De kracht van positieve invloed: Referinio (34) weet wat jongeren nodig hebben

18 was Referinio (nu 34) toen hij na een naar eigen zeggen goede jeugd in Amsterdam en Almere op zichzelf ging wonen. Hij kwam uit een gezin met vijf kinderen en voetbalde veel op straat, was graag actief. "Mijn moeder en stiefvader waren best streng. Er waren duidelijke regels, bijvoorbeeld over hoe laat ik thuis moest zijn. Vrienden kregen op die leeftijd meer ruimte thuis, dat wilde ik ook. Dus ik dacht: ik moet het huis uit, dit gaat niet meer samen."

'Verleidingen van de wereld' 

Referinio ging bij een vriend wonen, die samen met zijn vriendin in Almere onderhuurde. Maar dat ging te stroef: die vriendin wilde volgens Referinio niet dat hij daar woonde, en probeerde hem er zo snel mogelijk weer uit te werken. En ondertussen volgde hij de mbo-opleiding sociaal werk en moest hij leren om – ook financieel – zijn eigen boontjes te doppen en 'om te gaan met de verleidingen van de wereld', zoals hij dat noemt. "Dus ik ging veel naar feestjes, dronk veel alcohol, rookte wiet en had al snel schulden."

Het was de hulp van zijn omgeving én hulpverleners die hem weer op het juiste pad zette. "Toen ik het huis uit was gezet, kon ik begeleid gaan wonen. Dat ging toen gelukkig nog best snel als je kijkt naar de wachtlijsten van tegenwoordig. En daar kreeg ik hulp om mijn financiën onder controle te krijgen." 

Voetbaltrainer

Daarnaast waren er zijn broer, die hem een baantje bezorgde bij de Burger King, een buurjongen die ervoor zorgde dat hij naar de sportschool ging en daardoor meer zelfvertrouwen kreeg, en zijn voetbaltrainer. "Die kwam ik tegen voor zijn schoenenwinkel in Almere, nadat ik wiet had gerookt. Hij kende me al een paar jaar, we maakten een praatje en hij vroeg: 'Heb je gerookt?' Ik zei: 'Ja joh, ik doe gewoon mijn ding, laat me gewoon'." 

"Maar hij zei dat ik mijn hele leven aan het vergooien was, en hij me zo niet kende. Dat bleef toch in mijn hoofd hangen. Hij kende mij, hij wilde het beste voor mij, dat wist ik. Ik heb mezelf daarna goed in de spiegel aangekeken en dacht: hij heeft gelijk. Ik moet echt betere keuzes gaan maken. Daarna ben ik gestopt met wiet roken."

Het was voor hem het bewijs: je hebt mensen nodig in je leven die een positieve invloed op je hebben. "Niet alleen je familie, maar ook andere mensen. Het is zo belangrijk dat die je durven te corrigeren, en dat jij dan openstaat voor die feedback. Ik vind het heel jammer om te zien hoe individualistisch we met zijn allen worden. Natuurlijk denk je als je aangesproken wordt even: wie ben jij om mij te zeggen dat ik dit niet mag doen? Maar ook dan blijven die woorden misschien wel hangen en kunnen ze net zijn wat iemand op dat moment nodig heeft."

Zoontje van 10 maanden

Het is het adagium waar Referinio, nog altijd in Almere, 16 jaar later nog elke dag naar leeft. Hij heeft inmiddels een vrouw, een zoontje van 10 maanden, een eigen sportschool – Refs Army. Maar het jongerenwerk laat hij niet los. "Voorheen werkte ik bij een jongerencentrum, nu bij een ROC – waar ik leerlingen help die naar mij toe komen met vragen over financiën, hun studie of thuissituatie, maar ook zelf leerlingen opzoek die vaak alleen zitten of opvallend gedrag vertonen –en op straat. En ook in mijn sportschool komen veel jongeren die ik probeer te helpen om een positieve draai aan hun leven te geven."

Hoe dat werkt, verschilt per functie. Maar een voorbeeld: op straat, in de Stedenwijk in Almere, trapt hij een balletje mee met jongeren op een veldje. "Als we elkaar dan een beetje kennen, dan kan ik vragen: 'Hé, je had gisteren toch die toets voor Nederlands? Hoe ging dat?' Of: 'Hoe ging je sollicitatiegesprek?' En als ze vertellen dat het niet zo goed ging, dan probeer ik ze te motiveren om het de volgende keer beter te doen. Met tips, of met bemoedigende of strengere woorden. Maar net wat voor hen werkt."

Doorverwijzen naar verslavingszorg

Een ander voorbeeld: een jongen die hij al jaren kende vanuit het jongerencentrum, die tijdens corona depressief werd. Hij ging wiet gebruiken om zich beter te voelen, maar kwam daardoor in psychoses terecht. "Ik nodigde hem uit om twee keer per week bij mij te komen sporten. Zo bouwden we een betere band op en kon ik achterhalen waar hij behoefte aan had. Uiteindelijk heb ik hem doorverwezen naar verslavingszorg. De depressief verdwenen, en doordat hij geen drugs meer gebruikte de psychoses ook." 

"Heel veel kleine succesjes", noemt Referinio ze als antwoord op de vraag waarom hij dit werk blijft doen – en zelfs uitbreidt. Want ook in de sportschool die hij nu zo'n vier jaar heeft, richt hij zich met verschillende programma's op jongeren die een steuntje in de rug kunnen gebruiken.

Talent en passie 

"Of het nu is omdat ze willen afvallen, zelfverzekerder willen zijn of ritme moeten krijgen. Ze komen op de sportschool laagdrempelig binnen. En dan leer ik ze kennen, en kan ik ze helpen met andere problemen die ze hebben. Of zelf, of doordat ik een groot netwerk heb en weet naar wie ik ze kan doorverwijzen." 

"De belangrijkste vraag die ik ze stel, is: wat is jouw talent of passie? Dat is geen makkelijke vraag, maar die is zo belangrijk. Als je weet wat je wil, dan kun je daar, eventueel met hulp, naartoe werken." 

Want daar wil hij duidelijk in zijn: Referinio lost problemen niet op voor jongeren, hij geeft ze handvatten om dat zelf te doen. "Hier in Almere zijn er bijvoorbeeld veel éénoudergezinnen. Als die ouder werkt om het gezin draaiende te houden, dan is er minder tijd voor de kinderen. Die zijn dan vaker met leeftijdsgenoten op straat." 

'Ze moeten het zelf doen'

"Ik help ze zien wat de juiste richting is voor hen, en geef ze tips als ze die nodig hebben, maar ze moeten het echt zelf doen. Je kunt je niet laten tegenhouden door tegenslagen. Ik heb te maken gehad met heel wat discriminatie en heb ook echt wel wat tegenslagen gehad, zoals de lockdown toen mijn sportschool net open was, maar je moet leren daarmee om te gaan. Discipline, een open houding, doorzettingsvermogen. Dat zijn eigenschappen die ze net als ik moeten kweken. Tough love, ja, dat is het."

Inmiddels moet Referinio zijn tijd verdelen tussen zijn werk op het ROC, zijn straatwerk, zijn sportschool en zijn gezin. Een puzzel. "Ik kan wel hard werken ja. Maar ik zie aan mijn zoontje dat hij anders op mij reageert als ik een paar dagen weinig thuis ben geweest. Dat wil ik niet, dus ik zorg dat ik zoveel mogelijk thuis ben. Een deel van mijn werk kan ik gelukkig vanuit daar doen. Verder werk ik in de sportschool samen met een aantal trainers, zodat ik daar niet altijd hoef te zijn."

Grenzen aangeven

Hij werkt nu zo'n drie dagen per week als jongerenwerker. Al moet hij toegeven: er zijn ook appgroepen, en alle jongeren hebben zijn nummer. Dus ook in het weekend of 's avonds weten ze hem te vinden. "Dan kijk ik of het belangrijk is. Is het dat niet, dan zeg ik ze dat ik een vrije avond of weekend heb, en de eerstvolgende werkdag reageer. Ze weten dat ik een gezin heb, en ze moeten leren dat ik niet altijd tijd voor hen heb. Dat snappen ze gelukkig ook."

Aan de andere kant hoopt hij dat zijn zoon over een jaar of twaalf ook een jongerenwerker kent. "Ik hoop er altijd voor hem te zijn en te zorgen dat hij weet dat hij met alles bij mij terechtkan. Maar je kind vormen doe je niet alleen, hoe graag je dat ook wil. Er zijn vrienden, klasgenoten, mensen die ze tegenkomen. Dan zou ik het heel mooi vinden dat er nog een positieve invloed is voor hem: iemand die af en toe tijdens het voetballen zegt: 'Hé, jij had gisteren toch een toets voor Nederlands? Ging het niet goed? Hoe kun je zorgen dat je het de volgende keer wel haalt?"

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.