Liesbeth verloor 166.000 euro: honderden Nederlanders slachtoffer van investeringsfraude

Met al die lage spaarrentes dacht Liesbeth* dat ze haar spaargeld op een slimmere manier kon wegzetten. Een advertentie op Facebook liet zien hoe je een mooi rendement op je geld kan pakken. Je hoefde alleen maar je gegevens achter te laten en je zou snel worden gebeld door een 'account manager': je kon al vanaf 250 euro instappen. 

"Dat leek me leuk om te proberen", vertelt Liesbeth aan RTL Nieuws. Die 250 euro werd al snel veel meer waard en daarna volgden steeds grotere bedragen: 1.000, 25.000, 50.000 en zelfs 75.000 euro. Toen ze een deel van haar verdiende geld eruit wilde halen – de teller stond inmiddels op 630.000 euro – kwam ze erachter dat ze was opgelicht. In totaal hadden cybercriminelen 166.450 euro buitgemaakt. 

Opnieuw forse stijging

Het overkomt jaarlijks vele honderden Nederlanders. In 2023 ging het om 900 slachtoffers die samen zo'n 20 miljoen euro kwijt zijn, blijkt uit cijfers van de Fraudehelpdesk. "En we zien dat het dit jaar opnieuw fors stijgt", zegt Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk. "Het is jaar na jaar de fraudevorm waarbij mensen de grootste financiële verliezen lijden, en dat is heel zorgelijk." 

Liesbeth werd aan de telefoon overgehaald om 250 euro te stoppen in een platform waar digitale munten, ook wel cryptocurrencies genoemd, werden verhandeld. Omdat het een laag bedrag was, dacht ze: dan kan er ook niet zo veel misgaan. Maar toen die 250 euro opeens het dubbele waard was, lonkte het snelle geld. En als ze toch soms twijfelde, haalde een man aan de telefoon haar over.

Dwingend en intimiderend

"Ze waren vrij dwingend en intimiderend", vertelt ze. "Ze zetten er telkens veel druk achter. Dat ze meteen de deal moesten maken, anders liep ik geld mis. Ik durfde ze niet echt tegen te spreken. Ik wilde ook gewoon beleefd zijn en aardig gevonden worden, dat is mijn zwakke plek en daar kwamen ze snel achter."

Toen Liesbeth dacht een enorme winst te hebben behaald op het cryptoplatform, wilde ze eruit stappen. Ze had eerder al eens zonder problemen 10.000 euro teruggeboekt en dat geld stond snel op haar bankrekening. Maar deze keer moest ze plots 30.000 euro aan extra kosten betalen om het geld van het platform te halen. Toen ging er een belletje rinkelen. 

"De grond zakte onder mijn voeten weg. Ik ben een intelligente vrouw, heb gestudeerd en een boel levenservaring, maar toch is het me overkomen. De schaamte is enorm, nog steeds weten weinig mensen in mijn omgeving ervan."

Het verhaal van Liesbeth staat niet op zichzelf, weet ook advocaat Marius Hupkes. Hij staat veel slachtoffers van investeringsfraude bij en ziet de afgelopen jaren een enorme stijging: "Dat komt met name door cryptocurrency's. Veel mensen vinden het spannend om daarin te investeren en criminelen zijn er dol op omdat ze het makkelijk kunnen wegsluizen.

Psychologische klap

Hupkes krijgt wekelijks meerdere hulpverzoeken van slachtoffers: "Het gaat dan lang niet altijd alleen om de financiële schade. Mensen zijn getraumatiseerd en aangetast in hun vertrouwen. Die psychologische klap, dat je opeens wordt verraden, is soms zwaarder dan de financiële schade."

De financiële schade varieert van enkele duizenden tot vele honderdduizenden euro's. "De criminelen achter deze fraude komen er vaak tijdens de gesprekken achter hoeveel geld ze van een slachtoffer kunnen buitmaken", legt Hupkes uit. "En of het nou 1000 euro of een ton is, het is allemaal interessant voor criminelen."

Slachtoffers van investeringsfraude doen vaak aangifte bij de politie, maar Liesbeth en andere slachtoffers die RTL Nieuws heeft gesproken, vertellen dat er weinig werk van hun zaak wordt gemaakt. Hupkes: "De politie laat dit soort zaken vaak liggen omdat het best ingewikkeld is om de daders te pakken." Ook Liesbeth hoorde na een tijdje dat de politie niets voor haar kon betekenen.

Tegoed bevriezen

Toch hoopt ze nog een deel van het geld terug te krijgen. Soms staat er nog een deel van het gestolen geld op een cryptoplatform waar de criminelen gebruik van maken. "Dat geld kun je bevriezen als je aantoont dat het gestolen is", vertelt Hupkes. Dat geldt alleen voor slachtoffers waarvan een groot bedrag is gestolen. De kans dat je de juridische kosten terugverdient is dan een stuk groter bij een laag bedrag.

Hoe kun je gestolen geld terugvragen?

Marius Hupkes en andere advocaten werken samen met digitaal forensisch onderzoeksbureau DataExpert om te kijken waar het gestolen geld heen is gesluisd. Daarvoor maakt het bureau gebruik van speciale software om cryptostromen in de gaten te houden.

De advocaat stuurt vervolgens een verzoek naar de cryptobeurs om het account te bevriezen. Steeds meer cryptobeurzen verwerken deze verzoeken en bevriezen de cryptocurrency's in het account. Met een rechterlijk bevel, waarin wordt bevestigd dat het geld is gestolen, kan de advocaat vervolgens het geld terugvorderen. 

De Fraudehelpdesk wordt overspoeld met schrijnende verhalen van slachtoffers. "Omdat mensen denken dat ze er financieel op vooruitgaan door te investeren, nemen ze soms extra risico door geld te gaan lenen van anderen", vertelt Wijngaarde. "Lenen bij een broer of schoonzus, of ze gebruiken het geld dat apart gezet was om de kinderen te laten studeren."

"Dat maakt dat de schade dubbel zo groot is: niet alleen het verlies van geld dat ze hadden, maar ook van geld dat er niet was. Schulden dus. En daarbovenop komt de reputatieschade: het vertrouwen van je naasten is geschaad. Dat geeft dus ook een enorme psychische schade."

Liesbeth, die achter in de vijftig is, was aanvankelijk gestopt met werken. Maar om haar spaarpotje opnieuw aan te vullen, is ze weer aan de slag gegaan. "Ik kan me voorstellen dat mensen die dit overkomt een einde maken aan hun leven", vertelt ze. "Maar ik heb mijn kinderen nog. En ik probeer altijd kansen te zien. Het werk dat ik nu doe, vind ik echt enorm leuk. Dat had ik aanvankelijk niet verwacht, en ik haal er enorm veel energie uit."

"Er wordt vaak verteld dat het je eigen schuld is, dat je niet zo dom had moeten zijn. Maar mensen hebben geen idee hoe geraffineerd het gaat. Er zitten hier criminele organisaties achter met psychologische tactieken waar iedereen voor kan vallen, dat weet ik zeker."

Tips om investeringsfraude te voorkomen

• Ga nooit in op ongevraagde aanbiedingen van een investeringsproduct per mail, telefoon of sociale media.
• Investeer niet in dingen die je niet snapt en doe eerst goed onderzoek naar de betrouwbaarheid van een bedrijf.
• Controleer in het register van de AFM (Autoriteit Financiële Markten) of de aanbieder een vergunning heeft.
• Als een aanbieder je onder druk zet met zinnen als "Wil je niet rijk worden?" of "Het is nu of nooit" is het foute boel.
• Als het rendement zeer hoog is en het risico zeer laag, dan is het zeer waarschijnlijk oplichting.

Let op: criminelen nemen soms meerdere keren contact op, bijvoorbeeld om een dienst aan te bieden die je geld terug kan halen, je computer kan opschonen of voor juridische ondersteuning. Trap daar niet in, het zijn allemaal opnieuw trucs om geld te stelen.

* De echte naam van Liesbeth is bekend bij de redactie.