Beruchte hooikoortsplant rukt steeds verder op: 'Verspreiding moet worden gestopt'

De alsemambrosia wordt overal steeds vaker waargenomen: zowel in tuinen, openbaar groen als in natuurgebieden. "De pollen kunnen ernstige hooikoortsklachten veroorzaken", zegt onderzoeker Letty de Weger van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Langer hooikoortsseizoen

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarschuwde mensen vorig jaar om de plant uit hun tuinen te verwijderen. Toch kwam de plant in 2023 14 procent vaker voor dan het jaar ervoor, blijkt uit een telling van FLORON. Het aantal meldingen is sinds 2015 gestaag toegenomen.

Alsemambrosia is een eenjarige exotische plant die oorspronkelijk uit Noord-Amerika komt en per ongeluk in Europa terechtkwam via goederenvervoer. Ook werden de zaden gebruikt in vogelvoer. Sinds het begin van deze eeuw verspreidt de plant zich in vele Europese landen, ook in Nederland.

Volgens De Weger zorgt de sterke aanwezigheid van de alsemambrosia ervoor dat er steeds meer hooikoortspatiënten bij komen. "Het is een plant waar veel mensen allergisch voor kunnen worden," zegt ze. "De alsemambrosia bloeit van half augustus tot in oktober. Daardoor wordt het hooikoortsseizoen langer. In deze periode zijn de meeste andere planten al uitgebloeid."

Volgens Chris van Dijk van het Kenniscentrum Invasieve Exoten groeit de hooikoortsplant in bermen, bouwplaatsen, tuinen en rommelige verlaten terreinen. Klimaatverandering speelt een belangrijke rol bij de verspreiding, vertelt hij. 

"Omdat we de afgelopen jaren steeds te maken hebben met een warm en droog najaar, krijgt de plant de kans om vruchtbare zaden te maken", zegt hij. "De zaden zijn zeer kiemkrachtig. Deze kunnen tientallen jaren goed blijven als ze in de bodem terechtkomen."

Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) wordt alsemambrosia niet gezien als een invasieve exoot. "Voor zover bekend brengt de plant geen schade toe aan de natuur, dus valt die niet onder de Europese definitie van invasieve exoten", zegt een woordvoerder.

Geen natuurlijke vijanden

Maar dat stelt Van Dijk niet gerust. Het wordt steeds lastiger om de plant te bestrijden omdat die veel zaden maakt die door vogels en akkerbouwmachines worden verspreid. De plant heeft ook eigenschappen die de bestrijding daarvan bijna onmogelijk maakt. 

"Wat het een vervelende plant maakt, is dat die de ontkieming van de zaden van andere planten afremt. Dit komt door een bepaalde stof die de plant in de bodem verspreidt," zegt hij, "Er zijn ook geen natuurlijke vijanden die de verspreiding kunnen beperken."

Restafval

Hoewel alsemambrosia aan een opmars in Nederland bezig is, ziet De Weger geen toename in de hoeveelheid alsemambrosiapollen in de lucht. Maar dat neemt volgens haar niet weg dat de plant bestreden moet worden. "We willen voorkomen dat er grote hoeveelheden pollen vrijkomen. Daarvoor moet de verspreiding van de plant zoveel mogelijk worden tegengehouden."

Volgens Van Dijk kan iedereen in Nederland bijdragen aan de bestrijding van de hooikoortsplant. Hij geeft mensen die de plant in hun tuinen aantreffen de tip om die te verwijderen. "Het liefst zo vroeg mogelijk voordat die bloeit," zegt hij. "Daarvoor is het van belang om handschoenen te gebruiken. De plant kan namelijk huidirritaties veroorzaken." Onderzoeker De Weger geeft de tip de verwijderde planten bij het restafval te gooien. "Zo weet je zeker dat-ie volledig vernietigd wordt."

Ook gemeenten kunnen een rol spelen in het voorkomen van hooikoortsklachten door beter te kijken naar waar ze bomen en planten neerzetten: