101-jarige kampbewaker vijf jaar de cel in, medeplichtig aan dood 3500 mensen
Josef Schütz, een 101-jarige man die in de Tweede Wereldoorlog bewaker was in het concentratiekamp Sachsenhausen, heeft vijf jaar gevangenisstraf gekregen.
De rechter acht hem medeplichtig aan moord op ruim 3500 gevangenen. Schütz is de oudste persoon ooit die is vervolgd voor misdaden van het naziregime.
De kans dat de 101-jarige de gevangenis in moet, is heel klein. Eerder hoefden voormalige medewerkers van concentratiekampen niet naar de gevangenis vanwege hun inmiddels hoge leeftijd.
Executies en vergassing
Volgens de aanklager was Schütz betrokken bij de executie van Sovjetsoldaten en het vergassen van gevangenen. Hij werkte tussen 1942 en 1945 in het kamp.
De Duitser zegt zelf onschuldig te zijn. Hij ontkent als bewaker in het SS-concentratiekamp te hebben gewerkt. Hij was destijds naar eigen zeggen boerenknecht. "Ik heb geen idee waarom ik hier ben", zei Schütz gisteren. "Ik heb helemaal niets gedaan." Een Duitse historicus heeft eerder bewijs aangeleverd dat hij wel degelijk ook kampbewaker was.
In het concentratiekamp bij Oranienburg werden executies uitgevoerd, maar er overleden ook mensen door medische experimenten, dwangarbeid, uithongering en ziektes.
Rustig slapen
Voor nabestaanden was het erg belangrijk dat de rechtszaak na zo'n lange tijd nog plaatsvond. Eén van hen is Chris Heijer, de zoon van verzetsstrijder Johan Hendrik Heijer, die in 1942, drie dagen na zijn aankomst in Sachsenhausen, werd gefusilleerd.
Chris was zes jaar oud toen zijn vader werd meegenomen. Nog steeds heeft hij nachtmerries van toen. "Ik wil hem graag recht in de ogen aankijken", zei hij bij aanvang van het proces in oktober vorig jaar. Hij schreef een brief aan Schütz, waarin onder meer deze zinnen voorkomen: "Ik zou misschien nog kunnen begrijpen dat u door angst gedreven moest meewerken aan het nazisysteem. Maar hoe heeft u in hemelsnaam na de oorlog al die jaren rustig kunnen slapen, terwijl u zo veel op uw geweten hebt?"
John Demjanjuk
Dat mensen zoals S. nu pas vervolgd worden voor oorlogsmisdaden heeft alles te maken met een specifieke veroordeling van ruim tien jaar geleden. Toen werd Sobibor-kampbewaker John Demjanjuk als eerste oorlogsmisdadiger voor medeplichtigheid aan 27.900 moorden veroordeeld.
Sindsdien is het hek van de dam en zijn er meer strafzaken gestart tegen hoogbejaarde medeplichtigen van het nazi-regime. Zo werd oud-SS'er Bruno Dey in 2020 veroordeeld tot twee jaar cel vanwege medeplichtigheid aan de dood van duizenden gevangenen in concentratiekamp Stutthof in Polen.