De stikstofdoelen een paar jaar vooruitschuiven: kan en mag dat wel?
Het regeerakkoord loslaten en de stikstofreductie toch nog even uitstellen. Het lijkt - na de uitspraken van Wopke Hoekstra die 2030 opeens niet meer 'heilig' noemde - een optie. Maar mag, en vooral kan dat zomaar?
Als je naar het juridische gedeelte kijkt, is daar geen simpel antwoord op te geven. Daar zo meer over. Maar als je de vraag aan hoogleraar evolutionaire ecologie Louise Vet stelt, is het antwoord klip en klaar: "Uitstel kan de natuur niet aan."
Vet stelt dat de problematiek al jarenlang vooruit is geschoven, nóg eens een paar jaar wachten, gaat niet meer. "We blijven het maar naar voren schuiven en we blijven maar naar geitenpaadjes zoeken om er weer een beetje vanaf te komen of er een andere wending aan te geven. Maar deze richtlijn - om in 2030 de uitstof van stikstof fors terug te dringen - is gebaseerd op hele goede wetenschappelijke kennis. Dat kun je niet zomaar aan de kant leggen. Uitstellen kan echt niet, het is namelijk al één over twaalf in Nederland."
'Moeten nu doorpakken'
Maar wat als we wel nog even wachten, om bijvoorbeeld alle neuzen in Nederland uiteindelijk dezelfde kant op te krijgen? Vet: "Dan denk ik dat we een heel aantal soorten verliezen. En dat kun je niet terugdraaien. We moeten nu doorpakken, niet meer twijfelen. Anders zullen we uiteindelijk eindigen met enorme eilanden van brandnetels en bramenstruiken, en meer niet."
Volgens Vet moet de politiek zich dus houden aan het regeerakkoord om de natuur nog te redden. Maar dan terug naar de wet. Want als je naar de Nederlandse wetgeving kijkt, kan uitstel wel.
De doelstellingen om de uitstoot van stikstof al in 2030 fors terug te dringen, zijn namelijk niet vastgelegd in de wet. In de wet staat nu nog dat de uitstoot van stikstof in 2035 met de helft moet zijn verminderd. Uitstel kan dus volgens de geldende Nederlandse wet.
Ook nog Europese regels
Maar dan is er nog de Habitatrichtlijn van de Europese Unie waar Nederland aan moet voldoen. In die richtlijn staan twee verplichtingen. De eerste kent geen deadline: we hebben de algemene verplichting om de natuur op orde te brengen en een gunstige staat van instandhouding te bereiken.
De tweede richtlijn is dat voorkomen moet worden dat een Natura 2000-gebied verslechtert. Welke deadline daar aan vasthangt, moet je dus eigenlijk per gebied bepalen, legt stikstofadvocaat Marieke Kaajan uit. "Je hebt een verslechteringsverbod per gebied, de kwaliteit mag dus niet slechter worden dan hoe het gebied erbij lag in 1994, 2000 of 2004 - dat is per gebied verschillend. Je moet dus per gebied bekijken of het gebied verslechtert als je de datum uitstelt."
'Kiezen tussen twee kwaden'
Veel Natura 2000-gebieden voldoen nu al niet aan de regels, en zijn er dus al slechter aan toe. Kaajan: "Als je daar nu al niet aan voldoet, dan maakt het juridisch niet meer zo veel uit als je niet voor 2030, maar voor 2035 kiest. Je kiest dan eigenlijk tussen twee kwaden."
Of 2030 'heilig' blijft, of dat het regeerakkoord toch wordt losgelaten, zal volgens politiek commentator Fons Lambie uiteindelijk afhangen van waar stikstofbemiddelaar Johan Remkes mee zal komen en hoe de discussie tussen de regeringspartijen daarna zal lopen.
