Waarom we deze week zoveel vliegtuigsporen aan de hemel zagen

Het woord contrail, zegt Van den Berg, is kort voor condensation trail. Oftewel: condensatiespoor.

"En zo simpel is het ook", zegt hij. "Het is condens. Een vliegtuig vliegt op kerosine, een koolstof-waterstofverbinding. Uit die motoren komt dus warme koolstof en waterstof. De koolstof verbindt zich in de lucht met zuurstof: dan krijg je het broeikasgas CO2. Een contrail komt door de verbinding van de waterstof met zuurstof: dan krijg je simpelweg H2O, oftewel water. Dat is basale scheikunde."

Spoor van ijskristallen

Op de hoogte waarop verkeersvliegtuigen vliegen, zo'n tien kilometer, vriest het rond de 50 tot 60 graden. Uit de motor komt een spoor van waterdamp, legt Van den Berg uit, maar bij die temperatuur bevriest dat onmiddellijk. "Als het druppeltjes bleven, zou je het niet zien. Maar we zien dat spoor omdat die druppeltjes bevriezen. Het worden ijskristalletjes. Die zien we als een spoor achter een vliegtuig."

Op sociale media verschijnen veel berichten van mensen die deze wetenschappelijke verklaring in twijfel trekken. Zo zijn er verhalen over een elite van machtige mensen die de wereldbevolking besproeien met chemicaliën om de mensen koest te houden; dit om hun eigen macht in stand te houden. Vandaar het begrip chemtrail, een samentrekking van chemicals en trail: een chemicaliënspoor, dus.

Anderen geloven dat machtige mensen of groepen het klimaat op de wereld beïnvloeden, grofweg eveneens om de machtsverhoudingen op aarde te sturen.

Een voorbeeld van een kritisch bericht zie je hier:

En hier is nog een bericht van iemand die de wetenschappelijke verklaring niet zomaar aanvaardt:

Zo valt het meerdere mensen op dat deze sporen lang niet altijd te zien zijn achter vliegtuigen. Bovendien houden ze soms gewoon op midden in de lucht. Dit zou aantonen dat de piloten de chemicaliënkraan dichtdraaien.

Volgens Van den Berg is er een logische uitleg voor dit fenomeen. Twee zelfs. Ten eerste: ijskristallen verdampen in droge lucht. In vochtige lucht behouden de bevroren ijskristallen het langst hun bevroren toestand. Maar in droge lucht verdampen die kristallen heel snel.

Droge en vochtige gebieden

"Je ziet dat effect ook wanneer je water op tuintegels gooit in een droge zomerweek: dat verdampt razendsnel", legt Van den Berg uit. "In vochtige lucht duurt dat veel langer. We kunnen het ook op weermodellen zien waar vochtige en droge luchtlagen hangen. Als een vliegtuig van een vochtig in een droog gebied komt, stopt dat spoor om die reden."

De afgelopen dagen was de lucht boven Nederland op hoogte vochtig. "Vandaag is de lucht veel droger, dat laten de weermodellen ook zien. En vandaag zien we dus nauwelijks van die staarten achter vliegtuigen."

Blijft over de tweede verklaring: hoogte. "Vliegtuigen die onderweg zijn naar bijvoorbeeld Londen of Frankfurt krijgen opdracht lager te vliegen, bijvoorbeeld op zes of acht kilometer hoogte. Daar kan de temperatuur het verschil maken, of zoals uitgelegd de lucht droger zijn."

Lariekoek

De klimaatverandering heeft op zichzelf niet of nauwelijks gevolgen voor hoe vaak we contrails zien, of hoe lang ze zijn. "Klimaatverandering heeft allerlei verwoestende gevolgen", zegt de meteoroloog, "maar voor zover ik weet zijn er geen wetenschappelijke studies die hier iets over zeggen. In theorie is het mogelijk dat er meer vocht in de lucht hangt vanwege de opwarmende zeeën, en daardoor zie je in theorie meer contrails. Maar die vochtige lucht moet eerst naar tien kilometer hoogte gestuwd worden.

De verhalen over chemtrails noemt Van den Berg 'complottheorieën van het niveau 'de aarde is plat''. Hij wordt er geregeld op aangesproken op X, maar daar reageert hij 'allang' niet meer op. "Het is lariekoek natuurlijk, maar het heeft weinig zin erover in discussie te gaan. Ik gun het iedereen om zonder zulke ideeën over duistere vijanden te leven, maar ze willen zich toch niet laten overtuigen. Nou, dan niet."