Toetredingsproces Georgië tot EU 'in feite gestopt' om ondemocratische koers

De commissie stelt dat ze de EU-landen niet wil aanraden om de zogenoemde openingsonderhandelingen te beginnen als Georgië zich in de huidige ondemocratische richting blijft ontwikkelen. Daarmee staat een volgende stap betekenen in het toetredingsproces op losse schroeven.

Georgië werd in december 2023 kandidaat-lid van de Europese Unie, en leek gemotiveerd om veel pro-Europese hervormingen door te voeren. Om EU-lid te worden moet Georgië voldoen aan de Europese eisen voor onder meer de rechtsstaat, corruptiebestrijding en mensenrechten. Maar de Georgische regering vaart nu een meer pro-Russische en antidemocratische koers.

Afgelopen weekend hield Georgië parlementsverkiezingen, waarbij de centrale vraag was: moet Georgië richting de Europese Unie blijven bewegen, of niet? De pro-Russische regeringspartij Georgische Droom won de verkiezingen volgens de kiescommissie met 54 procent van de stemmen.

Tienduizenden mensen gingen na de verkiezingen de straat op om te demonstreren, omdat de verkiezingen volgens hen oneerlijk zijn verlopen. Georgische waarnemers hebben zo'n 900 onregelmatigheden geconstateerd tijdens de stemming.

De president van Georgië, die niet bij de regeringspartij hoort, zegt dat de verkiezingen sterk zijn gemanipuleerd door Rusland. "Jullie hebben de verkiezingen niet verloren", zei ze in een toespraak aan demonstranten in de hoofdstad Tbilisi. "Ze hebben jullie stem gestolen en geprobeerd jullie toekomst te stelen, maar niemand heeft het recht om dat te doen en dat zullen jullie niemand laten doen!"

De Europese Commissie verwijst in naar de bevindingen van de internationale waarnemingscommissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). Die heeft op verkiezingsdag meerdere overtredingen gesignaleerd, waaronder intimidatie van kiezers, inbreuken op het geheim stemmen en procedurele fouten in het kiessysteem.

Ook de Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn zorgen geuit over het verloop van de verkiezingen in Georgië. "Ik ben zeer gealarmeerd door de recente democratische terugval van het land", zei hij gisteren. Hij roept de overheid op om 'alle onregelmatigheden bij de verkiezingen op transparante wijze te onderzoeken'.

Grote hervormingen nodig

Wil Georgië nog aanspraak maken op het EU-lidmaatschap, dan moet het volgens de Europese Commissie grote veranderingen doorvoeren. De Europese Commissie zegt dat het kiessysteem van Georgië op de schop moet, volgens de aanbevelingen van de OVSE.

Verder moet Georgië de zogenoemde buitenlandse-agentenwet intrekken, die organisaties verplicht om aan te geven of ze buitenlands geld ontvangen. Als organisaties meer dan 20 procent van hun geld uit het buitenland krijgen, moeten ze registreren dat ze 'de belangen van een vreemde mogendheid nastreven'.

Tegenstanders zeggen dat de wet is bedoeld om onafhankelijke media en NGO's de mond te snoeren. In de volksmond heet het de 'Russische wet', omdat er in Rusland een vergelijkbare wet bestaat waarmee de overheid druk uitoefent op critici van het regime.

De Europese Commissie raadt Georgië ook aan om een omstreden wetsvoorstel rond 'familiewaarden' te schrappen. De VN-mensenrechtenorganisatie zegt dat de wet 'bepalingen bevat die risico's inhouden voor een breed scala aan mensenrechten', en specifiek een bedreiging vormt voor de lokale lhbti-gemeenschap. Op een later moment besluiten de EU-lidstaten of Georgië verdere stappen mag zetten richting een EU-lidmaatschap. Op dit moment lijkt dat niet aan de orde.

Het is niet de eerste keer dat pro-Europese Georgiërs de straat op gaan om te protesteren tegen hun overheid. In het voorjaar waren er grote protesten tegen de zogeheten 'Russische wet', zoals te zien in de video hieronder. De wet is inmiddels aangenomen.