Zorgen over epidemie parvovirus, gevaarlijk voor ongeboren kinderen: 'Nooit eerder gezien'
In Europa woedt 'een ongekende epidemie' van het parvovirus, zeggen specialisten van het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij waarschuwen ervoor omdat het virus zwangere vrouwen kan besmetten waardoor het ongeboren kind in de baarmoeder kan overlijden. Het parvovirus veroorzaakt 'de vijfde ziekte'.
Het onderwerp werd deze week op de kaart gezet door hoogleraar verloskunde Monique Haak van het LUMC. Zij luidt in een bericht op haar LinkedInpagina de noodklok over het oprukkende virus. "Stilletjes voltrekt zich een enorme infectiegolf die volstrekt gezonde ongeboren kinderen bedreigt", schrijft ze.
Nooit eerder gezien
De cijfers achter de noodkreet zijn duidelijk, zegt Haak desgevraagd tegen RTL Nieuws: "In de meeste jaren behandelen we een of twee ongeboren kinderen voor een besmetting. Soms kunnen dat er vier of vijf zijn, het hoogste dat we ooit zagen was zes. Maar in het laatste half jaar hebben we al meer twintig behandelingen uitgevoerd. Een piek van deze omvang hebben we nooit eerder gezien."
Haar oproep is vooral bedoeld voor professionals, dus verloskundigen en huisartsen. Voor zwangere vrouwen zijn de symptomen moeilijk te onderscheiden, maar zorgprofessionals zijn erop getraind de signalen te herkennen. "Het is dus vooral een oproep om extra alert te zijn", zegt ze.
Haak benadrukt dat ze geen paniek wil zaaien: "Het blijft zeldzaam. In de meeste gevallen waarin een zwangere vrouw het parvovirus krijgt, gebeurt er niets met de foetus."
Besmettingen met het parvovirus verlopen bijna altijd zonder problemen. Het virus veroorzaakt de vijfde ziekte, een bekende kinderziekte. Voor kinderen is een besmetting onschuldig, meestal blijft het bij huiduitslag en vlekjes op de huid, soms gepaard met koorts en jeuk. Volwassenen die het virus krijgen, kunnen last hebben van pijnlijke gewrichten en stijve handen en voeten.
Gevaarlijk in zeldzame gevallen
Maar als een zwangere vrouw besmet raakt, kan dat in zeldzame gevallen gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind. Wordt de besmetting niet behandeld, dan kan dat zelfs leiden tot een stilgeboorte.
Overigens heeft 60 tot 70 procent van alle vrouwen het virus al doorgemaakt vóór hun vruchtbare periode, volgens het RIVM. Zij kunnen het dan niet opnieuw oplopen, en het ook niet doorgeven aan de foetus.
"Het virus is voor ongeboren kinderen alleen gevaarlijk in de eerste 20 weken van de zwangerschap", legt Haak uit. "In die fase kan er bloedarmoede optreden. En dat kan tot een stilgeboorte leiden."
Wanneer het virus bij een zwangere vrouw wordt gesignaleerd, en de foetus blijkt er ziek van te zijn, dan wordt een bloedtransfusie uitgevoerd bij het ongeboren kind. Die ingreep wordt in Nederland alleen in het LUMC gedaan. "Van de zwangere vrouwen die wij onder behandeling krijgen, komt het in negen van de tien gevallen alsnog goed", zegt Haak.
Een klein deel van de kinderen krijgt later te maken met leer- en ontwikkelingsproblemen. "Maar dat geldt alleen voor de kinderen die het ernstigst ziek waren door de besmetting."
Het onderzoeksinstituut Nivel signaleert een stijging van het aantal besmettingen met de vijfde ziekte, niet alleen in Nederland, maar in heel Europa.
Inhaalslag na coronaperiode
Een woordvoerder van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zegt dat er een relatie kan zijn met de coronaperiode. "Tijdens de lockdowns zijn relatief weinig mensen besmet met dit virus. Het kan zijn dat het nu een inhaalslag maakt. Maar we zien sowieso elke drie tot vijf jaar een opleving van het virus, dus in die zin is er niets geks aan de hand."
Zwangere vrouwen hoeven volgens het RIVM nu niet weg te blijven bij crèches en scholen. "Als een kind klachten krijgt, is de besmettelijke periode namelijk al voorbij. Wij ontraden de toegang tot een crèche daarom niet. Met halen en brengen van kinderen is de kans bovendien klein dat je besmet raakt."
Het is wél belangrijk dat vrouwen in de eerste 20 weken van hun zwangerschap een huisarts of verloskundige raadplegen wanneer ze in contact zijn geweest met iemand die de vijfde ziekte heeft, benadrukt de woordvoerder.
Wat is de vijfde ziekte?
Een van de bekende kinderziektes; dit zijn erg besmettelijke ziektes, die de meeste mensen om die reden al oplopen in hun kindertijd. Nadat de ziekte is uitgewoed, ben je voor de rest van je leven immuun. Deze kinderziektes zijn: mazelen, roodvonk, rodehond, vierde ziekte, vijfde ziekte, zesde ziekte en waterpokken. Vaak worden ook de hand-voet- en mondziekte en de bof in dit rijtje genoemd.
De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het parvovirus B19. Het verspreid zich door speekseldruppeltjes of een bloedtransfusie. Zwangere vrouwen kunnen het via de bloedbaan aan hun ongeboren kind doorgeven.
Een vaccin tegen het parvovirus is er niet. Dit is niet ontwikkeld omdat de ziekte bij mensen redelijk onschuldig is en meestal na een week weer voorbij is.