Ben je een goede leugenaar? Je kunt het testen met een app

In BestLiar kunnen deelnemers een video opnemen waarin ze een afbeelding beschrijven. De ene keer krijgen ze die afbeelding daadwerkelijk te zien en vertellen ze de waarheid, de andere keer zien ze alleen een korte omschrijving en moet de rest erbij bedacht worden.

Je ziet bijvoorbeeld een beeld van twee jongens bij een pingpongtafel in een bos. Dan kan je vertellen hoe de omgeving eruit ziet, welke kleren ze dragen en wat voor het weer het is, vertelt leugenonderzoeker Sophie van der Zee van de Erasmus School of Economics. "Bij alleen de omschrijving 'jongens bij een pingpongtafel' moet je de details zelf verzinnen."

Beelden van anderen 

Naast het insturen van video's kunnen spelers ook de beelden van anderen beoordelen. Wie liegt en wie spreekt de waarheid? Hoe vaker je het goed hebt, hoe meer punten je verdient en hoe hoger je in de ranking komt. Je kunt het spel ook met je vrienden spelen. Van der Zee en haar collega's hopen op deze interactieve manier veel nieuwe data te verzamelen. Ze willen meer weten over hoe iemand die liegt zich precies gedraagt en waarom sommige mensen wel betrouwbaar overkomen en anderen niet.

"Uit eerder onderzoek weten we dat de meeste mensen het moeilijker vinden om te liegen dan om de waarheid te vertellen. Als je liegt moet je tenslotte zowel de waarheid als de leugen onthouden. We gebruiken daarom makkelijkere en minder verschillende soorten woorden als we liegen. Daarnaast praten we vaker over onszelf in de derde persoon", vertelt Van der Zee. Ook emotioneel heeft het verdraaien van de waarheid impact. "Wie liegt, ervaart meestal emoties als angst, schuldgevoel en schaamte."

Méér oogcontact

Ook aan de buitenkant is een leugen zichtbaar, weet Van der Zee. "Wie liegt, gaat meer bewegen met het hoofd en de voeten. Ze persen hun lippen samen en doen hun kin omhoog." Opvallend: soms maken we juist méér onnatuurlijk oogcontact als we liegen. "Dat komt doordat we denken dat leugenaars vaker naar de grond kijken, daarom doen we juist het tegenovergestelde."

Leugenaars zijn volgens Van der Zee overtuigender als ze fysiek aantrekkelijk zijn. "Als je mooi bent, word je vaker geloofd. Ook van charismatische sprekers wordt vaker gedacht dat ze de waarheid spreken."

De leugenonderzoeker hoopt met de app een brede doelgroep te bereiken en die langere tijd te volgen. "Normaal gesproken worden veel leugenonderzoeken gedaan met mensen die eenmalig meedoen aan een online panel en studenten van de campus. Maar hoeveel kun je zeggen over de gemiddelde mens als je vooral vrouwelijke psychologiestudenten van 22 jaar test?"

Want liegen doen we allemaal. En veel meer dan we zelf denken, zegt Van der Zee. "Ook dat hebben we onderzocht. Mensen rapporteren dat ze twee keer per dag liegen, terwijl ander onderzoek laat zien dat er in een gesprekje van tien minuten gemiddeld al twee leugens verteld worden."

Geen zin 

Is dat erg? Dat ligt aan het type leugen. "Volwassenen liegen het vaakst over iets dat ze niet willen doen. Met kerst de tafel dekken bijvoorbeeld, of meedoen met een spelletje. Daarnaast liegen we om aardig gevonden te worden, daarbij kan je denken aan een compliment dat je eigenlijk niet meent."

Van der Zee verwacht dat er ook aan de kersttafel weer volop gejokt zal worden. Niet alleen over die soep die we stiekem te flauw of te zout vinden, maar ook over onszelf. "We liegen ook zodat anderen zich geen zorgen over je maken. We willen niet altijd al onze problemen bespreken."