Protestgolf in Servië en ook in Nederland gaan Serviërs de straat op tegen corruptie

"Corruptie doodt" en "Jullie strijd is onze strijd", zijn een paar van de leuzen die vandaag in het Servisch en in het Nederlands op de Dam te zien zijn. "Het ettert daar al jaren", zegt de half-Servische, half-Nederlandse Bas Čalović. Hij is een van de organisatoren voor het protest namens 'Serbs in the Netherlands'. "Er is daar zo'n totale corruptie. De huidige regering steekt geld in eigen zak, dat bestemd was voor het repareren van een treinstation. Met als gevolg dat het dak instort."

De ene dag honderden, soms duizenden en op het hoogtepunt stonden er 100.000 mensen in de Servische hoofdstad Belgrado te demonstreren tegen hun corrupte overheid. Het protest wordt geleid door studenten en zij roepen mensen in heel de wereld op hen te steunen, vooral Serviërs in het buitenland. Volgens cijfers van het CBS wonen er een kleine 20.000 mensen met een Servische migratieachtergrond in Nederland. Een deel daarvan kwam vandaag naar de Dam voor het protest. 

Treinstation Novi Sad

De protesten begonnen nadat op 1 november een deel van het dak van het treinstation in de Servische stad Novi Sad was ingestort. 15 mensen kwamen daarbij om het leven. De Servische overheid heeft allerlei documenten vrijgegeven, maar niet degene waarin de cruciale informatie staat over de constructie van het gebouw en de financiële transacties.

"Dan kunnen ze wel zeggen dat er geen bewijs is voor corruptie, maar één plus één is twee. Ze houden de bewijzen verborgen", zegt Čalović. "Ik denk dat er tot op de hoogste niveaus geld in eigen zak is gestoken. Waarom houden ze die documenten anders geheim?"

Protesten zijn er wel vaker in Servië, maar dat ze zo groot zijn en ook lang blijven aanhouden, is uniek, ziet ook politicoloog Srdjan Cvijic aan de telefoon vanuit Belgrado. "Mensen van allerlei politieke spectrums zijn met elkaar verenigd. Niemand wil dat corruptie in de politiek leidt tot de dood van hun geliefden." 

Volgens Cvijic zijn alle andere democratische instrumenten niet meer mogelijk. "De rechtspraak, het parlement en de media zijn volledig gekaapt door het huidige regime. De enige mogelijk om iets aan de huidige situatie te veranderen, is door de straat op te gaan."

De boosheid onder Serviërs nam afgelopen week nog extra toe, toen één van de studenten tijdens het protest geschept werd door een auto. De jonge vrouw raakte ernstig gewond en ligt nog in het ziekenhuis. "Mensen zijn vooral woedend, omdat president Vucic eerder op televisie heeft gezegd dat demonstranten omverrijden als ze de straat blokkeren, geen criminele daad is. Ik vind dat hij daarom politiek en moreel verantwoordelijk is voor wat er is gebeurd", zegt Cvijic. De bestuurder is gearresteerd en zal mogelijk 30 dagen vast zitten. 

Servië is één van de kandidaat-lidstaten van de EU. Daar is al langer kritiek op de achteruitgang van de democratie. Afgelopen december blokkeerde Nederland dan ook mede om die reden een volgende stap van Servië in het toetredingsproces.

"Natuurlijk wil ik graag dat Servië lid wordt van de EU, maar niet deze boevenstaat", zegt Čalović, die de demonstratie in Amsterdam mee organiseerde. Hij vindt dat de EU een dubbele houding heeft. "Wat mij heel erg stoort, is dat de EU zo bang is dat Servië de kant van Rusland en China opgaat, dat de Servische regering overal mee wegkomt", zegt Čalović. "De EU maakt zichzelf belachelijk. Als het om politieke belangen gaat, zijn mensenrechten, democratie en de rechtsstaat ineens irrelevant."

Volgens een recente peiling steunt 60 procent van de Serviërs de protesten. "Ik zie niet hoe deze protestgolf weer kan gaan liggen", zegt Cvijic. "Misschien dat het wel weer even rustig kan worden, maar daarna zullen er weer nieuwe protesten komen. Elke actie van de overheid om dit de kop in te drukken roept alleen maar meer woede op."