Als iedereen zou leven zoals wij Nederlanders, was de aarde nu 'opgebruikt'

Overshoot Day is de dag wanneer – vanaf 1 januari geteld – de mensheid wereldwijd net zoveel heeft opgebruikt (van aardse grondstoffen als hout, gewassen en vis) als wat onze planeet in één jaar tijd kan opbrengen en aan afvalstoffen kan verwerken.

Wereldwijd op 27 juli

Je kunt de datum voor de hele wereld uitrekenen: dit jaar zal die 27 juli zijn. Dit betekent dat we de aarde aan het uitputten zijn. Zo is nog altijd sprake van ontbossing.

Vrijwel ieder jaar valt de datum eerder, behalve in 2020. Door de coronapandemie was toen in de eerste helft van het jaar een daling van het gebruik van hulpbronnen.

Hieronder kun je zien hoe de dag ieder jaar eerder valt. In de vorige eeuw zaten we nog dicht bij 365 dagen. Toen consumeerden we bijna net zoveel als de aarde in een jaar kon regenereren.

Nederland heeft 3,6 planeten nodig

Overshoot Day is ook voor landen apart uit te rekenen. Voor Nederland is dat dus vandaag al. Als iedereen op aarde zou leven als in Nederland, zouden er 3,6 planeten zoals de aarde nodig zijn.

Hieronder kun je zien wat de Overshoot Day dit jaar is van andere landen in de wereld:

Ecologische voetafdruk

Hoeveel grond een individu per jaar nodig heeft, wordt ook wel uitgedrukt in de term ecologische voetafdruk. Het gaat om een gemiddelde, want niet elke hectare op de wereld brengt hetzelfde op. Er is uitgerekend dat onze aarde momenteel 1,6 hectare per persoon beschikbaar heeft. Een Nederlander heeft gemiddeld 5 à 6 hectare nodig, de wereldburger gemiddeld 2,75 hectare.

De gemiddelde wereldburger gebruikt dus ongeveer 75 procent te veel. Allemaal samen hebben we 1,75 aardes nodig. "Deze overschrijding tast de gezondheid van de planeet aan en daarmee ook de vooruitzichten van de mensheid", staat in het Living Planet Report 2022 van het Wereld Natuurfonds (WWF).

Hoeveel aarde gebruik jij?

Wil je weten wat jouw ecologische voetafdruk is? Op de website van het Wereldnatuurfonds kun je een vragenlijst invullen.

Als het zo doorgaat, zal de aarde ons uiteindelijk dwingen onze levensstijl aan te passen. Volgens de organisatie Overshoot Day is het onder andere noodzakelijk om minder fossiele brandstoffen te gebruiken. Ook zal de landbouw zich meer moeten richten op kringloop.

Volgens oprichter Mathis Wackernagel van Global Footprint Network zit ons land door de stikstofcrisis bijna op slot. "Het is mogelijk om te groeien en tegelijkertijd overshoot terug te dringen en biodiversiteit te herstellen. Daarbij zijn de kosten om nu in te grijpen en om te schakelen naar circulair op de lange termijn lager dan de kosten van niks doen."

'We leven ver boven onze stand'

Dat Overshoot Day voor ons zo vroeg in het jaar valt laat zien dat we ver boven onze stand leven in Nederland, zegt klimaatexpert Bart Verheggen. Hij wijst erop dat het Global Footprint Network  verschillende oplossingen aandraagt. "Klimaatverandering wordt hierin ook meegenomen: als we erin slagen om de CO2-uitstoot met 55 procent te verminderen in 2030, zal Overshoot Day met 32 dagen opschuiven. En door de helft minder dierlijke eiwitten te eten winnen we nog eens 13 dagen."

Door dergelijke maatregelen te nemen hoeven we als het ware minder tijd van de toekomst te lenen, zo legt Verheggen. "Of in andere woorden, dan hebben we minder aarde's nodig om op die voet door te gaan."