Waarom een nieuwe stormloop door jongeren wordt verwacht op een stukje Spanje in Marokko
Spanje en Marokko bereiden zich voor op een nieuwe stormloop door jongeren op Ceuta, een piepklein stukje Spanje in Noord-Afrika. De afgelopen weken waren er al twee keer massale pogingen rennend en zwemmend de Spaanse kant van de grens te bereiken. De spanning loopt op nu voor maandag is opgeroepen tot een derde massale oversteek.
Op 15 september was de meest recente stormloop door jongeren die met grote groepen tegelijk de grens over probeerden te rennen bij de Spaanse enclave Ceuta. In augustus kwamen er honderden zwemmend aan op het strand van Ceuta. Ze maakten een zwemtocht van zo'n 7 kilometer vanaf het dichtstbijgelegen Marokkaanse strand.
De meest actuele cijfers van de Spaanse overheid gaan uit van 2026 mensen die Ceuta bereikten tot medio september. Dat is een toename van 182 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
Oproepen via sociale media
Inmiddels zijn Spanje en Marokko erachter dat jongeren die zwemmend of rennend de grens van Ceuta over probeerden te komen dat deden nadat op sociale media oproepen rond waren gegaan om dat allemaal op hetzelfde moment te doen. Ze weten ook dat er nieuwe oproepen rondgaan om hetzelfde weer te doen op 30 september, aanstaande maandag.
De Marokkaanse politie arresteerde de afgelopen dagen meer dan 150 mensen die ervan verdacht worden de oproepen te hebben verspreid, maar de oproepen waren al zo vaak rondgegaan dat Spanje ervan uitgaat dat de nieuwe stormloop er toch komt. Reden voor de Spanjaarden om in een persconferentie de Marokkaanse overheid vast wat onder druk te zetten. Alejandro Ramírez, namens Spanje bestuurder in Ceuta, sprak daar over 'een nieuwe aanval' op Ceuta, en zei ervan uit te gaan dat Marokko alles zal doen om Spanje te helpen de migranten tegen te houden.
'Algerije zit erachter'
De volgende vraag is: wie zit er achter die oproepen en met welk doel? Marokko wijst naar de regering van buurland Algerije. Volgens de Marokkaanse politie hebben de meeste accounts die aanmoedigen tot het massaal oversteken van de grens IP-adressen die niet uit Marokko komen. Ze zouden zijn gemaakt door of in opdracht van Algerijnse inlichtingendiensten.
Wat precies de motieven van Algerije zouden zijn om onrust te veroorzaken in en rond Ceuta, dat geven de Marokkaanse autoriteiten niet aan. In elk geval hebben Algerije en Marokko al langer een gespannen relatie. Algerije vindt dat Marokko ten onrechte de Westelijke Sahara als zijn grondgebied claimt. Ook kijken de twee landen heel anders naar de oorlog tussen Hamas en Israël. Marokko heeft Israël erkend en werkt, ook sinds het begin van de oorlog, met Israël samen. Over de relatie tussen Algerije en Spanje is het belangrijk om te weten dat Spanje veel van zijn aardgas uit Algerije importeert.
Onbeheersbare situatie
De Spaanse bestuurders in Ceuta willen voorkomen dat er niet nog meer migranten in hun opvangcentra terechtkomen. Die zitten al overvol na de twee eerdere keren van massale toestroom. Als er maandag weer honderden migranten de grens zouden weten over te steken, ontstaat er een onbeheersbare situatie, zeggen de bestuurders. Er is ook nog een andere reden voor zorg: het gevaar voor het leven van de migranten. Op 15 september kwam een man om het leven die de grens probeerde over te steken.
Het kan ook veel heftiger uit de hand lopen, bleek in juni 2022. Toen bestormden Afrikaanse migranten het grenshek tussen Marokko en de andere Spaanse enclave in Noord-Afrika, Melilla. Volgens officiële cijfers vielen daarbij 23 doden, volgens hulporganisaties waren het er 37.
Twee stukjes Spanje in Afrika
Ceuta is een stad met ruim 83.000 inwoners, gelegen op een schiereiland dat grenst aan het noordelijkste puntje van Marokko. Ceuta ligt recht tegenover Gibraltar. Daar tussenin ligt de Straat van Gibraltar, een stukje Middellandse Zee van maar 14 kilometer breed. Wie Gibraltar of Ceuta in handen heeft, kan controleren welke schepen de Middellandse Zee binnengaan of verlaten. Sinds 1668 is Ceuta Spaans grondgebied.
Spanje heeft nog een tweede stukje grondgebied in het noorden van Marokko. Dat is Melilla, door de Spanjaarden veroverd in 1497 en daarna nooit meer uit handen gegeven. Melilla ligt zo'n 400 kilometer oostelijker dan Ceuta en is met 86.000 inwoners nog dichter bevolkt dan Ceuta. Ook bij Melilla proberen migranten over land de Europese Unie te bereiken. De grenzen met Marokko zijn bij beide enclaves stevig afgebakend met hekken en muren.
Er zijn nog wel meer problemen. Het werkloosheidspercentage is in beide enclaves zeer hoog, in Melilla ruim 20 procent, in Ceuta bijna 30 procent. Toch peinst Spanje er niet over om Ceuta en Melilla op te geven. Ze zijn strategisch belangrijk en geven Spanje extra mogelijkheden voor visserij. Spanjaarden die op het Spaanse vasteland wonen, kunnen in Ceuta en Melilla belastingvrij winkelen. Een ruime meerderheid van de bevolking van beide enclaves wil Spaans blijven. Voor Spanje is ook belangrijk dat Groot-Brittannië weigert de Britse enclave Gibraltar op te geven. Zolang de Britten Gibraltar niet overdragen aan Spanje, zegt Spanje de enclaves in Noord-Afrika niet kwijt te willen.