Staakt-het-vuren in Libanon maar niet in Gaza: 'We voelen ons in de steek gelaten'

Het dodenaantal in de Gazastrook blijft maar oplopen. In de Gaza-oorlog, die volgde op de bloedige aanval door Hamas op 7 oktober, zijn al 44.000 Palestijnen gedood door Israëlische bombardementen. Aan Israëlische zijde sneuvelen militairen, en Hamas houdt nog steeds zo'n 60 Israëlische gijzelaars gevangen.

Maandenlange onderhandelingen met Qatar, Egypte en de VS als bemiddelaars hebben nog steeds niet tot een langdurige wapenstilstand geleid. Begin november liet Qatar aan Israël en Hamas weten dat het land pas door zou gaan met bemiddelen als beide partijen 'bereidheid en ernst' zouden tonen om serieuze gesprekken te voeren. 

Waarom niet in Gaza?

Waarom is er in Libanon wel een doorbraak gekomen in de onderhandelingen, maar in Gaza niet, vragen deze Palestijnen die reageren op het staakt-het-vuren in Libanon zich ook af:

Volgens deskundigen viel er in Libanon voor zowel Israël als Hezbollah nog weinig te winnen, en juist meer te verliezen. Hezbollah heeft het Israël op de grond moeilijk gemaakt, maar realiseert zich dat het Israëlische leger veel meer mankracht tot zijn beschikking heeft en technologisch beter is uitgerust. 

Niet veel keuze

"Hezbollah wist dat het niet veel keuze had", zegt Peter Malcontent, expert in het Israëlisch-Palestijns conflict. "De meeste raketten die Hezbollah afschoot, werden uit de lucht gehaald door Israël. En als de ene na de andere leider wordt gedood, en het ene na het andere munitiedepot of raketinstallatie ontploft, hoe lang heeft het dan nog zin om de strijd door te zetten?"

Israël heeft eenzelfde afweging gemaakt. Het land voert al meer dan een jaar een strijd op twee fronten, in Gaza en in Libanon. In september begon Israël ook een grondinvasie in Libanon. "Dat komt met hoge kosten voor het land, zowel qua mensenlevens - honderden Israëlische militairen werden gedood of raakten gewond - als letterlijke uitgaven", zegt Midden-Oosten verslaggever Pepijn Nagtzaam. "Oorlog voeren kost sowieso veel geld, en nog meer als reservisten worden ingezet – burgers die hun normale beroep in de maatschappij niet meer kunnen vervullen."

De deal met Libanon is vooral gunstig voor Israël. Het land heeft direct gezegd dat het weer zal aanvallen als Hezbollah zich niet aan de afspraken houdt. De VS moet die afspraken controleren, maar hebben volgens Netanyahu gezegd Israël te steunen als het inderdaad Hezbollah weer aanvalt.

Israël kreeg internationaal veel kritiek, ook van bondgenoten. Binnen de Israëlische politiek woedde een felle discussie over wat er gedaan moest worden met de uitzondering op de dienstplicht voor ultra-orthodoxe joden. Reservisten moesten voor de tweede keer komen opdagen, terwijl ultra-orthodoxe joden werden ontzien. "Misschien speelde dat ook een rol in het hoofd van Netanyahu", denkt Malcontent. "Nu Israël de oorlog in Libanon stopt, komt er wat meer rust voor de troepen in Gaza."

Israël heeft bovendien zijn doelstellingen in Libanon behaald, zegt Malcontent. "Israël wilde Hezbollah verzwakken, en terugdringen uit het zuiden van Libanon zodat de groep geen gevaar meer zou vormen voor het noorden van Israël. Dat is in principe gelukt." De dreiging vanuit Hezbollah voor Israël is nu een stuk kleiner. Nagtzaam: "Op een gegeven moment moest Israël zich afvragen: wat hebben we nog te winnen?"

'Gaza heeft een andere betekenis'

Dat is niet het geval in Gaza. De overgebleven gijzelaars zijn nog niet vrij en wat Israël betreft zijn er nog te veel Hamasleden over. Daar heeft Israël dus nog wél iets te winnen, zeggen beide deskundigen. Het zuiden van Libanon is bovendien veel moeilijker om in te opereren voor Israël dan de Gazastrook, zegt Nagtzaam verder. "Israël heeft het grootste deel van Gaza bezet en heeft op dit moment semi-permanente legerbases op sommige plekken."

Het is onduidelijk wat Israël met Gaza wil doen in de toekomst. "Die vraag weigert Israël te beantwoorden", zegt Malcontent. "Dat roept de vraag op of Israël eigenlijk überhaupt wel weg wil uit Gaza. We weten van sommige rechts-nationalistische politici en bewoners dat ze het liefst Gaza opnieuw willen koloniseren. Gaza heeft een heel andere betekenis voor Israël dan Libanon."

Een ander verschil: het was Hamas dat op 7 oktober een grootschalige aanval op Israël pleegde, niet Hezbollah. "Dat is een enorm trauma voor Israël", zegt Nagtzaam. "Sommige Israëlische politici hebben in het begin grote beloftes gedaan over de complete vernietiging van Hamas, ook al is dat een onmogelijke opdracht."

De onderhandelingen in Gaza lopen steeds stuk op dezelfde punten. Hamas wil de gijzelaars vrijlaten als Israël zich volledig terugtrekt, maar Israël wil blijvende militaire aanwezigheid in grensgebieden. Nagtzaam en Malcontent zijn het erover eens: pas als Israël er genoeg belang bij heeft om de Gaza-oorlog te stoppen, zullen de onderhandelingen ook daar slagen.

Wat betekent dit voor Palestijnen?

Hezbollah begon met het aanvallen van Israël als reactie op de Gaza-oorlog, uit loyaliteit met Hamas. Eerder zei Hezbollah dat het pas akkoord zou gaan met een staakt-het-vuren als de oorlog in Gaza ook zou stoppen. Volgens persbureau Reuters voelen Palestijnen zich in de steek gelaten nu Hezbollah die voorwaarde heeft laten varen.

Palestijnen zijn bang dat Israël de aanvallen op de Gazastrook nu zal intensiveren. "Het laat zien dat Gaza in de steek wordt gelaten, zonder enige steun of genade van deze onrechtvaardige wereld", zegt een vader van vijf kinderen tegen Reuters. Volgens sommige analisten raakt Hamas nu verder geïsoleerd, wat de kans groter maakt op een slechtere deal voor de strijdgroep bij een eventueel staakt-het-vuren in Gaza.

Hamas bereid te onderhandelen

Hamas heeft al gereageerd op het staakt-het-vuren in Libanon, door te zeggen dat het bereid is om de onderhandelingen over Gaza weer te hervatten en open staat voor een staakt-het-vuren. Ook de VS hebben gezegd dat ze de komende dagen de onderhandelingen weer voort willen zetten.

Toch is het Libanese staakt-het-vuren volgens Malcontent slecht nieuws voor het Palestijnse volk. En dat heeft alles te maken met de afgelopen Amerikaanse verkiezingen.

"Er wordt gedacht dat het staakt-het-vuren in Libanon een cadeautje was van Netanyahu aan Trump, voorafgaand aan zijn presidentschap", zegt Malcontent. "Het kan dat de Israëlische regering bedacht heeft om Trump gunstig te stemmen, in de hoop dat ze dan onder hem als president hun gang mogen gaan wat nieuwe nederzettingen in Gaza en verdere annexatie van de Westelijke Jordaanoever betreft.'"