Zo moet voetballer Promes in Nederlandse cel terechtkomen

1. Hoe werkt zo’n uitleveringsverzoek precies?

"Het is gebruikelijk om eerst een zogeheten 'red notice' uit te vaardigen", zegt Knoops, die ook lead counsel (de leider van een team advocaten) is voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. "Dat moet via Interpol. Een red notice is in feite een voorbode van een internationaal arrestatiebevel, een verzoek aan andere landen om een persoon te lokaliseren en aan te houden. De volgende stap is een uitleveringsverzoek."

Promes had als stervoetballer bij Spartak Moskou in Rusland een luxe leven. Hij was met zijn club op trainingskamp in Dubai waar hij onder huisarrest werd geplaatst nadat hij daar begin deze maand een aanrijding veroorzaakt zou hebben. Hij werd gisteren op verzoek van Nederland aangehouden.

Na de aanhouding heeft Nederland 60 dagen de tijd om een officieel verzoek tot uitlevering in te dienen. Knoops: "Dat gaat via het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie naar de autoriteiten in Dubai."

Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie laat desgevraagd aan RTL Nieuws weten 'dat Nederland zeker een verzoek tot uitlevering zal indienen'. De woordvoerder wilde niet zeggen op welke termijn dat zal gebeuren.

2. Moeten landen een verdrag hebben voor uitlevering?

Niet per se. Knoops haalt het voorbeeld aan van crimineel Ridouan Taghi, die in december 2019 - eveneens in Dubai - werd opgepakt op verzoek van Nederland. Er bestond op dat moment geen uitleveringsverdrag met de Verenigde Arabische Emiraten, waar Dubai onder valt, toch werd Taghi binnen een week op een vliegtuig naar Nederland gezet.

"Een land mag een niet-ingezetene alleen uitzetten wanneer het daar een goede reden voor heeft", zegt Knoops. "Taghi is Dubai uitgezet als ongewenst vreemdeling. Maar er kwam wel veel kritiek op die gang van zaken, omdat vermoed werd dat Nederland de hand zou hebben gehad in die ongewenstverklaring. En dat is eigenlijk niet zoals het hoort als er geen verdrag is."

Dubai en Nederland sloten in augustus 2021 alsnog een officieel uitleveringsverdrag.

3. Hoe gaat het nu verder in Dubai?

"Een uitleveringsrechter in Dubai moet het uitleveringsverzoek toetsen aan de afspraken in het verdrag", legt Knoops uit. "Een belangrijke voorwaarde in dit verdrag is dat iemand verdacht wordt van (of al veroordeeld is voor) een delict waarop ten minste één jaar gevangenisstraf staat. Voor een verkeersovertreding wordt deze procedure niet in gang gezet."

Een andere vereiste is dat het betreffende delict in beide betrokken landen strafbaar is. Uitzonderingen zijn er ook: in de meeste internationale verdragen is afgesproken dat er niet uitgeleverd wordt als er sprake is van een militair delict of een politieke vervolging.

De zitting in Dubai zal 'niet het karakter van een inhoudelijke strafzaak' hebben, benadrukt de strafrechtadvocaat. "De rechter buigt zich niet over de vraag of Promes zich schuldig heeft gemaakt aan de delicten waarvoor Nederland hem vervolgt of veroordeeld heeft. Dat is aan justitie in Nederland om te beoordelen."

Promes mag zich tijdens de zitting wel laten verdedigen door een advocaat. "Dat moet een lokale advocaat zijn", zegt Knoops. "Maar die mag zich wel laten adviseren door juristen uit het buitenland, bijvoorbeeld uit Nederland of Rusland."

4. Kan de uitlevering nog afketsen?

"Dat zou kunnen", zegt Knoops, "als Promes bij de uitleveringsrechter direct en overtuigend kan aantonen dat hij onschuldig is. Dat moet onverwijld gebeuren, wat betekent dat je het bewijs tijdens de zitting paraat moet hebben, en niet over een maand of zoiets. Dat bewijs moet erg sterk zijn. Ik heb dat zelf maar heel zelden meegemaakt. Één keer was in Sierra Leone in 2006, toen ik kon aantonen dat een verdachte tijdens zijn vermeende misdaden in militaire detentie had gezeten. Maar zoals gezegd, dat is heel zeldzaam. Kun je je onschuld niet aantonen, dan zal een rechter je verzet tegen de uitlevering afwijzen."

5. Wanneer wordt Promes op het vliegtuig gezet?

Hier zijn twee routes mogelijk, legt Knoops uit. Promes verzet zich niet of Promes verzet zich wel tegen de uitlevering. "In het eerste geval kan het snel gaan, want dan hoeft er verder geen rechter aan te pas te komen. Dan hoef je in feite alleen een vlucht te regelen. Dat kan binnen enkele weken."

Maakt de voetballer wel bezwaar tegen zijn uitlevering, dan kan het 'nog maanden' duren, denkt de advocaat. "Want dan krijg je een rechtszaak, en ik heb zelf ervaren dat het ook in Dubai even duurt voordat zaken op de agenda komen."

De inhoudelijke behandeling zelf kan ook enkele dagen duren, weet Knoops. "Een rechter moet toetsen of Nederland voldoende onderbouwing en documenten heeft aangeleverd, waaruit blijkt dat er inderdaad een strafbaar feit is gepleegd. Ik heb weleens meegemaakt dat een rechter Nederland om meer informatie vraagt. Dan duurt het nog langer."

Bovendien, zegt Knoops, speelt mee dat het verdrag nog heel nieuw is: "Er is nog geen jurisprudentie over hoe dit verdrag moet worden uitgelegd en getoetst. Een rechter moet dus nog bepalen hoe bepaalde regels in de praktijk uitgelegd moeten worden. Dat kan tijd kosten. Deze zaak is niet met één pennenstreek gedaan."

Twee celstraffen: hoe zat het ook alweer?

Promes werd in december 2020 opgepakt omdat hij zijn neef met een mes in de knie zou hebben gestoken. In juni 2023 werd hij hiervoor door de rechter veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf, voor zware mishandeling. Promes heeft hoger beroep aangetekend tegen deze veroordeling, die mede tot stand kwam nadat de voetballer zelf in telefoongesprekken over de steekpartij verteld had. Hij werd op dat moment al afgeluisterd door de politie, omdat hij verdacht werd van betrokkenheid bij drugshandel.

De drugshandel zou verlopen zijn via de haven van Antwerpen. Onder leiding van de voetballer zouden er in januari 2020 twee ladingen cocaïne gesmokkeld zijn. De eerste partij bevatte zo'n 650 kilo cocaïne. Een paar dagen later werd zo'n 713 kilo coke onderschept in Antwerpen. Vorige maand werd Promes hiervoor veroordeeld: hij kreeg een celstraf van zes jaar opgelegd. Ook in deze zaak gaat Promes in hoger beroep, hebben zijn advocaten laten weten.