Zwangere vrouwen slikken nog steeds te weinig foliumzuur: 'Kan net het verschil maken'

De Gezondheidsraad adviseert elke vrouw die zwanger wil worden, ruim vier weken voor de bevruchting te beginnen met het slikken van 400 microgram foliumzuur per dag. Tot aan minstens tien weken na de bevruchting. Ook als je al gezond en gevarieerd eet. Het RIVM publiceerde onlangs een rapport waaruit bleek dat dit nog onvoldoende gebeurt.

Risico's verkleinen

Foliumzuur verkleint de kans op aangeboren afwijkingen bij het kind, zoals een open ruggetje of een open schedel. Ook hangt het supplementgebruik samen met een lager risico op vroeggeboorte en een lager risico dat het kind te klein is voor de zwangerschapsduur. Daarnaast is er volgens het RIVM bij het slikken van foliumzuur mogelijk ook een lager risico op schisis (gespleten lip, kaak, open gehemelte), al moet meer onderzoek dit nog uitwijzen.

Verloskundige Louisa ter Heide werkt voor de Amsterdamse Geboortepraktijk in Amsterdam Nieuw-West. Zij ziet dat ruim een derde van alle zwangeren in haar praktijk ongepland zwanger raakt en dus niet op tijd begint met het slikken van foliumzuur. 

Eerste maand kan verschil maken

"De meeste vrouwen meldden zich pas na een positieve test, dat is ongeveer bij zes weken. Onze informatie bereikt hen dan pas. Eigenlijk willen we dat vrouwen er eerder mee beginnen, want juist die eerste maand kan net het verschil maken voor de ontwikkeling van het ongeboren kind", legt de verloskundige uit.

Daarnaast ziet Ter Heide ook een grote groep vrouwen die het gewoon niet weten. "Ik werk nu zeven jaar als verloskundige. Geen foliumzuur slikken gaat vaker goed dan fout." Toch heeft ze nog maar een paar keer de mogelijke gevolgen ervan gezien. "Ik heb nog maar een keer een hazenlip meegemaakt en nog nooit een open ruggetje. Ik zie wel heel veel vrouwen die last hebben van bloedarmoede en dat kan ook door een tekort aan foliumzuur komen. Als ze beginnen met slikken trekt dat vaak snel weer weg."

Ook het Voedingscentrum vindt dat het advies van de Gezondheidsraad beter moet worden opgevolgd. "Het is al jaren een aandachtspunt. Het is niet zo dat we nu een stijging zien in het aantal kinderen dat geboren wordt met een hazenlip of open ruggetje. Maar het gaat niet altijd even goed", vertelt Pascalle Stijger, woordvoerder van het Voedingscentrum.

Open ruggetje

In Nederland worden elk jaar zo'n 30 kinderen met een open ruggetje geboren. En zijn er ongeveer 120 diagnoses per jaar. Door de medische ontwikkelingen overleven steeds meer van deze kinderen. Sommige kinderen hebben maar een milde vorm, waarbij ze weinig tot geen problemen hebben. Bij anderen zijn de gevolgen zwaarder, zoals verlamming, een waterhoofd of infecties. Met goede medische zorg kunnen veel van deze kinderen toch een redelijk normaal leven leiden, al blijven er natuurlijk risico's.

Heleen Bieshaar weet hoe ernstig een open ruggetje kan zijn. Als ervaringsdeskundige wordt Heleen vaak gevraagd door het Amsterdam UMC om vragen van andere ouders te beantwoorden. Heleen kreeg een gezonde dochter, maar bij haar tweede zwangerschap van haar zoon Valentijn (10) ging het mis. 

"Natuurlijk verkleint het slikken van foliumzuur de kans, maar daarmee is het nog niet uitgesloten", vertelt Heleen. Zij slikte het namelijk wel. Ze vindt het belangrijk is dat vrouwen dat ook weten. "Er is nog te weinig onderzoek gedaan naar het hoe en waarom van een open ruggetje."

Zware keuze

Heleen was twintig weken zwanger toen de verloskundige tijdens de echo een afwijking zag. "We werden meteen doorgestuurd naar het ziekenhuis, na een uur zoeken zag de arts dat het om een open ruggetje ging. We kregen toen eigenlijk al meteen de keuze voorgeschoteld of we hem wel of niet wilden houden." 

Na een gesprek met de neuroloog besluit het gezin het kindje te houden. "Valentijn is net tien geworden. Er is veel gebeurd in de afgelopen jaren, zo heeft hij al 13 operaties gehad en meerdere ziekenhuisopnames. Ik ben heel blij dat hij in ons leven is. Het is uitdagend, maar tegelijkertijd ook enorm verrijkend. Het geeft ons een andere kijk op het leven en dat we de kleine dingen in het leven meer waarderen", zegt Heleen.

Haar advies voor andere ouders: "Het is een lootje wat je trekt. Je weet nooit hoe iets bij jullie zal lopen. Mocht je zwanger zijn van een kindje met een open rug, luister altijd naar je eigen gevoel, daar mag niemand iets over vinden."

'Net het verschil'

Verloskundige Louisa ter Heide geeft aan dat de kans op het krijgen van een kind met een aangeboren afwijking, zoals een open ruggetje twee procent is. "Als je foliumzuur slikt verlaag je die kans naar één procent. Die ene procent kan voor jouw kindje net het verschil maken."