Geweld in Midden-Oosten escaleert: 'Iedereen speelt blufpoker'

Het Israëlische luchtoffensief gaat na twee dagen van intensieve bombardementen op Hezbollah-posities in heel Libanon ook vandaag door. Het Libanese ministerie van Gezondheid heeft inmiddels zeker 558 doden gemeld, waaronder 50 kinderen en 94 vrouwen. Hezbollah vuurt in reactie op de Israëlische bombardementen al dagenlang raketten af op Israël. Deze honderden raketten hebben voor zover bekend geen dodelijke slachtoffers gemaakt. 

1. Geweld tussen Israël en Hezbollah: hoe reageert de Libanese regering daarop?

De politieke situatie in Libanon is behoorlijk ingewikkeld. De strijd die zich op dit moment voltrekt gaat tussen Israël en Hezbollah. Die militie, die door Nederland als een terroristische organisatie wordt aangemerkt, opereert militair onafhankelijk maar is niet aan de macht in heel Libanon.

Israël zegt met de aanvallen van de afgelopen dagen Hezbollah te willen bestrijden, maar raakt met de enorme hoeveelheid bombardementen heel Libanon. Tot vanochtend werden zeker 1600 doelen onder vuur genomen, en vandaag gaan de bombardementen door.

Libanon is een klein, dichtbevolkt land. Het is vier keer kleiner dan Nederland, ongeveer zo groot als Brabant en Gelderland samen. Op dat oppervlak wonen 5,5 miljoen mensen. Grootschalige bombardementen als die van de afgelopen dagen hebben dus al snel veel impact, ook op de burgerbevolking.

De Libanese overheid reageert desondanks terughoudend. Premier Najib Mikati heeft de internationale gemeenschap opgeroepen om Israël te laten stoppen met de 'afschuwelijke slachting' in zijn land. Heel veel meer kan hij op dit moment niet doen, zegt RTL Nieuws-correspondent Pepijn Nagtzaam.

"De overheid in Libanon is relatief zwak", zegt Nagtzaam. "De regering is permanent blut en heeft in vredestijd al de grootste moeite om zichzelf te handhaven. Voor veel basale voorzieningen als gas, water, licht en politie is geen geld. Dat is het resultaat van decennia aan mismanagement."

Ook het Libanese leger is niet of nauwelijks in staat om iets te betekenen. "Het Libanese leger bestaat nog wel, maar het budget is volledig ingestort", zegt Nagtzaam. "Het leger, dat bestaat uit slecht getrainde en uitgeruste militairen, heeft weinig slagkracht. Zij proberen zich hier buiten te houden."

2. Hoe hard raakt deze aanval Hezbollah?

Hoe sterk Hezbollah precies is, is een goed bewaard geheim. Het is daarom ook moeilijk om te zeggen hoeveel impact deze aanval precies heeft op Hezbollah, zegt Nagtzaam. "We hebben nooit precies geweten hoe Hezbollah in elkaar zit. Er wordt gezegd dat ze enkele tienduizenden strijders hebben, maar hoeveel het er precies zijn weten we niet. Het is een grotendeels ondergrondse organisatie."

In deze video uit augustus vertelt Pepijn Nagtzaam meer over Hezbollah:

Hoeveel impact de aanvallen hebben is dus onduidelijk, maar dát Hezbollah het zwaar te verduren heeft, is wel duidelijk. "Als je mag afgaan op het aantal van 1600 doelen dat gebombardeerd is, mag je er wel vanuit gaan dat Hezbollah zwaar geraakt is", zegt Nagtzaam. Eerder deze week werd een belangrijke commandant gedood en vorige week maakten de ontploffende piepers en portofoons al veel slachtoffers. Hezbollah heeft zware klappen te verduren gehad."

Het is de vraag of de Libanese militie nog in staat is tot een krachtig antwoord op de aanval van Israël. Tegelijkertijd zullen alleen aanvallen vanuit de lucht Hezbollah nooit helemaal kunnen uitschakelen. En mocht het tot een grondoorlog komen, dan lijkt Hezbollah in het voordeel.

"In 2006 hebben Israël en Hezbollah voor het laatst een grote oorlog uitgevochten, en daarvan kan je zeggen dat Hezbollah hem het meest succesvol heeft beëindigd", zegt Nagtzaam. Het gaat volgens hem te ver om van een overwinning voor de militie te spreken, maar strategisch gezien kwam Hezbollah er beter uit. "Hun doel was toen om Israël zich te laten terugtrekken. Dat is gelukt, omdat die oorlog voor Israël te veel mensen en materieel kostte."

Of Israël besluit om grondtroepen naar Libanon te sturen is dus nog zeer de vraag, zegt Nagtzaam. "Zuid-Libanon is geografisch veel groter en moeilijker dan Gaza. Je hebt veel meer bergen en beschutting, en het is veel uitgestrekter. Hezbollah vecht daar bovendien op hun eigen terrein, ze hebben zich ingegraven. Dat wordt voor het Israëlische leger heel moeilijk."

3. Hoe reageert de internationale gemeenschap op deze escalatie?

De Libanese premier Mikati is naar New York gevlogen om in de Algemene Vergadering van de VN hulp te vragen voor zijn land. Eerder trok Israël zich weinig aan van de resoluties die de VN Veiligheidsraad aannam over een staakt-het-vuren in Gaza, dus of de VN Israël nu een halt wil en kan toeroepen is twijfelachtig.

Volker Türk, mensenrechtencoördinator van de Verenigde Naties, heeft zowel Hezbollah als Israël opgeroepen om het geweld onmiddellijk te staken. Burgers komen in de verdrukking, zegt Türk. VN-kinderrechtenorganisatie UNICEF zei dat Libanon maandag 'zijn slechtste dag in 18 jaar' doormaakte, en riep ook op tot een einde aan het geweld.

VN-vredesmissie in Libanon

In het zuiden van Libanon is al sinds de Libanese burgeroorlog een Vredesmissie van de VN aanwezig. In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw waren in totaal 9000 Nederlandse blauwhelmen in de regio actief, maar ook vandaag de dag zijn er nog VN-troepen in Libanon. Volgens de laatste cijfers van de VN van eerder deze maand, zijn er iets meer dan 10.000 blauwhelmen actief in het gebied.

Mocht Israël besluiten om toch tot een grondoffensief over te gaan, zal de VN-vredesmissie daarbij geen sta-in-de-weg zijn, verwacht Pepijn Nagtzaam. "Die vredesmacht is daar met het idee om de stabiliteit te bewaken, maar wat je ziet is dat dat niet lukt. In het afgelopen jaar heeft de missie niet gezorgd voor enige vermindering van de vijandigheden", zegt hij. "Mocht het tot een grondoorlog komen, dan zullen de VN-militairen niet ingrijpen. "Wat zij doen is in het gebied patrouilleren en monitoren. Ze houden bij wie er wanneer schiet, maar ze hebben een strikte opdracht om zich niet te bemoeien met gevechten."

De Iraanse president Masoud Pezeshkian is ook in New York. Daar uitte hij gisteren zijn zorgen over de situatie in Libanon. Iran is de belangrijkste bondgenoot van Hezbollah.

Israël wil het hele Midden-Oosten meeslepen in een oorlog door Hezbollah in Libanon aan te vallen, zei Pezeshkian. Maar de gevolgen van zo'n oorlog zijn 'onomkeerbaar', waarschuwde hij.

"We willen in vrede leven, we willen geen oorlog", zei de Iraanse president. Op de vraag of Iran zich zou mengen in het conflict tussen Israël en Hezbollah zei hij wel dat 'elke groepering die opkomt voor de eigen rechten' door Iran wordt verdedigd.

"Iran heeft wel de behoefte om Israël dwars te zitten en te intimideren, maar wil zich niet storten in een oorlog op de grond of in de lucht. Het feit dat Israël en Iran zich vooralsnog terughoudend hebben opgesteld laat wel zien dat ze hopen te kunnen voorkomen dat zij een volledige oorlog gaan uitvechten", zegt Nagtzaam. "Nu deelt Israël een zware klap uit, in de hoop dat Iran daar niet op reageert, maar dat is slechts een aanname. Iedereen speelt blufpoker."

President Biden van de Verenigde Staten, de belangrijkste bondgenoot van Israël, sprak zich gisteren ook uit over de situatie. "Mijn team staat voortdurend in contact met hun collega's en we werken aan een de-escalatie die mensen in staat stelt om veilig naar huis terug te keren", aldus de Amerikaanse president.

Herzi Halevi, stafchef van het Israëlische leger, maakte vandaag duidelijk dat er wat Israël betreft voorlopig van de-escalatie geen sprake is. "We breiden de aanvalsoperaties vandaag uit. De situatie vereist aanhoudende intensieve actie op alle fronten", aldus de legerleider.