerd, en daarvan is in de eerste zes maanden van dit jaar nog geen vijf procent uitgezet. Bij veel Duitsers komt dat niet goed aan. Ze zeggen: regels zijn regels."

AfD in opspraak

De AfD is al jarenlang omstreden. De Duitse veiligheidsdiensten hebben de regionale takken van de partij in Thüringen en Saksen aangemerkt als rechts-extremistische organisaties. Ook de landelijke afdeling wordt verdacht van rechts-extremisme.

In januari gingen honderdduizenden mensen de straat op om te protesteren tegen de AfD en extreemrechts, nadat berichten naar buiten waren gekomen over een bijeenkomst waar gesproken werd over de massale deportatie van migranten. De partij is vooral populair in Oost-Duitsland.

Naast het AfD is er nog een andere opvallende deelnemer aan de verkiezingen. De nieuwe links-populistische Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) stelt zich net als het AfD op als protestpartij. De partij is niet rechts, maar een paar programmapunten komen overeen met wat het AfD wil. Zo wil BSW de migratie aanpakken en geen wapens meer sturen naar Oekraïne.

"De partij draait helemaal om Sahra Wagenknecht", legt Akkermans uit. "Ze stelt zichzelf niet verkiesbaar in deze deelstaten, maar wil wel bij eventuele coalitiegesprekken aanwezig zijn." De BSW staat volgens de peilingen op ongeveer 12 procent in Saksen, en op 20 procent in Thüringen.

Stoplichtcoalitie

Voor de drie regeringspartijen van de 'Ampelkoalition' (stoplichtcoalitie) worden het vermoedelijk zware verkiezingen. De sociaaldemocratische SPD van bondskanselier Olaf Scholz, de Groenen en de liberale FDP staan gezamenlijk in de peilingen van beide deelstaten op slechts 11 of 12 procent. Dat is nog niet de helft van de 30 procent die de AfD wordt toegedicht. Het is niet eens zeker dat de regeringspartijen de kiesdrempel halen.

Het wordt waarschijnlijk in zowel Thüringen als Saksen lastig om een regering te vormen, omdat veel partijen de AfD uitsluiten. Over drie weken zijn de verkiezingen in de deelstaat Brandenburg. Ook daar maakt de AfD kans om de grootste te worden. "Deze verkiezingen worden door de coalitie echt gezien als een hoofdpijndossier", zegt Akkermans. "De kiezers laten nu zien hoe ontevreden ze zijn met de landelijke coalitie."

Tot nu toe is de opkomst bij de verkiezingen in Thüringen en Saksen iets hoger dan bij de vorige verkiezingen, in 2019. De stembussen sluiten om 18.00, en kort daarna wordt een exitpoll verwacht.