Schrijnende verhalen door personeelstekort in geboortezorg: 'Miskraam werd niet opgemerkt'

Bij geboortezorg moet je denken aan verloskundigen, gynaecologen, kraamverzorgenden en echografisten. Meer dan de helft van de deelnemers aan het onderzoek heeft tekorten in de geboortezorg ervaren.

Een van de deelnemers schrijft dat haar miskraam door het personeelstekort niet op tijd werd opgemerkt. "De baby had een traag kloppend hartje en was kleiner dan zou moeten. Maar de verloskundige die net van school kwam, zei dat er niets mis was. Door een gebrek aan echografisten kon ik drie weken later pas terecht. Toen was de miskraam al in gang. De onzekerheid is echt slopend geweest."

'Angstige periode'

Ook een andere zwangere vertelt over de 'angstige periode' waar ze in heeft gezeten, door een tekort aan medewerkers. "Vanwege een onregelmatige hartslag waren extra controles nodig. Door een tekort aan specialisten duurde het maken van een afspraak veel langer. Ander personeel kon ons niet informeren over wat dit voor mij en de baby kon betekenen."

Een moeder spreekt over hoe haar bevalling haastig werd afgehandeld, omdat de verloskundige ook bij andere bevallingen moest zijn. "De verloskundige kwam te laat tijdens het persen omdat ze nog bij iemand anders was. Vervolgens moesten na de bevalling snel alle handelingen worden gedaan omdat ze weer weg moest, dit werd ook gezegd."

Bijna 2000 mensen ondervraagd

De Patiëntenfederatie ondervroeg 1962 mensen over hun ervaringen met geboortezorg. Daarvan waren 459 mensen of hun partner ten tijde van het onderzoek zwanger. 1793 mensen waren dat in de afgelopen vijf jaar. Meer dan 1000 mensen hebben aan de Patiëntenfederatie laten weten tekorten in de geboortezorg te hebben ervaren.

Niet alleen tijdens de zwangerschap en bevalling zijn de gevolgen van het personeelstekort in de geboortezorg zichtbaar, maar ook in de periode daarna. Veel deelnemers aan het onderzoek meldden te weinig of rommelige zorg in de kraamweek. Met name bij nieuwe ouders zorgde dat voor extra stress en onzekerheid.

"Wij waren om 16.00 uur thuis met ons eerste kind. De kraamzorg kwam pas de volgende dag om 13.00 uur", schrijft een deelnemer. Een ander: "We zaten elke dag in spanning of we wel of geen kraamzorg kregen, of maar een paar uur. Dit zorgde voor extra stress in een toch al stressvolle periode met een eerste kindje."

Bijna heel het jaar topdrukte

Kraamcentrum DAT herkent zich in het beeld dat in het onderzoek wordt geschetst. Volgens manager bedrijfsvoering Jessica Geerards breidt de drukste periode van het jaar zich steeds verder uit.

"We hadden het een paar jaar geleden nog over de zomerdrukte. Nu is het al vanaf april tot en met oktober de allerdrukste periode. En in de zomer wil ons eigen personeel natuurlijk zelf ook op vakantie, waardoor er minder mensen zijn."

Geerards zegt dat mensen structureel minder kraamzorg krijgen dan waar ze wettelijk recht op hebben. Er wordt op allerlei manieren geprobeerd het tekort zo goed mogelijk op te vangen.

45 tot 49 uur voor een kraamweek is de basis. "Maar we zijn blij als we minimaal 24 uur kunnen leveren. Soms heeft een gezin ook wisselende kraamverzorgenden in huis of sluiten we het kraambed van officieel acht dagen in overleg met de verloskundige eerder af." In uiterste gevallen wordt een dag overgeslagen in de kraamweek en belt de kraamverzorgende die dag alleen even naar het gezin.

Geen opstartzorg voor baby's die 's avonds of 's nachts thuiskomen

Voor gezinnen met een pasgeboren baby die 's avonds en 's nachts vanuit het ziekenhuis thuiskomen, is er vanwege de tekorten sowieso geen hulp meer bij de opstart thuis. "Dit begon als regionale afspraak maar je ziet dat dit nu de standaard wordt bij de meeste kraamzorgorganisaties in Nederland."

"Dat proberen we onder andere op te vangen door een goede overdracht vanuit het ziekenhuis en met een app. Daarin staan veel adviezen en video's met instructies, bijvoorbeeld hoe je je kindje in bed legt en hoe je een kruik en fles klaarmaakt." De fysieke zorg wordt dan de volgende dag opgepakt.

De Patiëntenfederatie noemt de resultaten van het onderzoek 'zorgelijk'. "Geboortezorg wordt vaak niet genoemd als het gaat over personeelstekorten in de zorg, terwijl heel veel mensen ermee te maken hebben", zegt een woordvoerder. Waarschijnlijk is dit onderzoek maar een topje van de ijsberg. "We denken dat de problemen in werkelijkheid nog veel groter zijn."

In het rapport doet de federatie ook aanbevelingen. Zorginstanties zouden beter moeten samenwerken om de tekorten op te vangen.

Ook adviseert de federatie om aanstaande ouders beter - en op tijd - te informeren over de tekorten en de impact daarvan op de periode rondom de geboorte van het kind. Er zouden meer persoonlijke gesprekken moeten worden gevoerd, en bij zwangeren en partners zou ook het regionale beeld van een tekort bekend moeten zijn.

'Tijdens kraamtijd merk je tekort pas echt'

Daar is bij de deelnemers van het onderzoek zeker behoefte aan. "Het tekort snap ik, slechte communicatie niet", schrijft bijvoorbeeld iemand. "Tijdens de kraamtijd merk je pas wat het tekort écht betekent. Dat kan je van tevoren niet inschatten", vat een andere deelnemer samen.