'Toekomst Oekraïne hangt af van Amerikaanse verkiezingen'
De Amerikaanse verkiezingen zijn voor Oekraïne van levensbelang. Het land vecht met Amerikaanse wapens en munitie, de overheid draait voor een deel op Amerikaans geld. De verkiezingen beïnvloeden hoeveel steun het land de komende jaren kan verwachten, terwijl het zich verdedigt tegen Rusland.
In Oekraïense media wordt met bezorgdheid gekeken naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen, want de uitkomst kan gevolgen hebben voor de steun aan Oekraïne. "Over honderd uur wordt het lot van de oorlog in Oekraïne bepaald", kopte de grote nieuwssite TSN vanochtend.
"Biden en Harris beweren dat Trump tijdens zijn tweede termijn in het Witte Huis alle hulp aan Oekraïne zal stopzetten, in de hoop een akkoord met Poetin te bereiken", schrijft het Oekraïense medium. "Trump en zijn medewerkers roepen op tot een deal met Rusland, waarbij Kyiv instemt met de bezetting van Oekraïens grondgebied." Veel Oekraïners zien zo'n uitkomst als een verlies in de oorlog.
"De toekomst van Oekraïne hangt af van de verkiezingen in Amerika", zegt correspondent Erik Mouthaan. "Als Trump aan de macht komt, wordt de steun op korte termijn scherp teruggedraaid. Hij heeft een periode ingeluid waarin Republikeinen niet meer betrokken willen zijn bij de wereld. Ze vragen zich af: waarom geven we honderden miljarden uit om een of ander land ver over zee te helpen, terwijl hier armoede is?"
Meningen verdeeld
Binnen de Republikeinse partij zijn de meningen verdeeld, zegt politicoloog Volodymyr Fesenko tegen TSN. Als Trump de verkiezingen wint, is het nog de vraag naar welke adviseurs hij luistert. "Er zijn voorstanders van Oekraïne en tegenstanders van steun aan Oekraïne. Daarom is de personeelskwestie zo belangrijk", zegt Fesenko. "Als Kamala Harris wint, denk ik niet dat er fundamentele veranderingen zullen komen."
"Het belangrijkste voor Oekraïne is dat beide partijen een consensus kunnen bereiken over het verlengen van militaire en economische steun in Oekraïne", zegt Oost-Europadeskundige Julia Soldatiuk-Westerveld van het Instituut Clingendael. "Of dat dan meer kansrijk is onder een Republikeinse of een Democratische president, dat is nog de vraag."
De Oekraïense president Zelensky probeert contact te houden met beide presidentskandidaten. "Natuurlijk hopen we dat het beleid van de VS niet zal veranderen en dat ze ons zullen blijven steunen", zegt hij. "Ik heb Trump niet horen zeggen dat hij deze steun gaat stopzetten. We weten niet wat er in de toekomst zal gebeuren. We begrijpen dat er een zeker risico is, vooral als het beleid van de VS verandert na de verkiezingen."
Trump heeft nog niet uitgebreid verteld hoe hij tegen de oorlog in Oekraïne aankijkt, maar wel dat hij zo snel mogelijk voor vrede wil zorgen. Dat kan al 'binnen 24 uur', beweert de presidentskandidaat.
Trumps beoogde vicepresident, JD Vance, heeft uitgebreider gepraat over zijn visie op de oorlog. Hij vindt dat Rusland het terrein mag houden dat het tot nu toe heeft veroverd, en dat Oekraïne geen NAVO-lid hoeft te worden, maar wel militaire steun krijgt om zichzelf te verdedigen tegen een volgende aanval. Vance stelt ook voor om een gedemilitariseerde zone te creëren rondom het front, waar Rusland en Oekraïne geen troepen hebben staan.
"Trump wordt over het algemeen gezien als een vrij populistische en pragmatische leider", zegt Soldatiuk-Westerveld. "Hij is te bewegen tot een andere beslissing, eventueel in het voordeel van Oekraïne."
Onvoorspelbare Trump is een kans
Sommige Oekraïners zien een overwinning van Trump daarom juist als een kans. Een deel van de Oekraïense bevolking is namelijk kritisch over Amerika en zegt dat het land te weinig steun biedt. "Het beleid van Biden en Harris is niet de beste aanpak voor ons, maar wel een verwachte en voorspelbare uitkomst", schrijft politiek analist Oleksiy Holoboetsky in een column voor de nieuwssite Liga.
Trump zou daar juist verandering in kunnen brengen. Dat kan twee kanten op, schrijft Holoboetsky. "De agressieve Trump is volledig onvoorspelbaar. Hij kan ofwel een deel van Oekraïne overdragen aan zijn 'vriend Poetin' in ruil voor een tijdelijke vrede, ofwel Rusland onder druk zetten, tot en met een gewapende interventie van de Verenigde Staten."
Oekraïne is voor militaire steun erg afhankelijk van de Verenigde Staten. Sinds 2022 hebben de Amerikanen voor ongeveer 98 miljard euro aan steun beloofd aan Oekraïne. Van dat geld gaat bijna 65 miljard naar militaire hulp. De rest is vooral financiële steun waarmee de Oekraïense overheid kan blijven draaien in oorlogstijd. Er is zo'n 2,5 miljard euro aan humanitaire steun toegezegd.
"Het Oekraïense staatsbudget is afhankelijk van buitenlandse economische steun, waarvan een aanzienlijk deel uit Amerika komt", zegt Soldatiuk-Westerveld. "Dat wordt bijgevuld vanuit Europese fondsen. Dit voorjaar was het niet duidelijk of het nieuwe hulppakket van de Verenigde Staten zou worden goedgekeurd. Toen werd ook wel gesproken over een bankroet van de Oekraïense economie. Dus de steun heeft wel directe consequenties voor het staatsbudget."
Steun is ook goed voor de VS
Het gros van het geld voor militaire steun blijft in de Verenigde Staten. Zo vloeit er veel geld naar de Amerikaanse wapenindustrie, zoals president Joe Biden begin dit jaar uitlegde: "Het geld wordt hier in de Verenigde Staten uitgegeven, in plaatsen als Arizona, waar de Patriotraketten worden gebouwd. En Alabama, waar de Javelinraketten worden gebouwd. En Pennsylvania, Ohio en Texas, waar artilleriegranaten worden gemaakt."
"Oekraïne krijgt geld om bommen te kopen in Amerika", zegt Erik Mouthaan. "Dus het is een gigantische stimulans voor de Amerikaanse economie. Maar zowel de Republikeinen als Democraten zeggen ook: we kunnen niet eeuwig doorgaan met die steun." Als de steun nu zou stoppen, zou dat voor Oekraïne een ramp zijn.
"Op dit moment is het belangrijkste voor Oekraïne dat het een gesprekspartner blijft voor Amerika, en dat het meepraat over militaire steun en de uitkomst van de oorlog. Er kan niet zonder Oekraïne wordt gepraat over het einde van de oorlog." Oekraïne probeert daarom de relatie met Amerika goed te houden, ongeacht wie er in het Witte Huis komt.