Trump is voorlopig van alle rechtszaken af: 'Daar gaan we niets meer over horen'

Voor het eerst in de geschiedenis van de Verenigde Staten heeft een kandidaat die veroordeeld is de verkiezingen gewonnen. Trump werd in mei schuldig bevonden aan 34 aanklachten van financiële fraude. Die frauduleuze betalingen hadden te maken met het omkopen van pornoster Stormy Daniels voor 130.000 dollar, zodat ze zou zwijgen over hun affaire (die Trump ontkent). In de grondwet staat niet dat een veroordeelde geen president mag worden.

Later deze maand, op 26 november, krijgt hij in principe zijn straf te horen voor die veroordeling. Hij kan maximaal vier jaar gevangenisstraf krijgen, al is die kans klein. Omdat er geen geweld of illegale voorwerpen bij zijn misdrijven kwamen kijken, en door zijn hogere leeftijd, zou de kans groter zijn op bijvoorbeeld huisarrest of een proeftijd. 

Trumps advocaten proberen nu de uitspraak uit te stellen en zelfs van tafel te krijgen. Volgens Amerika-correspondent Erik Mouthaan zullen zijn advocaten als argument opvoeren dat Trump als verkozen president een speciale status geniet. "In de richtlijn staat dat de zittende president van de Verenigde Staten niet mag worden vervolgd. Een deel van de juristen zegt nu: Trump heeft, nu hij verkozen is, al een bepaalde grondwettelijke positie, en kan dus ook niet worden vervolgd. Een ander deel zegt: toen hij veroordeeld werd, was hij nog burger."

Federale rechtszaken

Maar er lopen nog meer rechtszaken tegen Trump. Zo lopen er twee federale rechtszaken, op landsniveau. Eén gaat over het meenemen van staatsgeheime documenten uit het Witte Huis en het verwijderen van bewakingsbeelden. Die zaak werd eerder gestaakt, maar het Openbaar Ministerie wilde ze heropenen. In de andere zaak wordt Trump beschuldigd van pogingen om de vorige verkiezingsuitslag, waarbij hij verloor van Joe Biden, ongedaan te maken.

Op deze twee zaken heeft Trumps overwinning waarschijnlijk de meeste invloed, omdat ze pas in 2025 kunnen worden behandeld en een zittend president dus niet kan worden vervolgd. Trump zei vóór de verkiezingen al dat hij Jack Smith, de speciale aanklager in deze zaken, 'binnen twee seconden' na zijn inauguratie zou ontslaan.

Loyale minister van Justitie

En anders zal Trump waarschijnlijk tegen zijn nieuwe minister van Justitie zeggen dat hij deze zaken moet stopzetten, denkt jurist en Amerikakenner Kenneth Manusama, gespecialiseerd in het Amerikaanse staatsrecht. "Hij zal een minister van Justitie kiezen die heel loyaal aan hem is", zegt hij. "Vroeger bemoeiden Amerikaanse presidenten zich niet met strafzaken of -onderzoeken, dat was een soort ongeschreven regel, om het recht objectief te handhaven. Maar Trump heeft in zijn eerste termijn al laten zien dat hij niet veel van doen heeft met die mores."

In deze video geeft Erik Mouthaan antwoord op jullie vragen over de verkiezingsuitslag:

Op federaal niveau zou Trump zichzelf ook nog gratie kunnen verlenen, al heeft een president in de VS nog niet eerder zichzelf gepardonneerd. Juristen zijn het er niet over eens of dat mogelijk is. "En als hij zichzelf al gratie verleent voor deze federale zaken, kan hij zijn veroordeling in de zwijggeldzaak niet ongedaan maken", zegt Mouthaan. "Hij blijft iemand met een strafblad."

Onschendbaarheid

Ook in de staat Georgia loopt een rechtszaak tegen Trump over de vorige verkiezingsuitslag. In die staat zou hij ambtenaren hebben verzocht om de winst van Biden ongedaan te maken – onder andere door zijn verzoek bijna 12.000 stemmen te 'vinden'.

In deze kwesties op staatsniveau kan hij niet een minister of ambtenaar vragen de zaak te laten varen. Wel staat die tijdelijk op pauze omdat de openbaar aanklager een relatie met een ondergeschikte had. En zelfs als de zaak doorgaat, is niet duidelijk of een staatsaanklager een president kan vervolgen. Daarover bestaat geen jurisprudentie.

"Wat verder veel blokkades opwerpt in deze zaak is de recente uitspraak over onschendbaarheid", zegt Manusama. In juli bepaalde het Amerikaanse Hooggerechtshof, dat voor twee derde uit conservatieve rechters bestaat, dat Amerikaanse presidenten een 'absolute onschendbaarheid' genieten voor handelingen die ze in hun rol als president uitvoeren (niet voor handelingen als privépersoon). "Dan moet helemaal opnieuw worden uitgeplozen wat een officiële handeling was en wat een persoonlijke. Dat zie ik eerlijk gezegd niet meer gebeuren."

Niet handhaven

En er lopen nog meerdere civiele rechtszaken, waaronder een fraudezaak, en een zaak aangespannen door schrijver E. Jean Carroll, waarin een jury heeft vastgesteld dat Trump haar seksueel heeft misbruikt. Ook zijn er acht civiele rechtszaken met betrekking tot Trumps rol bij de Capitoolbestorming op 6 januari 2021. Zelf zegt hij onschuldig te zijn in alle bovengenoemde zaken.

De onschendbaarheid geldt niet voor civiele zaken. Het is dus mogelijk dat deze rechtszaken gewoon doorgaan, zelfs als Trump al in het Witte Huis zit. "Het punt is alleen: als Trump schuldig wordt bevonden, kan er alsnog niets tegen hem gedaan worden", zegt Manusama. "Ze kunnen geen bezittingen van de president in beslag nemen. Ze kunnen wel een boete opleggen, maar die kunnen ze dan vervolgens niet innen."

Kortom, Trump is dus af van alle rechtszaken die tegen hem lopen, in ieder geval voor vier jaar. "Daar gaan we niets meer over horen", zegt Manusama. Mouthaan: "Het is opmerkelijk dat er meerdere grote rechtszaken tegen hem lopen en dat hij er in één zelfs veroordeeld is, maar hij waarschijnlijk niet eens een straf krijgt."

De opzet van Trump lijkt geslaagd, zegt Manusama erover. "Zijn strategie was steeds: vertragen, vertragen, vertragen. De zaken werden tot na de verkiezingen uitgesteld. Daar hoopte hij op, want hij wist: als ik verkozen word, kan ik al die zaken laten verdwijnen."

Polarisatie

En wat als hij over vier jaar geen president meer is? De onschendbaarheid die in juli werd vastgelegd door het Hooggerechtshof geldt met terugwerkende kracht. "De civiele zaken kunnen misschien wel doorgaan", zegt Manusama. "Misschien dat dan een boete kan worden geïnd, maar Trump zal op die leeftijd en voor een civiele zaak niet in de gevangenis belanden."

De kiezer heeft besloten dat bepaalde problemen in de Verenigde Staten belangrijker te vinden dan Trumps strafblad, zeggen Mouthaan en Manusama. "Iemand die veroordeeld is en tegen wie rechtszaken lopen, kan toch nog president worden, blijkt hier. Trump-supporters doen de rechtszaken af als een heksenjacht", zegt Manusama. "Zijn overwinning is daarmee een van de vele symptomen van de enorme polarisatie in de VS."