Willem-Alexander leest de Troonrede voor, maar wie bedenkt de tekst eigenlijk?
Opvallende hoedjes, een ritje in de Glazen Koets en het koffertje van de Miljoenennota. Vandaag is Prinsjesdag en op deze derde dinsdag van september spreekt koning Willem-Alexander traditiegetrouw de Troonrede uit. Maar wie schrijft deze eigenlijk? En kan de koning nog iets aanpassen als hij het er niet mee eens is?
We gaan eerst terug in de tijd naar het jaar 1814. In dat jaar zwaaide koning Willem I de scepter en was hij de eerste koning die de Troonrede voorlas. Hiermee werd de traditie van het Huis van Oranje-Nassau geboren. Daarna volgden nog zeven koningen en koninginnen, waaronder Beatrix en Juliana.
Bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak vertelt aan RTL Nieuws dat de Troonrede de opening is van het nieuwe parlementaire jaar, waarbij de begroting wordt aangeboden door de regering en het parlement. "Daar wordt een toespraakje bij gehouden door de koning." De Troonrede dus. Die is tegenwoordig minder zakelijk dan vroeger. "Toen was het een soort opsomming van de wetgeving, nu is het meer een algemeen verhaal."
Minister-president is eindredacteur
In de beginjaren van de Troonrede werd de inhoud grotendeels door de koning zelf bepaald, maar toen had Nederland nog niet de democratie die we nu hebben. Na de grondwetsherziening van 1848 werd de rol van de koning meer ceremonieel en werd zijn macht beperkt.
Hoewel Willem-Alexander vandaag de Troonrede voorleest, is hij dus niet degene die de inhoud bepaalt. Dat doet het kabinet namelijk. "Alle ministers leveren hun bijdrage aan de tekst en de minister-president is een soort eindredacteur die er een lopende tekst van maakt", zegt Van den Braak.
De minister-president, na 13 jaar Rutte dit jaar Dick Schoof voor het eerst, overlegt wel met Willem-Alexander. Als bijvoorbeeld iemand binnen de koninklijke familie is getrouwd, kan de koning dat toevoegen als persoonlijk 'nieuws'. "Meestal komt 99 procent van de tekst van de minister-president en slechts een heel klein stukje van de koning," vertelt de hoogleraar.
Koning kan accenten leggen
De koning is dus een soort doorgeefluik voor het kabinet. "Het concept van de Troonrede komt op het bureau van de koning, maar hij gaat er niet aan schaven", vertelt koningshuisverslaggever Sander Paulus. Tijdens een gesprek tussen Willem-Alexander en Dick Schoof kan de koning accenten leggen in de Troonrede. "En dan hopen dat de minister-president daar iets mee doet."
De inhoud van dat gesprek valt onder het 'Geheim van Paleis Noordeinde' en blijft, zoals de naam al aangeeft, geheim. "Dat is dus speculeren. Maar de koning vindt het belangrijk dat de Caribische gebiedsdelen worden benoemd en staat bekend als iemand die wil verbinden en aanmoedigen", zegt Paulus. Dat bleek tijdens het bijna 13 jaar lange premierschap van Rutte. Of deze elementen ook in de Troonrede van het rechtse kabinet wordt opgenomen, is nog maar de vraag.
Troonrede goed voor zijn imago?
Hoewel Willem-Alexander bekendstaat om zijn verbindende woorden, denkt Paulus niet dat het uitmaakt of mensen denken dat hij het zelf heeft geschreven of niet.
Het voorlezen van de tekst is volgens de verslaggever ook belangrijk voor het koningshuis zelf. "Het is weer wat anders dan alleen lintjes knippen. Voor zijn imago denk ik dat de Oranjes het prettig vinden om betrokken te zijn bij dit soort dingen. Want hij vormt samen met de ministers de regering."
Alle ogen zullen vandaag in elk geval op de koning gericht zijn, die voor de twaalfde keer de Troonrede uitspreekt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Beatrix ziet Sander Paulus dat Willem-Alexander een beetje moeite heeft met voorlezen. Dat kan twee kanten op werken. "Of mensen storen zich aan het hakkelen, of ze denken: 'Hij is ook maar een mens.'"
De Troonrede begint om 13.30 uur en is live te volgen via de RTL Nieuws-app of de site.