Frisse duik loopt soms dramatisch af: 'Ga direct water uit als je rilt'

De meeste waterliefhebbers zullen wel weten dat zwemmen in open water aan het begin van de zomer risico's met zich meebrengt. De watertemperatuur ligt midden juni op veel plekken nog vrij laag, vooral aan zee. 'Cold shock' is het risico dat dan op de loer ligt, waarschuwt Kees Brinkman van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM).

Eerst een teen

Wie weleens in een ijsbad is gestapt, zal het gevoel van zo'n cold shock herkennen. Het is een fysiologische reactie die ervoor zorgt dat het lichaam meteen naar adem hapt. Ook onder water. Het is sterker dan jijzelf en het kan letterlijk iedereen gebeuren, zegt Brinkman. "Daarom adviseren we mensen om zich rustig in het water te laten zakken in plaats van een duik in het diepe te nemen. Zorg dat je niet meteen kopje-onder gaat. Door eerst voorzichtig een teen in het water te steken, kan het lichaam zich voorbereiden op het temperatuurverschil."

Een ander risico is dat je door de plotselinge kou in een kramp schiet waardoor je je armen en benen niet goed kunt gebruiken om te zwemmen. Of dat het water op de trommelvliezen slaat en daarmee het evenwichtsorgaan aantast, zegt Brinkman. "Waardoor je letterlijk even niet meer weet wat boven en onder is. Ook daardoor kunnen zwemmers in serieuze problemen raken."

Heel verraderlijk is de onderkoeling die ontstaat als je te lang in het water verblijft. "Ga direct uit het water als je lichaam begint te rillen", adviseert Brinkman met klem. "Doe je dat niet, dan zal het rillen na verloop van tijd stoppen. Maar daarmee wordt het probleem juist erger zonder dat je het zelf doorhebt. Je omgeving kan het merken aan ongecontroleerde zwembewegingen of rare antwoorden. Als je dat bij iemand anders ziet gebeuren, zorg dan dat diegene snel uit het water wordt gehaald."

Zo overleef je een mui

En dan is er ook nog het risico op gevaarlijke stromingen in zee. Voor de Nederlandse kust liggen tientallen van zulke zogenoemde muien. De Reddingsbrigade heeft er zijn handen vol aan. "Als je in zo'n mui terechtkomt, trekt het water je steeds verder weg van het strand", legt verslaggever Geert Gordijn uit in deze video:

Als je iemand in het water in de problemen ziet, bel dan eerst 112, adviseert Ernst Brokmeier van de Reddingsbrigade. "Het eerste gevoel is misschien om er meteen achteraan te springen en diegene te helpen. Maar aan iedere reddingspoging zit ook een zeker risico: je kunt in dezelfde stroming of kou terechtkomen. Of degene die je wilt redden is twee koppen groter dan jij en trekt jou in zijn of haar paniek ook naar beneden."

Jongetje gered in Scheveningen

Het noodnummer bellen dus en ondertussen het hoofd koel houden. "In zo'n situatie lopen gevoel en verstand echt door elkaar heen", zegt Brokmeier. "Bedenk ook of er andere manieren zijn om iemand te helpen, bijvoorbeeld vanaf de kant met een stok of touw."

"Er wordt weleens geroepen: doe het niet. Maar ik snap ook wel dat mensen niet zomaar kunnen toekijken", zegt Brokmeier. "We zien gelukkig dat de meeste reddingspogingen goed gaan. Zo wist afgelopen weekend een vrouw een jongetje in Scheveningen uit het water te halen, terwijl tientallen anderen toekeken. Ik durf wel te zeggen dat hij het anders niet had overleefd."

Vier doden in amper twee weken 

Elk jaar komen tientallen mensen om het leven door verdrinking. De meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek dateren van 2021, toen waren het er 80.

Vrijdag 27 mei overleed een 41-jarige man in Roermond toen hij in een plas aan de Maas dook om een mobieltje te redden. Een dag later verdronk een 27-jarige Roemeen in een natuurgebied in Dorst (Noord-Brabant).

Afgelopen zaterdag kwam een 13-jarig meisje om het leven in een zwemplas bij Albasserdam. Maandagavond overleed een 21-jarige man in de Vinkeveense Plassen toen hij een 25-jarige zwemmer te hulp schoot.

Volgende maand komt het CBS met cijfers over het aantal verdrinkingsdoden in 2022.