In vierde klas havo overstappen naar het mbo: meer leerlingen doen het
Havoleerlingen stappen steeds vaker in de vierde klas over naar het mbo, maar een groot percentage daarvan maakt de mbo-opleiding vervolgens niet af. Dat blijkt uit een nieuw verschenen rapport van de Inspectie van het Onderwijs (IvhO).
In het afgelopen schooljaar maakte ruim 10 procent van de havo 4-leerlingen de overstap naar het mbo, wat neerkomt op zo'n 6500 leerlingen. In de jaren hiervoor schommelde dit rond de 3000 leerlingen. Tegelijkertijd valt van deze groep leerlingen ook een flink aantal uit zonder diploma, en dat is volgens de inspectie zorgelijk.
Vijf jaar na de overstap vanuit havo 4 heeft 18 procent het mbo verlaten zonder diploma, blijkt uit cijfers van havisten uit schooljaar 2016/2017. Dat terwijl bij doorstromers vanuit het vmbo slechts 10 procent uitvalt. Bij overstappers vanuit havo 5 naar het mbo is dat percentage gelijk.
Meer jongens dan meisjes
Volgens het rapport van de IvhO gaat het om zo'n 90 procent van de havisten uit leerjaar 4 die de overstap wagen naar een mbo-opleiding op niveau 4. Zo'n 10 procent stroomt door naar een mbo-opleiding op een ander niveau. Wat verder opvalt is dat, vergeleken met de gehele groep havoleerlingen, er net wat meer jongens de overstap maken naar het mbo dan meisjes (53 procent).
Voor de relatief hoge doorstroom en uitval is niet een directe verklaring gevonden in het onderzoek. Wel benoemt de IvhO dat het mogelijk is dat scholen zonder een eigen vmbo-afdeling sneller geneigd zijn om scholieren door te verwijzen naar het mbo dan naar het vmbo.
Een mogelijke verklaring van de hoge uitval zou ook kunnen worden gezocht in het gegeven dat de overstap van havo naar mbo nog geen reguliere route is. Mogelijk zou er hierdoor niet altijd genoeg ondersteuning kunnen worden gegeven als een havist overstapt naar het mbo. Wat precies de oorzaken zijn, moet nog verder worden onderzocht.
"Het mbo is voor steeds meer havisten een positieve keuze", zegt Jessy Burgers, woordvoerder van de MBO Raad. "We horen bij open dagen nu vaker van havisten dat het aantrekkelijker is geworden. Het beeld van het mbo is dus veranderd, ook vanuit de samenleving is er meer waardering voor gekomen."
Twee soorten leerlingen
Burgers denkt dat de redenen waarom iemand zijn draai mogelijk niet kan vinden op het mbo per individu verschillen. "Mensen die van de havo afkomen zijn vaak wat meer theoretisch aangelegd. Op het mbo krijgen ze meer te maken met de praktijk, met stages bijvoorbeeld. Er wordt meer zelfstandigheid van je verwacht. Dat kan bijvoorbeeld een verschil maken. Maar ik denk dat het ook belangrijk is dat er nog verder onderzoek plaatsvindt naar de redenen van uitval."
Ook geeft Burgers aan hoe er vaak twee soorten leerlingen zijn die vanuit de havo naar het mbo komen. "Een deel van de leerlingen komt zeer gemotiveerd aan en maakt zijn eigen keuze om van de havo naar het mbo te gaan. Een ander deel blijft bijvoorbeeld voor een tweede keer zitten in 4 havo en komt dan gedemotiveerd van de middelbare school af. Deze twee soorten leerlingen komen allebei op een andere manier binnen."
Op het ROC Midden Nederland werken ze al langer met een bijzondere methode om havisten die kiezen voor het mbo een zo goed mogelijke begeleiding en ontvangst te geven. Havoleerlingen die volgens decanen mogelijk beter tot hun recht komen op het mbo, volgen twee dagen per week een speciaal programma.
"We proberen een goed beeld te schetsen van wat het mbo is", zegt initiatiefnemer Mireille Aalfs. Ook zij benoemt hoe leerlingen met verschillende ideeën en motivatie van de havo naar het mbo komen. "Sommige leerlingen willen gewoon weg van de havo, er zijn helaas ook leerlingen die nog steeds het mbo als minder zien dan de havo. Terwijl dat gewoon niet klopt. Het niveau van Nederlands en Engels bijvoorbeeld is hetzelfde."
'Ouders blij verrast'
"De beeldvorming over het mbo wordt gelukkig steeds realistischer", zegt Aalfs. "Ik zie daarin in de afgelopen vijftien jaar echt een verandering. Ook van ouders die aangeven blij verrast te zijn als ze horen wat er allemaal mogelijk is op het mbo. Veel havisten weten niet dat ze de overstap kunnen maken. Terwijl een deel van die leerlingen het wel fijn vindt om iets met hun handen te kunnen doen. De bedoeling is dus om die groep te bereiken zodat uiteindelijk de leerling beter op zijn plek zit."
De eerste klas startte in 2023, zegt Aalfs. "Het is nog pril, maar tot nog toe pakt dat zeer goed uit. We zien daar heel goede resultaten van. In april starten we weer met twee nieuwe groepen, eentje in Amersfoort en eentje in Nieuwegein."