Heimwee op je 45ste: 'Op dag drie van de vakantie dacht ik, wat doe ik hier?'

Ilona uit Zoetermeer is net terug van een vakantie met haar kinderen en beste vriend in Kroatië.

"We hadden een vliegreis geboekt van 13 dagen. Het is dat je weet dat het leuk is en dat je hard gewerkt hebt om op vakantie te gaan, maar als je heimwee hebt is een vakantie soms ook vervelend."

Ilona kampt al jaren met heimwee. "Vooral 's ochtends als iedereen nog ligt te slapen heb ik het lastig. Dan word ik een beetje stil en treurig. Maar zodra de rest wakker wordt, er wat reuring is en we weer op pad gaan om iets leuks te doen, gaat het weer wat beter."

Naar de camping

Dat gaat vaker zo, vertelt emeritus hoogleraar klinische psychologie Ad Vingerhoets. "Meestal hebben mensen op die stille momenten het meeste last van heimwee. Dan helpt het inderdaad om afleiding te zoeken in een activiteit."

Volgens Vingerhoets is Ilona zeker niet de enige die als volwassene last heeft van heimwee.

"Het is lastig om cijfers te noemen, want het is niet zo dat je met heimwee naar een psycholoog gaat. Meestal los je het op door niet of weinig op vakantie te gaan. Ik ken ook mensen met heimwee die om die reden ieder jaar naar een camping 30 kilometer verderop gaan, en om de dag naar huis rijden met als smoes om de planten water te geven."

Heimwee als liefdesverdriet

Vingerhoets ziet heimwee als een 'reactieve depressie'. "Het is te vergelijken met rouw of liefdesverdriet. Je bent als het ware verliefd op je thuissituatie."

Heimwee manifesteert zich volgens Vingerhoets op verschillende niveau's. Lichamelijk zie je dat mensen vaak niet kunnen slapen of eten. Op emotioneel vlak worden mensen passief, hebben ze nergens zin in, ze nemen geen initiatief en kunnen nergens van genieten. Qua gedrag zie je soms dat mensen veel huilen, zich terugtrekken en niet meer meedoen met de rest van het gezelschap. En op cognitief niveau, dus in je brein, is heimwee te vergelijken met liefdesverdriet. Mensen gaan hun thuissituatie idealiseren. Thuis is perfect, en de plek waar ze nu zijn is dat niet."

Heimwee ontstaat als mensen ten eerste de oude plek niet los kunnen laten en daarnaast niet kunnen integreren in de nieuwe plek. "Vaak zie je dat als het eerste fout gaat, het tweede al helemaal niet lukt."

Zo erg dat ze erom moet huilen is de heimwee bij Ilona niet. Sterker nog: naarmate ze langer op de vakantiebestemming is, hoe draaglijker de heimwee wordt.

'Het zakt wel weer'

"Ik merk altijd dat het minder erg wordt zodra de laatste dag van de vakantie in zicht komt. Dan besef je toch weer: ik moet er echt van genieten en het is wel bijzonder om hier te zijn. En zeker als je dan ergens in zee ligt te dobberen met een mooi uitzicht, ben ik toch weer blij en vind ik het toch weer fijn om op vakantie te zijn."

Ilona steekt haar gevoelens op vakantie niet onder stoelen of banken. "Ik ben daar heel makkelijk in, als ik het voel, dan zeg ik het ook gelijk. Twee van mijn kinderen hebben er ook wel eens last van, dus die begrijpen het en zeggen dan: kom op mam, het zakt wel weer. En dat klopt ook."

Het is fijn om erover te praten, zegt ze. "Het is prettig als iemand je gevoelens serieus neemt, maar je ook laat inzien dat het tijdelijk is. Want het feit dat ik heimwee heb, betekent niet dat ik de hele vakantie niet leuk vind, maar dat ik gewoon even een minder fijn momentje heb. En daar is niets mis mee."

Heimwee? 'Probeer eens een paracetamol'

Praten over je heimwee is altijd een goed idee, zegt Vingerhoets. Ook afleiding kan helpen, net als iets meenemen vanuit huis, zoals een kussen of knuffel. Maar hij heeft nog een andere, opvallende tip.

"Een tijd geleden werd ik door een vrouw gebeld. Zij wilde heel graag met haar man drie weken naar Noorwegen, maar hij had altijd zo'n erge heimwee, dat dat niet kon. Ik heb haar toen geadviseerd om haar man de maximale hoeveelheid paracetamol te laten slikken om de effecten van heimwee tegen te gaan."

Of dat werkte? "Ik kreeg tijdens de vakantie al een mail dat het stukken beter ging. Af en toe laaide de heimwee nog op, maar als hij een paracetamol pakte, ging het wel weer."

Hoe dit kan? "Uit een Amerikaanse studie bleek een tijd geleden dat een paracetamol kan helpen bij liefdesverdriet. Er is onderzoek gedaan bij een groep studenten met liefdesverdriet. De ene groep moest dagelijks een dosis paracetaol nemen, de andere groep kreeg een placebo. Uiteindelijk bleek dat de groep die de paracetamol slikte, zich beter voelde dan de groep die de placebo kreeg."

'Weekje is meer dan genoeg'

Of Ilona ondanks haar heimwee al weer uitkijkt naar een volgende reis? "We hebben een prachtige vakantie gehad, alleen de volgende keer ga ik niet meer zo lang. Een weekje is meer dan genoeg."

Het hoogtepunt van de vakantie was dan ook om weer thuis te komen, vertelt ze. "Eindelijk weer mijn eigen douche en mijn eigen bed. Zalig! Ik kon wel bijna janken dat ik weer thuis was."