Terwijl burgers in Soedan verhongeren, worden hun leiders rijk door goudhandel

De oorlog in Soedan wordt steeds bloediger. "Het regenseizoen is nu voorbij, dus militairen van de RSF kunnen zich weer beter verspreiden", zegt Soedan-onderzoeker Anette Hoffmann. "Het staatsleger heeft het regenseizoen gebruikt om nieuwe wapens, vliegtuigen en drones te kopen."

Het gaat om 'de ergste humanitaire crisis aller tijden', meldde hulporganisatie International Rescue Committee gisteren. "Soedan is goed voor 10 procent van alle mensen in humanitaire nood wereldwijd, hoewel er minder dan 1 procent van de wereldbevolking woont." 11 miljoen Soedanezen zijn op de vlucht geslagen, en waarschijnlijk zijn al zo’n 150.000 mensen vermoord.

Volgens de VN lijden 26 miljoen Soedanezen acute honger. In augustus riep de Famine Review Committee officieel hongersnood uit in vluchtelingenkamp Zamzam. Een classificatie die alleen in het ergste geval wordt gegeven, wat ook blijkt uit het feit dat dit voor het eerst in vier jaar was dat een hongersnood werd uitgeroepen ergens ter wereld.

Bloedgoud

Terwijl burgers verhongeren, verrijken militaire leiders zich door de bloeiende goudhandel in Soedan. Goud was altijd al het belangrijkste exportproduct van het land, maar sinds het begin van de oorlog wordt er nog veel meer goud gewonnen en gehandeld dan daarvoor, blijkt uit onderzoek van The New York Times.

De Amerikaanse krant sprak met getuigen en bekeek satellietbeelden en vertrouwelijke documenten. Alleen dit jaar werd al voor bijna 820 miljoen euro aan goud gewonnen in mijnen in de regio Darfur, in handen van de RSF. Ook de regering bezit goudmijnen. Beide partijen gebruiken het geld uit deze goudhandel niet voor de burgers of de economie, maar om hun eigen strijd te financieren.

Met het geld van de goudhandel worden wapens en militairen betaald. "We weten dat deze oorlog draaiende wordt gehouden door goud", zegt Hoffmann. "Eigenlijk gaat het hier dus om bloedgoud", zegt Van Leeuwen. "Dat is een van de redenen dat ik pessimistisch ben over een snel einde aan deze oorlog. Zolang er nog veel geld wordt verdiend, blijven beide partijen machtig en in staat om door te vechten."

Goud speelde ook een grote rol bij het ontstaan van de oorlog. De RSF kreeg veel macht nadat ze in 2017 met geweld een van de meest winstgevende goudmijnen van Soedan overnam. Mede daardoor kwam de groep tegenover het staatsleger te staan in een strijd om de macht. Aan het begin van de oorlog veroverde de RSF meteen een goudmijn en een raffinaderij op het overheidsleger.

De controle over goudmijnen speelt nog steeds een belangrijke rol in de machtsstrijd tussen de twee legers, zeker nu de prijs van goud alleen maar toeneemt. "Met dat geld kunnen leiders in het zadel blijven zitten", zegt Van Leeuwen. "Dat de RSF controle heeft over zoveel mijnen maakde strijdgroep tot een haast onverslaanbare tegenstander voor het staatsleger."

Het goud in Soedan had voor een bloeiende economie en welvaart voor burgers kunnen zorgen. Van Leeuwen: “Maar inmiddels zou je het goud een vloek kunnen noemen voor de bevolking van Soedan.”

Hoge prijs

Het merendeel van het goud van de RSF belandt in de Verenigde Arabische Emiraten. Volgens Swiss Aid werd in tien jaar tijd zo’n 2.500 ton aan goud de Emiraten binnengesmokkeld, met een waarde van bijna 110 miljard euro. Er bestaat geloofwaardig bewijs dat de VAE ook wapens leveren aan de RSF, al ontkent het land dat.

Tegelijkertijd heeft een bedrijf uit de Emiraten, met banden met de koninklijke familie, een van de grootste mijnen in handen in gebied waar het Soedanese staatsleger de dienst uitmaakt. Die mijn levert waarschijnlijk miljoenen euro’s op voor de Soedanese overheid, die daar weer wapens van koopt. Zo financieren de VAE dus beide kanten van deze oorlog. Van Leeuwen: "Voor sommige landen betekent een oorlog ook gewoon geld verdienen."

Hongersnood als strategie

Om de strijdende partijen tegen te werken, moet de financiering worden tegengewerkt, en dus de goudhandel met de VAE, zegt Hoffmann. "Maar Europa en de VS zijn heel terughoudend in het aanspreken van de Emirati's, omdat de VAE een belangrijke handelspartner en bondgenoot zijn. Dat is een van de voornaamste redenen waarom er weinig actie wordt ondernomen vanuit westerse landen tegen deze oorlog met zo ontzettend veel slachtoffers."

Het aantal ontheemden zal alleen maar groeien door het geweld en de hongersnood, die volgens Hoffmann bewust door beide partijen wordt veroorzaakt en wordt ingezet als strategie in de oorlog. "De honger in Soedan is nu al het ergst ter wereld, en zal met elke mislukte oogst erger worden. Ik denk dat westerse landen onderschatten hoe hoog de prijs is die betaald wordt om het partnerschap met Emirati's in stand te houden."