Afstand houden bij uitvaart: 'Een knuffel is zó moeilijk te onderdrukken'

Hof merkt dat mensen vaak naar een afscheidsbijeenkomst komen met het idee dat ze afstand gaan houden van de rest (huisgenoten niet meegerekend). "Maar als ze dan in de ogen kijken van hun dierbaren, zie je dat ze verzwakken en elkaar tóch in de armen vallen. Hun hart zegt: ik wil een knuffel geven. Dat is zó moeilijk om te onderdrukken."

Als de knuffel komt, is het oké

Ook Silvia Muller, locatiemanager van het crematorium Domstede, haalt mensen niet uit elkaar. "Wij wijzen ze erop, maar als de knuffel dan toch komt, is dat oké. Ik merk wel dat die 1,5-meterregel zo normaal is geworden, dat mensen er ook uit zichzelf mee komen."

En niet alleen de genodigden hebben het moeilijk. "Het personeel heeft het er ook moeilijk mee, merk ik. In het begin was het wel gek om niet even iemands hand vast te houden als je meeloopt naar de kist. Inmiddels verwachten mensen het ook niet meer, omdat ze eraan gewend zijn", zegt Muller.

Worstelen met regelgeving

Toch merken Hof en Muller dat het naleven van de maatregelen aan het afzwakken is. Een trend die uitvaartverzekeraars DELA en Yarden herkennen. Volgens een woordvoerder van DELA werd in het begin goed afstand gehouden tussen de nabestaanden, maar neemt die houding af –vnet als in de rest van de maatschappij. Ook Yarden zegt genodigden te zien worstelen met de regelgeving.

Wat zijn de regels tijdens een uitvaart?

Voor uitvaart- en afscheidsdiensten en condoleances geldt dat er maximaal dertig personen aanwezig mogen zijn, mits onderling anderhalve meter afstand kan worden gehouden. Ook gelden hierbij de algemene regels: blijf thuis met klachten van koorts, verkoudheid en hoesten. 

Vanaf 1 juli wordt het maximaal aantal aanwezigen mogelijk verhoogd naar 100 personen. 

Maar hoe is het om in deze periode een begrafenis te hebben van iemand die heel dicht bij je staat? Afgelopen maandag werd de vader van Anja Hoogeveen op 68-jarige leeftijd begraven.

"Het is voor iedereen natuurlijk verschillend", zegt ze, "maar ik had er het grootste gedeelte van de tijd geen last van dat ik de gasten niet kon knuffelen. Ik merkte dat het vooral voor hen lastig en ongemakkelijk was. 'Nou ja, ik mag niet dichtbij komen, maar eh, gecondoleerd', zeiden ze dan." 

"Toen we bij het graf stonden, voelde dat wel heel gek. Iedereen uit elkaar, sommigen op wel tien meter afstand van ons. Op dat moment wil je bij elkaar kruipen", zegt Hoogeveen.

"Ik had mijn broer en mijn moeder om mee te knuffelen, ik merkte vooral dat de andere gasten moeite hadden met de anderhalve meter afstand. Voor hen is het veel moeilijker, omdat ze misschien het gevoel hebben dat ze niet echt afscheid hebben kunnen nemen."

De écht belangrijke mensen zijn er

Hoewel de begrafenis van haar vader anders ging dan normaal, kijkt ze er met een positief gevoel op terug. "Eigenlijk zou ik het zo weer doen op deze manier."

"Iedereen was er die ik erbij wilde hebben. Normaal zouden we een middag bezig zijn met handjes schudden van mensen die we eigenlijk niet goed kennen. Ik vond het wel fijn dat we dat konden overslaan. De gasten legden hun hand op hun hart om hun medeleven naar ons te tonen."

Hand op hart

Een veelvoorkomend gebaar, merkt uitvaartondernemer Karen Hof. "Ik merk dat het ongemakkelijk kan zijn om iemand niet te kunnen vastpakken. Mensen spreken uit hoe erg ze het vinden en beginnen daarbij te huilen. Ze voelen zich machteloos."

Maar er zijn goede alternatieven. "Woorden zijn krachtig. En elkaar in de ogen kijken kan heel pakkend en intiem zijn. Mensen zien dat vaak als koud en kil."

De anderhalve meter moet geen blokkade zijn voor een goed afscheid, vindt Hof. "We hoeven het niet in elke zin te hebben over corona. Bij een afscheidsbijeenkomst gaat het om de persoon die is overleden, niet om corona."

Hoe rouw je in tijden van corona?

"Je hebt een enorme behoefte aan een arm om je heen, maar dat kan niet door de anderhalve meter afstand die we moeten bewaren", zegt rouw- en traumadeskundige Riet Fiddelaers-Jaspers van Expertisecentrum Omgaan met Verlies.

Een knuffel geven of even bij iemand langsgaan die rouwt, zit er nu niet in. Hoe kun je zo iemand dan het beste steunen? "Mensen kunnen op andere manieren dichtbij zijn", zegt Fiddelaers-Jaspers. "Een cliënt zei dat ze nog nooit had meegemaakt dat mensen zó meeleven. Een boek door de brievenbus, een ovenschotel voor de deur, heel veel kaartjes, mensen die videobellen: mensen proberen toch op allerlei manieren nabij te zijn."

Nog een tip: "Vraag of je iets voor iemand kunt doen, bijvoorbeeld boodschappen, of iets koken. En niet alleen bellen. Iemands gezicht zien werkt kalmerend, dus videobellen of wandelen met voldoende afstand is ook een idee."