Mensenhandel blijft vaak verborgen: 'Mijn leven was de hel'
Het aantal slachtoffers van mensenhandel is veel groter dan er nu geregistreerd wordt. Het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel maakt zich zorgen. Ervaringsdeskundige Merel van Groningen weet als geen ander hoe je wereld steeds kleiner wordt in de handen van een loverboy. "Er is zoveel schaamte."
Vandaag is het nationale rapport van de Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen kinderen verschenen. Coördinatiecentrum CoMensha meldt dat er in 2023, 868 meldingen binnen zijn gekomen, maar schat dat het daadwerkelijke aantal slachtoffers rond de 5000 per jaar ligt.
Mensenhandel en seksuele uitbuiting blijft een blinde vlek voor veel instanties, zoals de politie, Koninklijke Marechaussee en de Arbeidsinspectie.
Aantal minderjarigen
Vooral het aantal meldingen van minderjarige slachtoffers is laag. Vorig jaar meldden zich slechts 52 jongeren, terwijl er een sterk vermoeden bestaat dat dit aantal veel hoger ligt.
De reden hiervoor is dat daders steeds meer online opereren, waardoor ze moeilijker te traceren zijn. Ook vindt de uitbuiting steeds vaker plaats in minder zichtbare delen van de prostitutiesector, zoals thuisprostitutie. Daarnaast is er nog geen wet die sekswerk regelt, en is er onduidelijkheid over het toezicht op sekswerk. Dit zorgt ervoor dat de controle op prostitutie in verschillende gemeenten anders is.
In sommige gemeenten worden er zelfs helemaal geen controles uitgevoerd. De Nationaal Rapporteur vindt het belangrijk dat er duidelijke regels komen voor prostitutiecontroles, bijvoorbeeld over wie welke taak heeft en welke bevoegdheden er zijn.
600 anonieme slachtoffers
Zo'n 600 slachtoffers konden het afgelopen jaar vanwege privacyredenen niet meegenomen worden in de metingen. Veel meldingen komen namelijk anoniem binnen bij bijvoorbeeld hulpverleningsinstanties zoals Chat met Fier.
De Nationaal Rapporteur vraagt daarom de ministers van Justitie en Veiligheid en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de mogelijkheden voor online contact en signalering uit te breiden. "De laagdrempeligheid van online contact kan voor slachtoffers een uitkomst zijn om zich toch te melden. Dit is een goede manier om slachtoffers te kunnen doorverwijzen naar de hulpverlening."
De Nationaal Rapporteur vindt het onacceptabel dat minderjarige slachtoffers van de radar verdwijnen. "Het gaat immers om de meest kwetsbare slachtoffers", vinden zij.
Om de signalering van mensenhandel te bevorderen is de Nationaal Rapporteur een onderzoek gestart. Het rapport komt uit in de eerste helft van 2025.
Merel was slachtoffer van een loverboy
De nu 49-jarige Merel van Groningen is ervaringsdeskundige, doordat ze zelf op 14-jarige leeftijd in handen van een loverboy viel. Wat onschuldig begon, voelde als een veilige thuishaven, maar werd de verschrikking van haar leven.
Merel is niet haar echte naam, maar de naam waarmee ze in de openbaarheid verschijnt en de naam die haar 'voor haar verleden beschermt'.
Ze had geen stabiele jeugd en thuis was er door de scheiding van haar ouders veel onrust. "Mijn vriendinnetje stelde me voor aan de 11-jaar oudere 'Mike'. We gingen bij hem thuis langs en het was er altijd gezellig. Als je het gevoel hebt dat je thuis niet meer gezien wordt, en iemand je het gevoel geeft dat je er mag zijn en dat hij blij met je is, weet hij je snel voor zich te winnen. Dan ga je ervoor met je puberbrein", vertelt Merel.
Ze wilde steeds bij hem zijn, terwijl haar ouders het niet oké vonden dat een oudere jongen zoveel invloed op haar had. Haar moeder zocht hulp bij verschillende instanties. Uiteindelijk lukte het haar om Merel in een open jeugdzorginstelling te plaatsen. "Ik vond het er heel fijn, maar Mike was boos en haalde me onder bedreiging van een vuurwapen daar weg."
De politie wist waar Merel met Mike verbleef, maar kon haar niet weghalen. "Onder dwang verbleef ik ongeveer vier maanden bij Mike. Er was geen geld, en geen eten. En dus werd ik gedwongen in te breken. En later gedwongen tot prostitutie. Het is de hel geweest. Toen ik een keer probeerde te vluchten, werd ik door hem neergestoken met een schroevendraaier. Ook dreigde hij mijn moeder te vermoorden."
'Plotseling ben je van hem'
Ze streed jaren voor haar vrijheid. Met veel therapie kwam ze er weer bovenop. Merel schreef er een boek over: 'Plotseling ben je van hem', en schreef daarna nog twee boeken.
"Slachtoffers vroegen mij steeds vaker om hulp. Daarom heb ik in 2019 de Foundation Merel van Groningen opgericht, om slachtoffers op weg te helpen naar de juiste instanties. Als een soort navigator in het zorgstelsel, uit de eigen ervaring en kennis die ik heb opgedaan."
Merel snapt dat veel minderjarigen zich niet durven te melden. Jaarlijks ziet en helpt ze zo'n 17 meiden. "Je bent vaak bang dat je niet geloofd wordt of dat er gezegd wordt dat het je eigen schuld is. Er is zoveel schaamte."
Toch raadt ze iedereen aan hulp te zoeken. "Het is jouw leven, jij bent niet van hem. Zoek de juiste hulp en je zult zien dat er een nieuw leven op je wacht."