Koert kiest nu voor leven mét pijn, na jarenlange verslaving aan zware pijnstillers

Terwijl Koert een kop koffie zet, wijst niks op de pijn die hij ook vandaag weer in zijn lichaam voelt. "Ik heb een goede dag. Dat wil zeggen dat de pijn vandaag hanteerbaar is en me niet in de weg zit om te doen wat ik wil." Al elf jaar lang trekt er dag in dag uit een zeurende – vaak stekende - pijn door zijn linkerbeen, die uitstraalt van zijn rug tot aan zijn tenen. "Het zijn de onzichtbaarheid en de ongrijpbaarheid van de pijn die zorgen voor onbegrip. Het is geen kwestie van even doorbijten."

Koert had dan ook nooit durven dromen dat het op 6 oktober 2024 gaat gebeuren: dan loopt hij samen met zijn zoon de Singelloop in zijn woonplaats Breda, vertelt hij glimlachend van trots. "Hoe meer pijn, hoe minder ik altijd bewoog. Totdat ik leerde dat beweging juist een positieve invloed kan hebben."

Koert is negentien jaar en eerstejaarsstudent Toerisme, wanneer hij voor het eerst rugklachten krijgt. Vertild of verstapt is zijn eerste logische gedachte. Maar in plaatst van dat de klachten overgaan, wordt de pijn steeds erger. "Het voelde alsof er continu stroomstootjes door mijn lichaam gingen." Uiteindelijk blijkt dat hij een hernia heeft en geopereerd moet worden. "Ik stond volop in het leven. Ik wilde naar colleges en feestjes. In plaatst daarvan lag ik maanden plat op bed."

Na de operatie is de pijn in één klap verdwenen. "Ik wilde dan ook de wereld gaan ontdekken." Koert rondt zijn studie af, gaat reizen, vindt een leuke drukke baan en bouwt na verloop van tijd met zijn vriendin een gezin op. Af en toe speelt zijn rug wat op, maar dat trekt na een paar dagen weer weg. "Het was gewoon mijn zwakke plek."

Totdat er in 2013 - een jaar nadat hij voor de derde keer vader werd - opnieuw een intense stekende pijn door zijn lichaam trekt. "Ik herkende het gelijk. Het was dezelfde vreselijke herniapijn als in 1993." Toch blijft Koert koel. "Ik dacht heel naïef: kom maar op met die operatie, dan kan ik er weer vijftien jaar tegenaan."

Maar zo eenvoudig is het niet. Omdat de hernia op precies dezelfde plek zit, willen de artsen in zijn woonplaats Breda niet nog eens opereren. Het zou te veel littekenweefsel opleveren, dat ook druk op zenuwen kan uitoefenen. Uiteindelijk komt Koert bij een arts in Turnhout terecht, die wel een operatie aandurft. De pijn stopt. "Ik was zo opgelucht, maar dit gevoel duurde niet lang." Na drie maanden voelt Koert de pijn weer langzaam opkomen. De arts zegt dat hij niets meer voor hem kan doen. "Dat was verschrikkelijk om te horen. Ik schoot in paniek en zakte wel even in een gat. Moest ik deze pijn echt gaan verdragen?"

Niet de vader die hij wilde zijn

Chronische pijn is pijn die langer aanhoudt dan drie tot zes maanden. De 'alarmwekker' van je zenuwstelsel gaat nog af, terwijl er meestal geen letsel meer is. Dat betekent niet dat de pijn niet echt is, alleen is deze niet meer functioneel. "Bij mij ging het alarm af door de hernia, maar nadat deze was opgelost is het alarm nooit meer uitgegaan."

Omdat Koert niet lang kan stilzitten en staan, komen alle autoritjes op de schouders van zijn vriendin terecht en mist hij een hoop mooie momenten. "Dit was niet de partner die ik wilde zijn. Niet de vader die ik wilde zijn. Ik wilde mijn kinderen wel in voorstellingen zien schitteren en langs de zijlijn van het voetbalveld kunnen toejuichen. Het is verschrikkelijk als dat niet kan. Mijn pijn heeft impact op het hele gezin. En dat is misschien ook wel waar ik het meeste moeite mee heb gehad. Soms voelde het daardoor alsof ik faalde, als vriend en als vader."

Omdat hij alles wil doen om dit te veranderen, volgt er een slopende zoektocht binnen de zowel medische wereld als alternatieve geneeswijzen. Van pijnblokkades en nieuwe operaties tot aan accupunctuur en kleurentherapie: Koert probeert het allemaal. "Iedere keer dat ik aan iets nieuws begon, had ik weer hoop. En ik niet alleen, mijn vriendin en kinderen net zo goed. Maar ook iedere keer weer kwam de teleurstelling. De pijn bleef. Niks hielp."

"Ik kan me nog zo goed herinneren hoe mijn tienjarige zoontje naar me keek, toen ik thuiskwam uit het ziekenhuis na mijn (vooralsnog) laatste operatie aan mijn onderrug. Hij stond in de deuropening op me te wachten, met zijn voetbal onder de arm. 'Papa, kunnen we nu weer voetballen?', vroeg hij me verwachtingsvol. Ik zag de teleurstelling op zijn gezichtje toen ik met moeite naar de voordeur schuifelde. Met trillende lip stamelde hij: 'Maar zo kun je toch niet rennen?'. De arts had hem verteld dat papa na zijn operatie misschien wel weer een balletje met hem kon trappen. Het deed zo'n pijn dat ik zijn verwachting op dat moment niet kon waarmaken."

Ondertussen is de pijn nog altijd ondragelijk en wordt er door de huisarts zware pijnstilling voorgeschreven: opioïden – in de volksmond ook wel 'opiaten' genoemd. "Hij noemde wel kort de mogelijke bijwerkingen, maar ik hoorde het niet eens. Het enige wat ik dacht was: deze pijn moet stoppen."

Olifant omleggen

"Tramadol, oxycodon, palladon: ik heb het allemaal – los van elkaar – voorgeschreven gekregen." De dosis wordt steeds een beetje opgehoogd. "Op een gegeven moment nam ik doseringen waarmee je een olifant kunt omleggen. Maar omdat mijn lichaam er al zo aan gewend was geraakt, moest ik blijven ophogen. Ik was ervan afhankelijk." Toch ziet Koert zichzelf nog niet als verslaafde. "In mijn ogen waren dat mensen die vrijwillig drank of drugs naar binnen werkten. Ik had dit voorgeschreven gekregen door doktoren. Het was echt ergens voor."

Hoewel de hoge doseringen de pijn moeten verzachten, brengen ze ook neveneffecten met zich mee. Koert krijgt steeds meer last van zogenoemde 'watten in zijn hoofd'. "Als ik aan de keukentafel zat, was het alsof de gesprekken niet echt binnenkwamen. Alles leek gedempt, alsof ik continu met mijn hoofd onder water zat." Zijn geheugen wordt ook steeds slechter en hij kan zich niet goed concentreren. "Ik heb het zo vaak van mijn vriendin gehoord: Heb je wel naar me geluisterd? Tuurlijk deed ik dat, maar het was lastig om me te herinneren wat er drie dagen geleden gebeurde. Ik had anderen nodig om mijn geheugen op te frissen en dat frustreerde me enorm. Waarom kon ik niet gewoon onthouden wat ze me gevraagd had?"

Uiteindelijk belandt hij midden in de nacht op de eerste hulp met acute obstipatie. "Ik heb daar twee dagen gelegen om alles schoon te spoelen." 

Koert zit met zijn benen over elkaar aan de ronde keukentafel. "Excuus voor dit onfrisse verhaal", verontschuldigt hij zich met een ongemakkelijke glimlach. "Maar je kunt je voorstellen dat dit geen pretje was." Toch wil hij het vertellen, omdat de obstipatie ook een gevolg is van het jarenlange medicatiegebruik. 

"Dit wilde ik niet nog eens meemaken." Het is de druppel waardoor Koert besluit om zijn medicijngebruik af te bouwen. "Ik vond het heel spannend, want aan de andere kant stond de pijn weer op me te wachten." Toch besluit hij er vorig jaar december voor te gaan. "Ik wilde er weer met volledige concentratie kunnen zijn voor mezelf, mijn vriendin en kinderen."

Hij laat zich opnemen in verslavingszorginstelling Novadic-Kentron in Noord-Brabant. Het speciale 'pijnprogramma' wat ze hier aanbieden, is bedoeld voor mensen die verslaafd zijn geraakt aan zware pijnmedicatie. "Ik dacht: ik loop na drie weken afgekickt weer naar buiten, maar dat bleek zo niet te gaan. De opiaten moesten over zeven maanden geleidelijk worden afgebouwd." Na een voorbereidende periode van coaching en (groeps)gesprekken, gevolgd door drie weken intern in de kliniek, wordt het programma thuis voortgezet. "Ik werd niet alleen begeleid in het afbouwen van de medicatie, maar leerde ook hoe ik anders kon omgaan met de pijn."

"Wat fysiek begon, werd ook mentaal", vertelt Koert. Er zijn een hoop factoren die invloed hebben op de pijn, legt hij uit. "Denk aan stress, je zorgen maken over je toekomst, maar ook artsen die tegen je zeggen dat je er maar mee moet leren leven. Ik bleef maar zoeken naar die allesomvattende oplossing. Maar uiteindelijk moest ik het in mezelf zoeken. Ik moest zelf weer de regie zien te krijgen over mijn pijn en mijn brein veilige boodschappen geven."

"Als ik nu naar mezelf kijk, is de pijn er nog steeds, maar deze staat niet meer zo centraal. Ik heb het omarmd. Ik leef mét de pijn in plaats van gebukt onder de pijn. De gedachte dat het waarschijnlijk nooit meer weggaat, is dragelijk geworden."

Het maken van muziek helpt hem om de regie terug te krijgen. "Als ik achter mijn piano kruip, dan voel ik minder pijn. Muziek maken, vraagt zoveel van beide hersenhelften dat er tijdelijk geen andere prikkels binnenkomen. Ook geen pijnprikkels." Inmiddels speelt Koert in drie verschillende bands. "Op het podium staan levert meer pijn op, maar biedt ook afleiding. Dan heb ik geen tijd om met de pijn bezig te zijn." De pianoklanken werken bovendien als uitlaatklep wanneer hij het moeilijk heeft. "Ik ben heel nuchter en probeer dingen altijd positief te bekijken, maar soms lukte dat gewoon niet meer. Dan huilde ik wanneer niemand thuis was en stelde ik mezelf de vraag: hoe moet dit verder?" 

Daar lijkt hij nu het antwoord op gevonden te hebben. Sinds juni dit jaar is Koert helemaal van de zware medicatie af – ook wel 'opiaatvrij' zoals hij het zelf zegt. "Ik kan weer genieten van dingen. Dat merk ik bijvoorbeeld ook als ik nu een optreden heb met een band. Het komt allemaal veel meer binnen, ik voel het echt." Van mensen in zijn omgeving hoort Koert dat ze hem een stuk opgewekter, meer aanwezig en minder vlak in zijn emoties vinden. "Het was van tevoren nooit mijn doel om helemaal op nul uit te komen met mijn medicatiedosis. Maar dat ze nu helemaal mijn lijf uit zijn, voelt bevrijdend."

Koert merkt niet dat de pijn is toegenomen de afgelopen maanden. In de afkickkliniek legden ze hem uit hoe dat kan. "Opiaten kunnen pijn ook juist versterken." Dit komt doordat je immuunsysteem vecht tegen deze lichaamsonvriendelijke indringer. Tegelijkertijd onderdrukt het je natuurlijke pijndemping ook. Je brein merkt dat de alarmwekker steeds minder goed doordringt, waardoor het alarm alleen maar harder gaat loeien. "Dit was echt een schokkende ontdekking. Als ik dit eerder had geweten, was ik gelijk gaan afbouwen. Opiaten zijn nooit een goede lange termijnoplossing."

Koert pleit dan ook voor betere voorlichting en maatregelen rondom chronische pijnklachten en het gebruik van zware pijnstilling. Om hier zelf aan bij te dragen, richtte hij met een aantal anderen het platform Pijnstad op: een online omgeving waarbij ze mensen met chronische pijn in contact brengen met elkaar en meer grip geven op hun pijn, door het verstrekken van informatie, tips en ervaringsverhalen.

"Ik hoop andere chronische pijnpatiënten mee te kunnen geven hoe belangrijk het is om te ontdekken hoe ze zelf de regie weer terug kunnen nemen over hun leven. Dat is voor iedereen net anders, maar het belangrijkste is: blijf niet steken in de rol van slachtoffer en ga op zoek naar manieren om je leven weer leuk te maken. Het kan echt. Voordat je het doorhebt, sta je met drie bands op het podium en loop je vijf kilometer hard tijdens de Bredase Singelloop. Mét pijn."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.