Honderden doden: waarom tyfoon Yagi juist in Myanmar zoveel gevolgen heeft

Door de hevige regen zijn grote gebieden van Myanmar overstroomd. Bovendien komt er weinig noodhulp naar de getroffen gebieden, zeggen reddingswerkers tegen Radio Free Asia: "Niemand komt om te helpen, de hulp bestaat alleen uit lokale inwoners."

Geen tyfoon, wel veel regen

En dat terwijl Yagi al behoorlijk is afgezwakt. Het was geen tyfoon meer toen hij Myanmar bereikte, zegt meteoroloog Maurice Middendorp van Buienradar. "Maar dat wil niet zeggen dat de buien dan gelijk weg zijn. En de regen kan net zoveel problemen veroorzaken als de wind."

De zware regenval heeft twee belangrijke oorzaken, zegt Middendorp. "Het is nu het moessonseizoen, waarin het sowieso meer regent. En door klimaatverandering is de zee warmer. Dat geeft tyfoons energie, en voedt regenbuien. Boven warm water kunnen buien meer regen vasthouden."

Ook in andere landen hield Yagi flink huis. Vooral in Vietnam, waar Yagi op volle sterkte aan land kwam. Daar vielen 292 doden. In Thailand, Laos en China zijn bij elkaar opgeteld elf mensen omgekomen.

De ligging van Myanmar maakt het land extra kwetsbaar voor overstromingen, legt Middendorp uit. "Myanmar ligt in een delta. Het land is zwaar getroffen door de regen, maar krijgt ook veel water uit andere landen via de rivieren. Dat is wel echt de pech van zijn ligging."

En dus staat het water nog steeds hoog in veel gebieden, en zijn er naar schatting zo'n 700.000 mensen getroffen. Grote gecoördineerde reddingsacties blijven uit, inwoners moeten daarom op geïmproviseerde manieren ontsnappen. Met olifanten, bijvoorbeeld.

"Dat de inwoners van Myanmar nu zo hard worden geraakt, komt niet alleen door de impact van tyfoon Yagi", zegt Zuidoost-Aziëcorrespondent Thom Schelstraete. "De situatie in het land is sinds de staatsgreep van het leger in 2021 erg verslechterd. Er is een bloedige strijd gaande tussen verzetsgroepen en het leger. Geweld waar volgens de Verenigde Naties al meer dan 3 miljoen mensen voor op de vlucht zijn geslagen."

Burgeroorlog in Myanmar

In 2021 greep het leger in Myanmar met geweld de macht. De regering vluchtte, en opereert vanuit het buitenland als de Nationale Eenheidsregering ('national unity government', oftewel de NUG). Onder andere de EU en de VS erkennen de NUG als de rechtmatige regering van Myanmar.

In Myanmar zijn verschillende verzetsbewegingen actief die met het leger vechten. In sommige gebieden hebben verzetsbewegingen het leger verdrongen, maar dat houdt de controle over het grootste deel van het land.

Het betekent onder andere dat veel mensen in Myanmar moeilijk aan noodhulp kunnen komen. Al is het volgens Schelstraete überhaupt de vraag of, en hoeveel hulp er geboden wordt. "Het leger heeft in grote delen van het land nog steeds de macht in handen. De focus van de legerleiding ligt vooral op het verdedigen van dat gebied, en niet op het steunen van mensen in nood."

Buitenlandse hulp

Op veel hulp van hun eigen regering hoeven Myanmarezen niet te rekenen. Logisch dat de blik naar buiten wordt gericht, voor hulp vanuit bijvoorbeeld andere landen of de VN.

Maar de staatsgreep maakt het een stuk moeilijker om noodhulp en ontwikkelingssteun bij de juiste mensen te krijgen, zegt Schelstraete. "Zo is er de vrees dat het leger het geld en de steun inzet in de oorlog tegen het verzet." Het leger heeft in het verleden vaak buitenlandse hulp geweigerd, of zelfs actief tegengehouden. Maar nu heeft het, bij hoge uitzondering, wel om buitenlandse noodhulp gevraagd.

"Een andere route zou via de NUG zijn. Maar de NUG strijdt met zogeheten People's Defence Forces tegen het leger. Ook zij kunnen het geld dus misschien voor eigen doelen inzetten in plaats van het helpen van getroffenen", zegt Schelstraete.

Organisaties zoals de VN en het Rode Kruis kijken daarom naar een derde optie: het sturen van noodhulp via de landsgrenzen van Myanmar. Dat zou dan moeten gebeuren vanuit Bangladesh en Thailand.

Een medewerker van het Rode Kruis sprak vorige week nog in Myanmar met de legerleider over het plan. "Maar ook de verzetsgroepen en de buurlanden zelf moeten hiermee akkoord gaan", zegt Schelstraete. "Dat bekent veel overleggen en dus ook veel tijd. Terwijl honderdduizenden Myanmarezen die hulp nu nodig hebben."